Nhiều mô hình hiệu quả
Nằm cách trung tâm TPHCM khoảng 10km, trang trại rau hữu cơ rộng 12ha của Công ty TNHH Nông nghiệp Nhất Thống (xã Nhà Bè) nằm lọt giữa khu dân cư đông đúc. Từ sáng sớm, ông Phạm Hữu Thời, giám đốc công ty, đã có mặt trong khu nhà màng để kiểm tra hệ thống cảm biến độ ẩm và dinh dưỡng. Theo ông Thời, lợi thế của nông nghiệp TPHCM là ở ngay thị trường có sức tiêu thụ lớn nhất nước và sản phẩm được bán ngay sau khi thu hoạch, nên giữ được chất lượng tốt nhất.
“Chúng tôi làm dự án công viên nông nghiệp hữu cơ để người dân TPHCM không phải đi xa mà vẫn có thể về với thiên nhiên trong lành. Quỹ đất thành phố có hạn, chi phí thì cao, nhưng tôi nghĩ đô thị nào cũng cần một vùng đệm nông nghiệp sạch”, ông Phạm Hữu Thời chia sẻ.
Cách đó hơn 10km, Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp Tuấn Ngọc (phường Long Trường) lại chọn mô hình nông nghiệp công nghệ cao. Năm 2017, HTX được thành lập từ một tổ hợp tác nhỏ, diện tích chưa tới 1.000m2 và 7 thành viên. Sau 8 năm hoạt động, đến nay HTX nông nghiệp Tuấn Ngọc có 3 trang trại tại TPHCM, với tổng quy mô 9.000m2.
Gần đây, HTX đã bắt đầu mở rộng quy mô sang các tỉnh lân cận là Đồng Nai và Lâm Đồng. Đặc trưng của rau thủy canh tại HTX là được trồng trong môi trường nhà kính, toàn bộ các chỉ số về độ ẩm, nhiệt độ và ánh sáng được kiểm soát bằng hệ thống tự động. Những năm gần đây, HTX đầu tư mạnh vào chuyển đổi số: nhật ký điện tử, hệ thống giám sát nhà kính, nền tảng quản lý đơn hàng…
Trong khi đó, tại trang trại trồng dưa lưới Nông Phát (xã Đông Thạnh), dưa được trồng trong nhà kính, mỗi cây được trồng trong chậu riêng, lối đi được trải bạt để ngăn cỏ và tránh đất, cát văng lên cây. Anh Trang Quốc Dũng, chủ trang trại, cho biết, dưa lưới được canh tác theo quy trình nông nghiệp công nghệ cao, sản phẩm an toàn nên được các siêu thị lớn trong nước đặt hàng và xuất khẩu, lợi nhuận thu về hàng trăm triệu đồng mỗi hécta.
Theo TS Tô Thị Thùy Trang, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, phát triển nông nghiệp đô thị hiện đại, bền vững theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sinh học... là hướng đi tất yếu của TPHCM khi quỹ đất nông nghiệp có hạn. TPHCM có những lợi thế đặc thù để phát triển nông nghiệp đô thị bởi dễ dàng tiếp cận nguồn nhân lực và vốn đầu tư; thị trường tiêu thụ lớn, có nhu cầu về nông sản sạch, cao cấp.
Có chính sách khuyến khích phù hợp
Thực tế, để xây dựng những trang trại nông nghiệp công nghệ cao đòi hỏi chi phí đầu tư khá lớn. Ông Lâm Ngọc Tuấn, Giám đốc HTX nông nghiệp Tuấn Ngọc, cho biết một nhà màng theo mô hình sản xuất công nghệ cao có chi phí khoảng 1 tỷ đồng, trong khi vốn hỗ trợ mỗi thành viên vay chỉ khoảng 100 triệu đồng. Cùng với đó, ông Tuấn mong muốn sớm có cơ chế hỗ trợ về đất đai để phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại TPHCM, thay vì HTX phải tìm đất sản xuất ở các tỉnh, thành khác.
Để phát triển nền nông nghiệp hàng hóa quy mô lớn, theo chuỗi từ khâu sản xuất đến chế biến, tiêu thụ theo hướng công nghệ cao, tuần hoàn và bền vững, ThS - kiến trúc sư Ngô Anh Vũ, Viện Quy hoạch xây dựng TPHCM, cho rằng, cần sớm xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp đô thị ở nhiều cấp độ khác nhau. Trong đó, định hướng trọng tâm là vận hành theo nguyên tắc kinh tế tuần hoàn, tối ưu hóa quỹ đất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường.
Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Võ Thành Giàu, Phó Giám đốc Sở NN-MT TPHCM, cho biết, trong bối cảnh thành phố đang mở rộng không gian đô thị, phát triển mạnh các ngành kinh tế, dịch vụ và hướng tới mô hình đô thị sinh thái, nông nghiệp cũng đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng hiện đại, công nghệ cao và đa giá trị.
“TPHCM hiện có hơn 2.300 tổ chức, cá nhân được chứng nhận VietGAP với gần 4.800ha canh tác. Về nông nghiệp hữu cơ, thành phố có 7 cơ sở được cấp giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn quốc gia, với tổng diện tích 4,59ha. Mặc dù quy mô còn nhỏ, nhưng đây là nền tảng để nhân rộng mô hình sản xuất an toàn, bền vững và nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp trong thời gian tới. Để làm được điều này, sở đã kiến nghị thành phố tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để doanh nghiệp, HTX được tiếp cận vốn, khoa học kỹ thuật… hướng tới đầu tư sản xuất nông nghiệp bền vững”, ông Võ Thành Giàu chia sẻ.
Phát biểu tại hội thảo “Nông nghiệp đô thị - tương lai nông nghiệp trong lòng thành phố, đổi mới để phát triển bền vững”, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Bùi Minh Thạnh nhấn mạnh, phát triển nông nghiệp của thành phố phải dựa trên nền tảng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặc biệt là công nghệ sinh học, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và truy xuất nguồn gốc.
Thành phố sẽ hình thành hệ thống vùng nông nghiệp động lực trong vùng Đông Nam bộ, đồng thời hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt về đất đai, tín dụng xanh, chuyển giao công nghệ... Phát triển nông nghiệp phải gắn với tổ chức lại không gian đô thị, hình thành vành đai xanh, sàn giao dịch nông sản hiện đại.
