Tín hiệu tích cực
Bộ Tài chính vừa có công văn báo cáo Thủ tướng Phạm Minh Chính, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc về việc tiếp thu, giải trình ý kiến thẩm tra, ý kiến của Đại biểu Quốc hội về dự án Luật Thuế Thu nhập cá nhân (sửa đổi). Một trong những nội dung được người dân quan tâm nhất là việc đề xuất thuế với hộ, cá nhân kinh doanh. Đó là ngưỡng doanh thu miễn thuế được nâng lên cao hơn nhiều so với đề xuất trước đó. Đồng thời, cách tính thuế cũng có lợi hơn cho hộ kinh doanh, khi doanh thu tính thuế được trừ đi mức doanh thu miễn thuế.
Chẳng hạn, nếu mức 500 triệu đồng/năm được áp dụng, thì hộ kinh doanh có doanh thu 510 triệu đồng/năm chỉ phải đóng thuế cho phần doanh thu 10 triệu đồng, thay vì toàn bộ 510 triệu đồng như trước đây. Ngoài ra, một nội dung được hoan nghênh trong đề xuất lần này là cách tính thuế trên thu nhập, tức là hộ kinh doanh được trừ các chi phí trước khi đóng thuế.
Ghi nhận thực tế các hộ kinh doanh cho thấy, mức doanh thu chịu thuế dự kiến áp dụng từ 1-1-2026 là 200 triệu đồng/năm, trở nên vô cùng lạc hậu ngay khi chưa áp dụng vào thực tế, do vậy việc sửa đổi là hoàn toàn phù hợp. Tuy nhiên, mức đề xuất 500 triệu đồng/năm cũng chưa phù hợp.
Chị Ma Thị Chăm, hộ kinh doanh lĩnh vực nội thất ở xã Tân Thông Hội (TPHCM), đồng tình với mức 1 tỷ đồng/năm mà các chuyên gia đề xuất. Theo chị, với ngành kinh doanh nội thất, doanh thu so với nhiều ngành nghề kinh doanh khác có thể cao hơn, nhưng tính về thu nhập (lợi nhuận) thì cũng không hẳn là cao, do chi phí đầu vào cũng rất lớn. Do vậy, đưa mức 500 triệu đồng/năm vẫn chưa phù hợp, tạo sức ép quá nặng đối với việc kinh doanh.
Tương tự, ông Hồ Cao Việt, hộ kinh doanh phòng khám nha khoa ở phường An Khánh (TPHCM), cho biết, giá vật tư ngành nha khoa rất cao, doanh thu vài ba tỷ đồng/năm là khá phổ biến, không được tính là cao. Ông cho rằng cần có chính sách thuế đặc thù với ngành này, bởi nếu tính thuế quá cao, sẽ khiến giá dịch vụ tăng lên, làm giảm đi cơ hội được khám chữa bệnh của nhiều người.
Bác sĩ Võ Thị Đem, có phòng khám sản phụ khoa ở phường Xuân Hòa, TPHCM, chia sẻ, hộ kinh doanh cũng cần được tính thuế dạng khấu trừ chi phí, không nên tính thuế theo doanh thu. Bởi mở phòng khám có rất nhiều chi phí phải lo, từ mặt bằng cho tới nhân công, vật tư y tế…
Cùng băn khoăn về thuế với hộ kinh doanh, ông Trần Minh Tùng, chủ một cửa hàng vật liệu xây dựng, cho biết, ngành này có doanh thu rất cao, nếu căn cứ vào doanh thu để tính thuế sẽ thiệt thòi cho hộ kinh doanh. Có người nói, nếu muốn trừ chi phí thì lên doanh nghiệp đi. Nhưng với quy mô nhỏ, lên doanh nghiệp sẽ phải thêm nhân sự, sổ sách kế toán phức tạp hơn, lại phát sinh thêm chi phí. Trong khi tình hình kinh doanh đang khó khăn, việc đó không hợp lý.
Cần xem xét ở từng lĩnh vực, ngành nghề
Về đề xuất ngưỡng doanh thu miễn thuế Bộ Tài chính mới đưa ra, PGS-TS Lê Xuân Trường, Trưởng khoa Thuế - Hải quan, Học viện Tài chính, đánh giá là khá phù hợp với mức thu nhập bình quân đầu người trong bối cảnh hiện nay. Bộ Tài chính không chỉ nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế từ 200 triệu lên 500 triệu đồng, mà còn đưa ra cách tính mới, là hộ kinh doanh chỉ phải nộp thuế cho phần doanh thu từ 500 triệu đồng trở lên, thay vì nộp theo tất cả doanh thu như trước. Điều này cũng có lợi cho hộ, cá nhân kinh doanh hơn.
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, đánh giá, đề xuất này bước đầu là tin vui với hộ, cá nhân kinh doanh, khi doanh thu vượt trên ngưỡng thì mới đóng thuế. Tuy nhiên, bà Cúc cũng là một trong những chuyên gia đầu tiên lên tiếng đề xuất mức doanh thu miễn thuế là 1 tỷ đồng/năm và được đông đảo hộ, cá nhân kinh doanh ủng hộ.
Theo bà Cúc, các nước tiên tiến tính toán ngưỡng chịu thuế để những người kinh doanh mưu sinh, mang tính chất tự cung tự cấp không phải đóng thuế. Mức 1 tỷ đồng/năm sẽ phù hợp, nhất là khi Quốc hội vừa thông qua mức giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân lên 15,5 triệu đồng/người/tháng và người phụ thuộc lên 6,2 triệu đồng/người/tháng.
Đồng quan điểm, TS Nguyễn Ngọc Tú, chuyên gia về thuế, giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, cho rằng thực tế ngưỡng doanh thu từ 500 triệu đồng/năm trở lên phải nộp thuế chưa là ngưỡng cao. Đây là mức thu nhập thấp và cần tính toán để nâng thu nhập cho người kinh doanh. Nếu tính mức lợi nhuận 10% thì cần phải nâng mức đánh thuế với hộ kinh doanh lên doanh thu 1 tỷ đồng/năm và mức thu nhập bình quân 8,4 triệu đồng/tháng.
Mặt khác, có những loại hình ngành nghề đòi hỏi đầu vào cần lượng vốn lớn nhưng thực tế tỷ suất lợi nhuận lại thấp, không đáng kể, do đó khi đánh thuế theo hình thức “cào bằng” mà thiếu sự phân loại sẽ dẫn đến thiếu công bằng. Do đó, Bộ Tài chính nên điều tra, tính toán đâu là hộ có doanh thu ở mức chịu thuế, để tính thuế chính xác. Việc thiết kế luật thuế, bên cạnh đảm bảo nguồn thu nên đặt mục đích hỗ trợ nền kinh tế phát triển lên hàng đầu.
90% hộ kinh doanh sẽ không phải nộp thuế
Theo Bộ Tài chính, với số liệu ước tính đến tháng 10-2025, cả nước có hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh thường xuyên, nếu áp dụng mức doanh thu 500 triệu đồng/năm, dự kiến sẽ có khoảng 2,3 triệu hộ kinh doanh không phải nộp thuế, chiếm khoảng 90% trên tổng số hơn 2,54 triệu hộ kinh doanh.
Một nội dung khác cũng được quan tâm đặc biệt, là việc Bộ Tài chính đề xuất bổ sung quy định áp dụng tính thuế theo thu nhập (doanh thu trừ chi phí) đối với hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 500 triệu đồng đến 3 tỷ đồng/năm. Quy định này nhằm đảm bảo thu thuế theo đúng bản chất của Thuế thu nhập cá nhân và áp dụng thuế suất 15% như đối với doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm quy định tại Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp 2025.
Theo đó, tất cả hộ, cá nhân kinh doanh đều nộp thuế theo thu nhập thực tế, nếu không có thu nhập thì không phải nộp thuế. Trường hợp hộ, cá nhân kinh doanh không xác định được chi phí thì mới nộp thuế theo tỷ lệ trên doanh thu, tùy theo ngành nghề, đối với phần doanh thu trên 500 triệu đồng.
