Việc giá điện gần như tăng giá cùng thời điểm với giá xăng tăng (xăng tăng 1.610 đồng/lít từ 11-3 và điện tăng 7,5% từ 16-3) đang gây nhiều băn khoăn trong dư luận. Tại buổi tọa đàm trực tuyến “Điều hành giá theo thị trường: Nhìn từ giá xăng, điện” do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức chiều 16-3, điều ngạc nhiên là  thiếu vắng đại diện của hai cơ quan quan trọng là Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công thương) và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).

Theo TS Ngô Trí Long, chuyên gia về giá cả, ngày 16-3 là ngày bắt đầu thực hiện theo giá điện mới. Do vậy, đáng lý cuộc tọa đàm này nên có đại diện EVN nhưng tiếc rằng không có. Từ năm 2007 đến nay tăng 7 lần giá điện, lần này là thứ 8 là lần tăng biên độ lớn so với các lần trước, làm người tiêu dùng bức xúc. Sự không đồng thuận chính là vấn đề minh bạch hoạt động của EVN. Mọi chi phí phát sinh trong hoạt động chưa hiệu quả của EVN lại đổ lên đầu người tiêu dùng và là sự bất cập. “Theo quan điểm của tôi, để người tiêu dùng đồng thuận mỗi lần tăng giá điện thì phải minh bạch hơn trong tính toán chi phí, giá thành điện”, ông Long nói.

Không có đại diện của Cục Điều tiết điện lực, EVN nên những băn khoăn về hoạt động, chi phí, tổn hao điện năng không được giải đáp cặn kẽ khi người trả lời là đại diện Bộ Tài chính. Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý giá, việc tăng giá điện 7,5% là phương án tăng giá thấp nhất, đã tính tới các tác động tới tăng trưởng kinh tế, chỉ số giá tiêu dùng và là phù hợp với mặt bằng thay đổi thông số đầu vào (thông số đầu vào theo tính toán của EVN đã tăng 12,8% từ năm 2013). Và vừa qua, Bộ Công thương và EVN cũng đã công khai các chi phí cơ bản này để người dân giám sát.

Theo ông Ngô Trí Long, với xăng dầu, do Việt Nam nhập khẩu đến 70% thì so sánh giá với thế giới là đúng nhưng mặt hàng điện vẫn độc quyền nên không thể so sánh thế giới để nói giá điện Việt Nam vẫn thấp để giành phần lợi về phía mình. Nếu quản lý chặt ngành điện như năng suất lao động thì có thể giá thành điện thấp, từ đó, không những người tiêu dùng được lợi mà còn là điều kiện quan trọng tạo điều kiện thu hút vốn nước ngoài. “Đừng lý lẽ lấy mặt bằng các nước bởi Việt Nam có gần 40% nguồn cung cấp là thủy điện và có giá chỉ bằng một nửa so với sản xuất từ hóa thạch”, ông Long nói.

Xung quanh việc điều chỉnh giá điện, xăng gần như cùng một thời điểm, ông Tuấn cho rằng, việc điều hành giá xăng tuân theo Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu và Thông tư liên tịch 39 của Bộ Tài chính và Bộ Công thương nên giá phải bám sát thế giới. Việc điều chỉnh giá điện cũng đã được tính toán phù hợp với tình hình kinh tế xã hội. Do đó, việc điều chỉnh giá điện và xăng dầu cùng lúc là sự trùng hợp ngẫu nhiên.

Chia sẻ quan điểm thêm về giá xăng, ông Võ Văn Quyền, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương), nhìn nhận, giá xăng hiện nay đã đi theo giá thị trường, phản ánh đủ chi phí hợp lý, hợp lệ, nhất là theo giá thế giới. Hai lần gần đây nhất, thực ra giá xăng phải điều chỉnh khoảng 3.500 đồng/lít, nhưng do sử dụng Quỹ bình ổn giá nên mức điều chỉnh giảm đi và chỉ tăng hơn 1.600 đồng/lít còn khoảng 1.900 đồng dùng từ Quỹ bình ổn giá để giảm sốc.

Trước câu hỏi về tác động của tăng giá mặt hàng năng lượng tới doanh nghiệp, chỉ số giá tiêu dùng (CPI), ông Võ Văn Quyền dẫn tính toán của Tổng cục Thống kê cho rằng, việc tăng giá xăng ngày 11-3 sẽ làm tăng CPI khoảng 0,03% và việc tăng CPI vẫn trong tầm kiểm soát của Chính phủ. Còn theo ông Nguyễn Anh Tuấn, để quản lý giá cả, Bộ Tài chính đã có chỉ đạo để kiểm soát giá các mặt hàng khác không “nhảy” theo giá xăng dầu, điện. Cùng với đó, cơ quan quản lý sẽ kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ các phương án kê khai giá những mặt hàng phải kê khai, kiên quyết không cho điều chỉnh giá tăng theo giá điện, xăng dầu cũng như xử lý nghiêm hành vi tăng giá bất hợp lý.

Theo ông Phạm Đình Thi, Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Bộ Tài chính), tăng giá xăng dầu, điện sẽ tác động tới đầu vào sản xuất kinh doanh nên lợi nhuận của doanh nghiệp sẽ giảm. Tuy nhiên, ông Thi cũng nhìn nhận, sức cạnh tranh doanh nghiệp càng cao thì thu ngân sách càng tăng nhưng với xăng dầu, việc tăng giá phải theo giá thị trường do phụ thuộc phần lớn vào thế giới. Do đó, việc điều chỉnh là tất yếu

HÀ MY