Cuộc khảo sát được tiến hành trực tiếp tại hơn 2.000 hộ gia đình trên khắp Afghanistan. Kết quả cho thấy, hơn 92% số người được hỏi cho rằng bé gái cần tiếp tục được đến trường. Tại khu vực nông thôn, 87% nam giới và 95% nữ giới ủng hộ; trong khi ở thành thị, tỷ lệ này đạt tới 95% cho cả hai giới.
Kể từ khi Taliban trở lại nắm quyền năm 2021, Afghanistan trở thành quốc gia duy nhất trên thế giới cấm nữ sinh đến trường sau 12 tuổi. Hơn 1 triệu bé gái đã bị từ chối quyền học tập ngay trong ngày khai giảng 17-9-2021. Sau đó, Taliban tiếp tục mở rộng lệnh cấm đối với giáo dục đại học.
Theo UNESCO, ít nhất 1,4 triệu bé gái Afghanistan đã bị “cố tình tước đoạt” quyền học tập. Taliban khẳng định việc nữ giới học tập không phù hợp với “giá trị Hồi giáo và văn hóa Afghanistan”. Đồng thời, chính quyền này áp đặt hàng loạt hạn chế khác, thu hẹp đáng kể quyền tự do và cơ hội tham gia xã hội của phụ nữ, từ lao động, đi lại cho đến sinh hoạt công cộng.
Tuy nhiên, dù bị cấm đoán, vẫn có các lớp học bí mật, chương trình trực tuyến hay radio dành cho trẻ em gái ở Afghanistan. Nhiều tổ chức quốc tế và trong nước, trong đó có Quỹ Malala, đang hỗ trợ tích cực cho hoạt động này. Quỹ Malala do nhà hoạt động Malala Yousafzai, từng bị Taliban ám sát hụt năm 2012 vì đấu tranh cho quyền đi học của trẻ em gái, đồng sáng lập, đặt mục tiêu đảm bảo mọi bé gái đều được học 12 năm miễn phí, an toàn và chất lượng. Nhờ đó, hàng trăm ngàn em nhỏ đã tiếp cận tri thức, bất chấp những rào cản ngày càng khắc nghiệt từ Taliban.
Báo El Pais kể lại câu chuyện của nữ cử nhân luật 29 tuổi, sử dụng bút danh Fahr Parsi để bảo đảm an toàn, chứng kiến giấc mơ của mình sụp đổ chỉ trong vài giờ sau khi Taliban trở lại nắm quyền vào năm 2021. Thư viện mà cô cùng các bạn đại học sáng lập năm 2019 buộc phải đóng cửa.
Đây là không gian từng rộn ràng tiếng phụ nữ thảo luận về văn chương, pháp luật và khát vọng tương lai. Khi Taliban siết chặt kiểm soát, một số phụ nữ vẫn tìm cách lách luật để dạy nhau và âm thầm kháng cự. Fahr là một trong số đó. Sau khi thư viện phải đóng cửa, cô cùng một người bạn thân mở câu lạc bộ sách trực tuyến trên WhatsApp và Telegram, biến thư viện vật lý thành mạng lưới kháng cự kỹ thuật số. Hiện có hơn 300 phụ nữ tham gia nhóm WhatsApp cung cấp bản PDF scan các cuốn sách lưu trữ.
Fahr hoạt động theo cách của mình ở trong nước, còn nhiều phụ nữ Afghanistan ở nước ngoài xây dựng mạng lưới hỗ trợ cho các bé gái ở quê nhà. Tại Đức, nhà hoạt động Maryam Amwaj cùng các phụ nữ ở châu Âu điều hành nhóm Telegram, tổ chức vòng tròn đọc sách cho các bé gái ở miền Tây Afghanistan. Họ thường chọn sách thuộc lĩnh vực khoa học xã hội, tiểu thuyết và văn bản Hồi giáo dưới dạng PDF, đọc theo phân đoạn rồi chia sẻ cảm nhận.
Bà Shahrbanu Haidari, nhà hoạt động vì quyền phụ nữ và nhà nghiên cứu đang sống ở Anh, nhận định các câu lạc bộ sách và vòng tròn học tập bí mật đang lan rộng khắp Afghanistan. “Đây là một dạng kháng cự có ý thức chống lại nỗ lực cấm đoán của Taliban, một cuộc chiến bằng sách và ý tưởng”.
