Đi đầu trong đào tạo vi mạch, trí tuệ nhân tạo

Tiên phong trong đào tạo và nghiên cứu công nghệ

Theo thống kê mới nhất, hơn một nửa đội ngũ kỹ sư thiết kế vi mạch tại TPHCM tốt nghiệp từ ĐHQG TPHCM. Con số này cho thấy sức ảnh hưởng to lớn của hệ thống đào tạo nơi đây đối với sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam. Không chỉ có bậc cử nhân, ĐHQG TPHCM đã triển khai các chương trình đào tạo thạc sĩ từ năm 2024 và chuẩn bị cho bậc tiến sĩ trong năm 2025. Khung chương trình được thiết kế theo mô hình hiện đại “Lõi chung - chuyên ngành linh hoạt”, giúp sinh viên nắm chắc kiến thức nền tảng nhưng vẫn thích ứng nhanh với những thay đổi công nghệ.

Song song với đào tạo, nghiên cứu là mũi nhọn chiến lược. Các trường thành viên như Trường ĐH Bách khoa, Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, Trường ĐH Công nghệ Thông tin đã hình thành những nhóm nghiên cứu mạnh, thiết kế nhiều sản phẩm chip tiềm năng thương mại. Lộ trình đến năm 2030 được hoạch định rõ ràng là phát triển 3-5 sản phẩm vi mạch chiến lược, đăng ký hàng chục bằng sở hữu trí tuệ lõi và thành lập Trung tâm nghiên cứu, phát triển chip quốc gia tại TPHCM.

Đáng chú ý, ĐHQG TPHCM không giới hạn trong “giảng đường học thuật”, mà còn mở rộng kết nối với doanh nghiệp và địa phương. Các ngày hội kết nối đã trở thành cầu nối giữa nhà trường và thị trường, tạo cơ hội để sinh viên tiếp xúc thực tế, còn doanh nghiệp tìm được nhân lực phù hợp. Viettel, Synopsys hay nhiều tập đoàn tài chính, bất động sản đã ký kết hợp tác dài hạn, đồng hành cả về tài chính và chuyên môn. Sự kết nối của “ba nhà”: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp đã biến ĐHQG TPHCM thành trung tâm hội tụ nguồn lực, sẵn sàng cho bước nhảy vọt của ngành bán dẫn và AI.

Theo PGS-TS Trần Cao Vinh, Phó giám đốc ĐHQG TPHCM, từ nay đến năm 2030, ĐHQG TPHCM dự kiến đào tạo 40.000 kỹ sư, thạc sĩ, tiến sĩ trong các lĩnh vực trọng điểm, đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp cho khoảng 80.000 lượt người trong các lĩnh vực công nghệ vi mạch, chuyển đổi số và AI. Đây sẽ là nguồn nhân lực chất lượng cao, toàn diện về kiến thức, giàu tinh thần trách nhiệm xã hội, tư duy khởi nghiệp và khả năng lãnh đạo, sẵn sàng đóng góp cho sự phát triển của TPHCM mới trong kỷ nguyên số. Đáng chú ý, ĐHQG TPHCM đã thu hút được gần 100 nhà khoa học trẻ, nhà khoa học đầu ngành và giáo sư thỉnh giảng đến công tác, giảng dạy và nghiên cứu, tạo nên một hệ sinh thái học thuật năng động và hội nhập quốc tế.

“Bệ phóng” cho công nghệ tương lai

Nếu xem vi mạch và AI là nền móng của nền kinh tế số, thì ĐHQG TPHCM chính là “bệ phóng” cho khát vọng đưa Việt Nam vươn tầm. Khác biệt lớn trong chiến lược của ĐHQG TPHCM chính là cách tiếp cận toàn diện, từ nghiên cứu nền tảng, hợp tác quốc tế đến thương mại hóa sản phẩm. Nhân lực là yếu tố quyết định để tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Với lợi thế lực lượng lao động trẻ, Việt Nam có tiềm năng, nhưng cần những “đầu tàu” như ĐHQG TPHCM để biến tiềm năng thành sức mạnh. Thông qua hàng loạt học bổng, hỗ trợ tài chính và thỏa thuận hợp tác trị giá hàng trăm tỷ đồng, ĐHQG TPHCM đã xây dựng hệ sinh thái đào tạo hấp dẫn, đủ sức giữ chân nhân tài trong nước và thu hút chuyên gia quốc tế.

Ở khía cạnh nghiên cứu, nhiều sản phẩm chip “Make in Vietnam” đã ra đời: chip vi điều khiển, chip AI cận biên, chip quang thu - phát cho viễn thông thế hệ mới. Đây là minh chứng cho năng lực sáng tạo, mở đường cho thương mại hóa, đưa nghiên cứu ra thị trường. Đặc biệt, các công nghệ mới như logic bất đồng bộ, thiết kế tiết kiệm năng lượng hay kiến trúc RISC-V được đầu tư mạnh mẽ, cho thấy tầm nhìn dài hạn đón đầu xu thế thế giới.

Cùng với vi mạch, AI trở thành “cánh tay nối dài”, giúp sản phẩm công nghệ ngày càng thông minh hơn. ĐHQG TPHCM đã hình thành các nhóm nghiên cứu AI chuyên sâu về học máy, xử lý dữ liệu lớn, gắn trực tiếp với nhu cầu doanh nghiệp. Việc tích hợp AI vào thiết kế chip mở ra cơ hội sản xuất các bộ xử lý chuyên biệt cho y tế, giao thông, công nghiệp quốc phòng, những lĩnh vực có ý nghĩa chiến lược quốc gia. Không dừng ở đào tạo kỹ sư, ĐHQG TPHCM còn định hình tư duy khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Các nhóm nghiên cứu được khuyến khích đăng ký sáng chế, lập doanh nghiệp spin-off (doanh nghiệp khởi nguồn, xuất phát từ trường đại học, viện nghiên cứu), từng bước tham gia thị trường toàn cầu. Từ “lò” đào tạo này, không chỉ nhân lực mà cả doanh nhân công nghệ sẽ xuất hiện, góp phần kiến tạo ngành công nghiệp bán dẫn, AI của Việt Nam.

Nhìn rộng hơn, vai trò “đầu tàu” của ĐHQG TPHCM phản ánh chiến lược phát triển đất nước là lấy giáo dục, nghiên cứu làm nền tảng để chinh phục công nghệ mũi nhọn. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang dịch chuyển, cơ hội bứt phá là có thật. Với nền tảng đã xây dựng, ĐHQG TPHCM không chỉ giữ vị thế tiên phong, mà còn trở thành điểm tựa để Việt Nam khẳng định dấu ấn trên bản đồ công nghệ thế giới trong thập niên tới.