Theo nhiều công trình nghiên cứu khoa học cho biết, đa số chứng táo bón xảy ra ở trẻ em là do chức năng bộ máy tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện, được gọi là táo bón chức năng. Táo bón gây nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt thường ngày của trẻ như dễ làm trẻ biếng ăn, đau bụng từng cơn nhất là khi đi tiêu, trẻ có thể bị nôn trớ, hay quấy khóc, nếu kéo dài có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, thậm chí có thể kìm hãm sự phát triển của trẻ.
Một số nguyên nhân và giai đoạn trẻ bị táo bón
- Trẻ có thể bị táo bón do sữa công thức được pha không đúng tỷ lệ khi cho trẻ uống, mẹ bị táo bón kinh niên cho con bú có thể làm trẻ mắc chứng táo bón, thực đơn ăn dặm của trẻ quá ít chất xơ, trẻ có thói quen không ăn hoặc ăn quá ít rau và trái cây tươi, uống rất ít nước.
- Một số trường hợp trẻ bị táo bón do tâm lý nên thường cố ý “nhịn”, khiến đại tràng giãn to. Phân bị tích trữ trong nhiều ngày mới đủ kích thích đại tràng tạo ra phản xạ đi ngoài.
- Ngoài ra, do tác dụng của thuốc kháng sinh hoặc thuốc ho có chứa hoạt chất codeine, thuốc viên sắt hoặc trẻ mắc phải các dị tật bẩm sinh như phình to đại tràng, hẹp ruột, hẹp hậu môn, nứt kẽ hậu môn… cũng làm cho trẻ dễ bị táo bón.
- Trẻ thường bị táo bón ở giai đoạn tập ăn dặm: Trẻ đang từ bú mẹ hoặc bú bình chuyển sang ăn thức ăn đặc hơn có thể bị táo bón do ăn không đủ lượng chất xơ và uống không đủ nước.
- Khi trẻ tập ngồi bô hay bồn cầu có nguy cơ bị táo bón trong giai đoạn này vì: Chế độ ăn cần cho trẻ ở giai đoạn này vẫn còn phụ thuộc nhiều vào sữa nên trẻ dễ bị thiếu hụt chất xơ làm phân khô cứng gây ra táo bón; nếu trẻ không thích hoặc không sẵn sàng để ngồi vào “chỗ mới”, phản xạ thông thường là trẻ sẽ cố gắng nín nhịn, điều này có thể dẫn tới táo bón; trẻ đã bị đi phân cứng hoặc đau khi đi tiêu còn hay “nín nhịn” hơn để khỏi phải ngồi bô hoặc bồn cầu vì cảm giác khó chịu.
- Khi trẻ ở giai đoạn đi học: Một số bé miễn cưỡng phải dùng nhà vệ sinh tại trường vì chúng không quen hoặc quá “công cộng”, điều này có thể dẫn đến việc nín đi tiêu.
Nguyên tắc điều trị và biện pháp phòng ngừa chứng táo bón
- Cho trẻ bú mẹ càng nhiều càng tốt nếu trẻ còn bú mẹ, vì sữa mẹ là thức ăn tốt nhất dành cho trẻ nhỏ sẽ giúp trẻ tiêu hóa tốt và phòng chống hiệu quả chứng táo bón.
- Trẻ bú sữa công thức nên pha sữa đúng cách và đúng tỷ lệ theo sự khuyến cáo của nhà sản xuất. Lưu ý việc vệ sinh bình sữa đúng cách để phòng ngừa những căn bệnh lây qua đường tiêu hóa và bổ sung lượng nước uống cần thiết giúp hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động tốt hơn.
- Trẻ lớn đã ăn dặm nên cho ăn đúng cách theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, bổ sung đủ lượng chất xơ cho trẻ từ nguồn rau xanh và trái cây tươi (nhất là mận, táo, lê… là những loại nước ép rất tốt cho việc tiêu hóa).
- Khuyến khích trẻ vận động thường xuyên phù hợp với lứa tuổi, đối với trẻ nhỏ phụ huynh nên xoa bóp (còn gọi là massage) vùng bụng cho trẻ, giúp tăng nhu động ruột sẽ làm trẻ dễ tiêu hóa.
- Trẻ bị táo bón nghiêm trọng và thường xuyên (trên 3 ngày không đi tiêu và tiêu rất khó khiến trẻ quấy khóc nhiều), phụ huynh nên đưa trẻ đi khám để bác sĩ cho trẻ dùng thuốc và phải có sự theo dõi chặt chẽ, giúp việc điều trị đạt hiệu quả cao nhất ª
Th.S-BS ĐINH THẠC
(Bệnh viện Nhi đồng 1)
