Gần 40 năm sau chiến tranh Việt Nam, Mỹ đã không học được nhiều từ những bài học lịch sử - theo Oliver Stone, đạo diễn - giám đốc sản xuất - tác giả kịch bản đoạt giải Oscar.
Đến Liên hoan phim Roger Ebert 2014 (từ ngày 23 đến 27-4 tại Champaign, bang Virginia, Mỹ) với bộ phim chống chiến tranh Born on Fourth of July (Sinh ngày 4 tháng 7), Stone phát biểu: “Tôi không biết Mỹ đã học được điều gì từ chiến tranh Việt Nam cho các căng thẳng trên thế giới hiện nay”. Theo ông, đây là một thời kỳ đặc biệt bấp bênh với tình thế Nga - Mỹ hiện nay trong vấn đề Ukraine.
Tom Cruise vai cựu binh Ron Kovic trong Born on Fourth of July.
Sinh ngày 4 tháng 7 (năm 1989) là phim thứ hai trong bộ 3 phim của Stone về cuộc chiến Việt Nam (phim thứ nhất là Platoon - Trung đội năm 1986 và sau đó là Heaven & Earth - Trời & Đất năm 1993), kể về quá trình chuyển đổi quan điểm chính trị của cựu binh Ron Kovic, từ Việt Nam trở về nhà trên chiếc xe lăn, từ một người hùng chiến tranh thành nhà vận động hòa bình... Sinh ngày 4 tháng 7 đã đem lại cho Stone giải Oscar 1989 Đạo diễn xuất sắc. Nhìn lại bộ phim sau 25 năm, Stone nhận xét “cảm thấy như chúng tôi mới làm bộ phim hôm qua” và rằng những vết thương văn hóa xã hội bộ phim đề cập đã không được Mỹ giải quyết, “cơn thịnh nộ vẫn còn đó trên màn ảnh”.
Stone, như Kovic, đều từng trực tiếp tham chiến tại Việt Nam và đều nhận được các huân chương. Thập niên 1970, Stone đã viết cho đạo diễn William Friedkin một kịch bản phim Sinh ngày 4 tháng 7 dựa trên tự truyện cùng tên xuất bản năm 1976 của cựu binh Ron Kovic, sinh ngày 4-7-1946, trùng Quốc khánh Mỹ. Ngôi sao Al Pacino đã ký hợp đồng đóng vai chính nhưng dự án đã bị hoãn vào năm 1979. Stone nhớ lại: “Hãng Universal không muốn làm bộ phim. Ron đã rất vui mừng vì có Al Pacino kể câu chuyện của mình trên màn ảnh và ông rất đau lòng khi bộ phim thất bại. Tôi đã hứa với ông rằng tôi sẽ làm bộ phim này cho Hollywood”. 10 năm sau, cơ hội đến. Tom Cruise, một trong những ngôi sao lớn nhất Hollywood, đồng ý nhận vai Kovic. Và tranh cãi lại nổ ra theo bộ phim một lần nữa. Mỹ vẫn chưa sẵn sàng để giải quyết hậu quả cuộc chiến Việt Nam và Sinh ngày 4 tháng 7 đã trở thành một điểm nóng chính trị.
HẢI ANH
