Ngư dân lo mất thị trường

Ngư dân bất ngờ

Ông Bùi Thanh Ninh (phường Hoài Nhơn Bắc, chủ 5 tàu khai thác cá ngừ), lo ngại: “Chúng tôi rất bất ngờ khi Hoa Kỳ áp dụng quy định bảo vệ động vật biển quý hiếm với ngư dân Việt Nam. Thực tế, ngư dân chúng ta luôn có ý thức bảo tồn; cá heo, cá voi, rùa biển được tôn thờ như thần, không xâm hại. Lâu nay, bà con đã cố gắng gỡ “thẻ vàng” của EC, tái cơ cấu ngành nghề, chuyển đổi công nghệ, đánh bắt tiết giảm; nếu thêm quy định này, ngư dân sẽ rất khó khăn. Hiện nhiều người muốn bỏ biển lên bờ đổi nghề vì làm ăn thua lỗ, thất thu”.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp thu mua, xuất khẩu cá ngừ ở Gia Lai cũng đứng ngồi không yên trước yêu cầu mới của NOAA. Tại cơ sở kinh doanh, thu mua cá ngừ đại dương của bà Trần Thị Lan (phường Quy Nhơn, tỉnh Gia Lai), tháng cao điểm thu mua đến 15 tấn. Hiện các ngư dân câu cá ngừ Gia Lai đã nghỉ biển, chuẩn bị vào mùa đông. Thời điểm này đến cuối năm, cá ngừ đại dương sẽ phục hồi nguồn lợi cho vụ khai thác của năm tới.

“Hiện, dây chuyền kinh doanh của tôi đang có khoảng 150 lao động, nếu áp dụng quy định mới, cá ngừ không xuất khẩu được, rớt giá thảm thì người lao động, ngư dân sẽ rất khó khăn. Lâu nay, ngư dân và tiểu thương chúng tôi đã đồng hành vượt qua nhiều giai đoạn cực kỳ khó, nhất là quy định gỡ thẻ vàng, rồi chống IUU, dời cảng cá…”, bà Lan lo lắng.

Trao đổi với PV Báo SGGP, ngư dân Nguyễn Văn Phỉnh (xã Cái Đôi Vàm, tỉnh Cà Mau) cho biết, ông rất bất ngờ và không biết thông tin từ ngày 1-1-2026, các loài hải sản như cá ngừ, cá kiếm, cá mú, cá thu, cá đối, ghẹ, mực, cá nục.... khai thác bằng lưới rê và lưới cuốn, lưới kéo đơn, kéo đôi… sẽ bị dừng nhập khẩu vào Hoa Kỳ.

“Tôi hơi bị bất ngờ. Tàu tôi khi ra khơi đều trình báo biên phòng và đảm bảo quy định như trang bị giám sát hành trình, giấy khai thác hải sản”, ông Phỉnh nói.

Rà soát toàn bộ quy định quản lý nghề

Theo ông Nguyễn Hữu Nghĩa, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Gia Lai, lệnh cấm khi có hiệu lực sẽ tác động trực tiếp đến 2 nghề chủ lực của ngư dân là lưới vây và câu cá ngừ đại dương, trong đó câu cá ngừ đạt 14.000 tấn/năm (chiếm 50% cả nước). Nếu Hoa Kỳ dừng nhập khẩu cá ngừ sẽ làm giảm mạnh giá trị xuất khẩu, ảnh hưởng thu nhập hàng ngàn hộ ngư dân, hàng chục doanh nghiệp chế biến và tăng trưởng ngành thủy sản. Mất đi thị trường Hoa kỳ vốn có sức tiêu thụ lớn, giá ổn định, các doanh nghiệp sẽ phải cạnh tranh khốc liệt ở thị trường Trung Quốc, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc…

Ông Huỳnh Ngọc Dũng, Giám đốc Khu bảo tồn biển Lý Sơn (Quảng Ngãi) cho rằng, theo quy định tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP hướng dẫn Luật Thủy sản 2017, các loài mục tiêu trong danh mục 12 nghề cá bị Hoa Kỳ từ chối tương đương không thuộc nhóm nguy cấp, cũng không thuộc diện hạn chế khai thác. Do đó, việc áp dụng Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển (MMPA) và khuyến nghị của VASEP về ngư cụ, đối tượng khai thác là chưa phù hợp thực tiễn.

“Việt Nam hiện đang tập trung gỡ “thẻ vàng” IUU của EC, với yêu cầu truy xuất nguồn gốc, tuân thủ quy định về loài, kích cỡ được phép khai thác. Đây là cơ sở để nâng cao quản lý nghề cá bền vững, khai thác hợp pháp, minh bạch, đồng thời bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản, đáp ứng chuẩn mực quốc tế, hướng tới tháo gỡ “thẻ vàng” cho thủy sản Việt Nam”, ông Dũng nhấn mạnh.