Những địa chỉ còn lưu giữ thời khắc lịch sử
80 năm sau, Thủ đô lại rực rỡ cờ đỏ sao vàng tung bay, hòa cùng dòng người náo nức. Những dấu tích xưa như mở cánh cửa trở về thời khắc thiêng liêng, nhắc nhở thế hệ hôm nay về niềm tự hào, tinh thần đoàn kết và trách nhiệm tiếp bước lịch sử.
Hà Nội là trung tâm của Cách mạng Tháng Tám và là nơi ghi dấu nhiều sự kiện trọng đại của lịch sử dân tộc. Ngày nay, những địa danh lịch sử vẫn sừng sững, kể lại câu chuyện về một thời kỳ hào hùng của dân tộc.
Đặt chân lên những dải cỏ xanh mướt trải dài của Quảng trường Ba Đình, dễ dàng hình dung khí thế của những ngày này năm xưa: hàng vạn người dân trong áo nâu, áo chàm đứng san sát, lắng nghe từng lời thiêng liêng: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do, độc lập”.
Ngày nay, với diện mạo mới, Quảng trường Ba Đình càng trở nên trang nghiêm và gần gũi. Để chuẩn bị cho lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2-9, quảng trường đã mở rộng bề thế hơn. Cách Quảng trường Ba Đình một quãng ngắn là Nhà hát Lớn Hà Nội, nơi Chính phủ lâm thời ra mắt quốc dân vài ngày sau Cách mạng Tháng Tám. Bước qua hàng cột trắng, ngồi trên bậc thềm nơi từng vang lên lời thề “Độc lập - Tự do”, nhiều du khách không khỏi xúc động.
Chị Phạm Tuyết Thanh, giáo viên một trường tiểu học ở Hà Nội, cho biết: “Đứng ở đây, tôi như được nghe lại tiếng hô vang của đồng bào 80 năm trước. Những bài học trên lớp bỗng trở nên sống động hơn bao giờ hết”.
Nằm ở trung tâm thành phố, gần hồ Hoàn Kiếm là ngôi nhà số 48 Hàng Ngang, nơi Bác Hồ viết bản Tuyên ngôn Độc lập. Căn phòng nhỏ trên gác hai vẫn giữ nguyên bàn làm việc, chiếc đèn và tấm phản gỗ giản dị. Mỗi năm, hàng chục ngàn lượt khách trong và ngoài nước tới đây, lặng người trước trang sử được viết nên từ căn nhà phố cổ ấy. Khu di tích Nhà tù Hỏa Lò cũng là điểm đến đặc biệt. Nơi đây trở thành bảo tàng sống, kể lại câu chuyện kiên trung và khát vọng độc lập.
Nằm trên một trong những con đường đẹp nhất của Hà Nội, Bắc bộ Phủ, nơi Chính phủ lâm thời làm việc sau Cách mạng Tháng Tám, đã trở thành điểm đến quan trọng với những người yêu lịch sử. Cuối năm 2024, lần đầu tiên di tích này mở cửa đón du khách, và chỉ trong thời gian ngắn, hàng chục vạn người dân Hà Nội cùng du khách trong và ngoài nước đã xếp hàng để khám phá nơi lưu giữ nhiều dấu ấn lịch sử trọng đại.
Một nhóm sinh viên Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ: “Chúng em đã học nhiều về sự kiện 2-9, nhưng khi được tham quan Bắc bộ Phủ, mới thực sự cảm nhận được ý nghĩa lịch sử, kiến trúc và văn hóa của di tích. Đây là công trình gắn liền với những sự kiện trọng đại của dân tộc, đặc biệt là Cách mạng Tháng Tám và Toàn quốc Kháng chiến. Kiến trúc Pháp cổ của tòa nhà cũng là điểm nhấn, thể hiện sự chuyển hóa di sản thành biểu tượng của tự do...”.
Mỗi nơi lưu giữ ký ức về tinh thần đoàn kết, khát vọng tự do và lòng yêu nước của nhân dân, góp phần hoàn thiện bức tranh lịch sử Hà Nội những ngày Tháng Tám. Nhà sử học Dương Trung Quốc từng nhấn mạnh: “Chỉ khi đặt chân tới những nơi này, chúng ta mới thấy lịch sử không phải là những trang giấy, mà là ký ức sống động, có hơi thở và có sự chạm vào”.
Sức sống mới trong không gian xưa
Điều đặc biệt là nhiều di tích cách mạng ở Hà Nội hôm nay không đơn thuần là bảo tàng, mà đã trở thành những không gian văn hóa sống động. Quảng trường Ba Đình, Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh và khu vực Hoàng thành Thăng Long thường xuyên là địa điểm diễn ra lễ thượng cờ, diễu binh, diễu hành hay các chương trình nghệ thuật đặc biệt. Vào mỗi dịp Quốc khánh, nơi đây trở thành điểm hội tụ hàng vạn người dân và du khách, như một minh chứng rằng lịch sử vẫn sống cùng hiện tại.
Cùng với đó, các tuyến phố Hàng Đào, Hàng Ngang, Tràng Tiền, Nhà hát Lớn… vốn từng chứng kiến dòng người xuống đường năm 1945, nay lại là điểm hẹn nghệ thuật, phố đi bộ, nơi người dân tìm về ký ức và hòa mình trong nhịp sống sôi động. Một du khách Pháp chia sẻ trong chuyến thăm Nhà hát Lớn Hà Nội: “Chúng tôi từng biết về cuộc Cách mạng tháng Tám qua sách vở, nhưng khi đứng giữa không gian này, cảm giác như lịch sử đang mở ra trước mắt”.
Ông Đặng Trần Thành, một cựu chiến binh, xúc động cho hay: “Mỗi lần được tham dự lễ thượng cờ ở Quảng trường Ba Đình, tôi đều thấy mình trẻ lại. Thế hệ chúng tôi từng hy sinh để bảo vệ độc lập, giờ nhìn thấy quảng trường ngày càng khang trang, tôi yên tâm rằng truyền thống sẽ được trao cho con cháu một cách trọn vẹn”.
Các di tích gắn liền với Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 hiện không chỉ là điểm đến tâm linh lịch sử mà còn là sản phẩm du lịch văn hóa. Theo Sở Du lịch Hà Nội, lượng khách quốc tế và nội địa đến các điểm di tích này trong dịp hè đã tăng mạnh, nhiều tour đặc biệt được thiết kế riêng, đưa du khách trải nghiệm hành trình “Theo dấu chân mùa Thu lịch sử”.
Tiến sĩ Trần Đức Cường, nguyên Viện trưởng Viện Sử học Việt Nam, nhận định: “Mỗi công trình, mỗi di tích ở Hà Nội không chỉ gắn với lịch sử dân tộc mà còn mang giá trị giáo dục truyền thống sâu sắc. Khi tổ chức tốt các hoạt động kỷ niệm, chúng ta vừa tri ân thế hệ đi trước, vừa nuôi dưỡng niềm tự hào, niềm tin cho thế hệ trẻ”. Di tích lịch sử ở Hà Nội có giá trị đặc biệt vì chúng không chỉ ghi dấu sự kiện trọng đại mà còn gắn bó mật thiết với đời sống đương đại của người dân. Đó chính là cách lịch sử tiếp tục đồng hành với tương lai.
Hơn 80 năm trôi qua, Hà Nội vẫn là nơi hội tụ hồn thiêng sông núi, vừa giữ ký ức, vừa thổi vào đó sức sống của thời đại. Những địa chỉ như Nhà hát Lớn Hà Nội, Quảng trường Ba Đình, 48 Hàng Ngang, Hoàng thành Thăng Long, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia… như mạng lưới ký ức đan xen, tạo nên bức tranh toàn cảnh về Hà Nội trong mùa thu cách mạng, không chỉ nhắc nhở thế hệ hôm nay về giá trị độc lập, tự do, mà còn là những điểm đến văn hóa - lịch sử hấp dẫn, góp phần làm nên bản sắc của Thủ đô ngàn năm văn hiến.
