Số ca chấn thương, đột tử gia tăng
Thời gian qua, các bệnh viện trên địa bàn TPHCM thường xuyên tiếp nhận người trẻ khỏe mạnh bị chấn thương, thậm chí đột tử khi chạy bộ hoặc tập luyện thể thao. Điển hình mới đây, một cựu cầu thủ futsal đã đột ngột qua đời khi đang tham gia một trận bóng đá phong trào. Trước đó, Bệnh viện Thống Nhất tiếp nhận một người bệnh nam (56 tuổi) ngã quỵ khi đang chơi pickleball. Các bác sĩ hồi sinh tim, phổi nhưng người bệnh không qua khỏi.
Bệnh viện Nhân dân Gia Định cũng vừa cấp cứu thành công cho người bệnh V.H.H. (39 tuổi) bị đột tử khi đang chơi đá banh và người bệnh Đ.Đ.N. (59 tuổi, ngụ phường Bình Thạnh) bị chèn ép tim cấp tràn máu màng ngoài tim gây vỡ, thủng tim khi đang tập gym (nâng tạ).
TS-BS Bùi Minh Thành, Trưởng Khoa Phẫu thuật tim, Bệnh viện Nhân dân Gia Định, cho biết, vỡ tim là tình trạng người bệnh bị nhồi máu cơ tim, gây hoại tử thành cơ tim và vỡ thành cơ tim tại những điểm cơ tim bị suy yếu do hoại tử. Vỡ tim gây chảy máu, sốc tim, suy tim nặng. Đây là tình trạng đặc biệt nguy hiểm, tỷ lệ tử vong rất cao. Thậm chí, sau phẫu thuật, người bệnh vẫn có thể tử vong do những biến chứng của vỡ tim gây ra.
Theo thống kê tại Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TPHCM, Bệnh viện Nhân dân 115, mỗi ngày các bệnh viện tiếp nhận hàng chục ca chấn thương liên quan đến thể thao, chủ yếu ở các môn bóng đá, cầu lông, tennis, chạy bộ và tập gym. Số ca chấn thương thể thao tăng 15%-20% mỗi năm, với các dạng phổ biến như: bong gân, căng cơ, rách dây chằng, gãy xương, trật khớp, chấn thương cột sống, thậm chí chấn thương sọ não, đột quỵ… Đáng chú ý, phần lớn người bị chấn thương là ở nhóm 18-35 tuổi, vốn khỏe mạnh, chơi thể thao với cường độ cao nhưng chủ quan trong khâu khởi động và phòng tránh.
Luôn lắng nghe cơ thể
Bác sĩ CK2 Ngô Thành Ý, Phó trưởng Khoa Điều trị theo yêu cầu - Y học thể thao, Bệnh viện Nhân dân 115, cho biết, chơi thể thao mang lại nhiều lợi ích về thể chất và tinh thần, nhưng nếu thiếu kiến thức và cẩn trọng thì sẽ biến thành rủi ro. Thể thao chỉ thực sự tốt khi chúng ta tập đúng - đủ - an toàn. Thể thao giúp cơ thể khỏe mạnh, tinh thần minh mẫn, nhưng nếu tập sai cách hoặc chủ quan, nguy cơ chấn thương là không nhỏ.
Đối với người chơi thể thao không đúng cách, không có phương tiện bảo vệ khi chơi, sân bãi và thời gian chơi không phù hợp thì có thể gây hại cho sức khỏe, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Các môn cần vận động mạnh như bóng đá, chạy đường dài, tennis... rất dễ bị chấn thương đứt dây chằng. Người có tiền sử tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, béo phì… nếu không khám sức khỏe định kỳ và tập quá sức, nguy cơ đột quỵ là rất cao.
Nếu dây chằng đứt nhưng không được phẫu thuật tái tạo kịp thời thì khớp gối sẽ bị xộc xệch, lâu ngày khớp bị tổn thương và thoái hóa nghiêm trọng. Để hạn chế bị đứt dây chằng, ngoài việc khởi động kỹ và đúng cách để gân, cơ sẵn sàng vào cuộc, nên chơi thể thao vào buổi sáng, tránh chơi buổi trưa hoặc buổi tối vì khi đó cơ thể đang mệt mỏi, cần được nghỉ ngơi. Sau khi chơi thể thao, nên đi lại nhẹ nhàng, thả lỏng để đưa cơ thể về trạng thái ổn định rồi mới chuyển qua hoạt động khác.
“Một thói quen phổ biến của nhiều người chơi thể thao là sau khi chơi thường rủ nhau đi nhậu lai rai. Đây là một thói quen không những ảnh hưởng xấu cho các bộ phận cơ thể như tim mạch, não, thận, gan... mà còn làm cho cơ mệt mỏi. Khi cơ mệt mỏi, nhiệm vụ giữ vững khớp gối dồn hết “trách nhiệm” cho dây chằng, làm dây chằng ngày càng yếu và rất dễ bị đứt dù chỉ gặp những va chạm nhẹ”, bác sĩ CK2 Ngô Thành Ý khuyến cáo.
TS-BS Bùi Minh Thành lưu ý, hoạt động thể dục là cần thiết, nhưng tùy theo từng độ tuổi và tình trạng sức khỏe mà áp dụng các phương pháp tập luyện phù hợp, không nên gắng sức khi đã có tuổi. Những ca đột quỵ, chấn thương khi chơi thể thao không đơn thuần là “tai nạn” mà phản ánh sự thiếu chuẩn bị, thiếu kiến thức của cả người chơi và cộng đồng.
Chơi thể thao đúng cách không chỉ giúp khỏe, mà còn cứu sống chính mình. Khi thấy có dấu hiệu đau ngực, kéo dài hơn 10-15 phút, đau gây ngưng thở… thì nên đi khám để phát hiện, điều trị và theo dõi cơn đau thắt ngực hay nhồi máu cơ tim “thầm lặng”.
Để hạn chế chấn thương, người chơi thể thao cần khởi động 10-15 phút để làm nóng cơ, khớp; lựa chọn môn thể thao phù hợp với thể trạng, độ tuổi; trang bị giày dép và dụng cụ bảo hộ chuẩn cho từng môn; tập đúng kỹ thuật và tăng cường độ từ từ. Bên cạnh đó, hãy luôn lắng nghe cơ thể - dừng ngay nếu thấy đau, chóng mặt, khó thở và khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với người trên 40 tuổi hoặc có bệnh nền.
“Người chơi cần trang bị kiến thức, chuẩn bị kỹ càng trước khi ra sân, để đam mê thể thao thực sự là nguồn năng lượng tích cực, chứ không trở thành nguyên nhân đưa mình… vào phòng cấp cứu”, TS-BS Bùi Minh Thành chia sẻ.
Theo TS-BS Tăng Hà Nam Anh, Chủ tịch Hội Y học thể thao và nội soi khớp Đông Nam Á, chơi thể thao không chỉ là đổ mồ hôi, mà phải bắt đầu từ sự hiểu biết về cơ thể mình. Ngoài ra, cần sớm có các chiến dịch truyền thông cộng đồng về “thể thao an toàn”, thay vì chỉ cổ vũ thể dục, thể thao nói chung. Các đơn vị tổ chức giải đấu, sân chơi phong trào cũng nên bố trí nhân viên y tế túc trực, hướng dẫn sơ cứu và kiểm tra sức khỏe cơ bản cho người chơi.
