Báo động bão Mặt trời mạnh nhất trong 2 thập niên

Trung tâm Dự báo thời tiết không gian thuộc Cơ quan Quản lý đại dương và khí quyển Mỹ (NOAA) vừa nâng mức cảnh báo bão Mặt trời, còn gọi là bão từ, từ G3 (mạnh) lên G4 (nghiêm trọng). Trong khi đó, theo Futurisim, Hiệp hội Địa chất Anh cảnh báo cơn bão này thậm chí có thể đạt mức tối đa G5, tức cực đoan - dữ dội nhất trong hơn 20 năm qua.

Theo Hiệp hội Địa chất Anh, các chỉ số ban đầu, chẳng hạn như đo đạc hạt năng lượng Mặt trời tại mặt đất, cho thấy đây là cơn bão mạnh nhất kể từ năm 2005 cho đến nay. Giới thiên văn nhận định đợt bão từ lần này là một trong những sự kiện đáng chú ý nhất trong nhiều năm qua.

O8A.jpg
Hình ảnh cơn bão Mặt trời. Ảnh: NAS

Bão Mặt trời là hiện tượng vũ trụ xảy ra khi các vụ phun trào khối nhật hoa (CME) từ xích đạo Mặt trời bùng phát với tốc độ cực lớn, lao vào từ trường Trái đất. Năng lượng phóng ra từ các CME gồm tia bức xạ điện từ, luồng hạt tích điện và các vụ nổ plasma. NOAA cho biết, mặc dù sự kiện hiếm có này tạo ra những màn cực quang ngoạn mục, nó cũng tiềm ẩn nguy cơ gián đoạn các mạng lưới thông tin liên lạc. Bức xạ Mặt trời tăng cường có thể gây rủi ro sinh học cho phi hành gia, hành khách và phi hành đoàn trên các chuyến bay ở độ cao lớn, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp đến các vệ tinh trên quỹ đạo.

Mức độ nguy hiểm của cơn bão Mặt trời khiến phi thuyền New Glenn của Blue Origin, do tỷ phú Jeff Bezos điều hành, phải hủy lần phóng dự kiến chở hai tàu vũ trụ của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) đến sao Hỏa. Tuy nhiên, đến sáng 14-11, tên lửa này đã được phóng thành công. Vào tháng 10-2024, NASA thông báo Mặt trời đạt đỉnh chu kỳ hoạt động, đánh dấu giai đoạn mạnh nhất trong chu kỳ 11 năm. Dữ liệu mới nhất cho thấy hoạt động của Mặt trời vẫn chưa có dấu hiệu giảm nhiệt. Hiện các nhà khoa học đang theo dõi để tính toán xem có bao nhiêu năng lượng từ trường tồn tại bên trong hạt của CME đang tiến đến gần Trái đất.

Theo NOAA, vài ngày trở lại đây, Mặt trời đã liên tục ghi nhận các đợt bùng phát năng lượng mạnh, kéo theo nhiều vụ CME và các luồng hạt mang điện chuyển động nhanh trong không gian. Trong đêm 11-11 (giờ địa phương), nhiều khu vực trên thế giới như Mexico, New Zealand, Australia đã ghi nhận bầu trời rực sáng với những dải cực quang màu hồng và xanh lục - hiện tượng thường chỉ thấy ở gần hai cực Trái đất. Đến ngày 12-11, cơn bão tạo ra những dải cực quang rực rỡ ở Canada và các bang miền Bắc nước Mỹ. NOAA dự báo hiện tượng này tiếp diễn đến ngày 14-11 (giờ miền Đông), khi một đợt CME khác đang trên đường tiếp cận Trái đất.

Đến thời điểm hiện tại, phần lớn người dân chỉ trải nghiệm tác động của cơn bão Mặt trời thông qua cảnh tượng hiếm gặp của bầu trời đêm, chứ chưa phải qua sự cố về điện hay liên lạc. Dự kiến cơn bão sẽ suy giảm cường độ, nhưng khả năng xuất hiện cực quang ở các vĩ độ thấp vẫn còn. NOAA cho biết hiện tượng này có thể kéo dài đến rạng sáng 14-11 (giờ miền Đông), khi một đợt CME mới đang tiếp cận Trái đất.

Năm ngoái, Trái đất từng hứng chịu cơn bão Mặt trời mạnh, tạo nên cảnh tượng cực quang bất ngờ trên khắp Bắc bán cầu. Ngay sau đó, một cơn bão Mặt trời khác tiếp tục làm rực sáng bầu trời ở nhiều khu vực xa vòng Bắc cực như Đức, Anh, New England và New York. Theo NASA và NOAA, hoạt động mạnh của Mặt trời có thể kéo dài đến cuối năm nay, dù thời điểm đạt cực đại chỉ có thể xác định sau vài tháng nữa.

Tin cùng chuyên mục