Hạn chót (ngày 31-8) đã qua. Theo như những tuyên bố từ trước tới nay của Nhà Trắng, nếu tới 31-8 mà Iran vẫn không chịu ngừng làm giàu uranium thì sẽ bị trừng phạt.
Một khi chưa trừng phạt tức là vẫn còn cơ hội tiếp tục đàm phán. Ít nhất thì vẫn còn ép buộc được Iran cam kết trước diễn đàn quốc tế là không có ý chế tạo vũ khí hạt nhân, cam kết là chỉ tinh chế uranium ở mức độ thấp, chỉ đủ dùng cho các nhà máy điện hạt nhân. Một khi bị trừng phạt, đương nhiên là Iran sẽ không đàm phán nữa, không cần thiết phải cam kết tự kiềm chế nữa và cho phép mình có quyền trả đũa. Như vậy, ban bố lệnh trừng phạt cũng đồng nghĩa với chặt đứt cầu đàm phán, đồng nghĩa với việc phải đương đầu với những tổn thất sẽ nảy sinh.
Nếu Washington loan báo cấm vận ngoại giao và kinh tế đối với Tehran, đòn trừng phạt sẽ bị xem là quá nhẹ. Đối với các nhà lãnh đạo Iran, việc không được đến Mỹ và một số nước đồng minh chẳng có giá trị gì hết. Cấm vận kinh tế cũng vậy. Trong thời gian qua, Iran đã ký nhiều hợp đồng kinh tế. Những hợp đồng này sẽ vẫn có hiệu lực vì được ký kết trước khi Nhà Trắng tuyên bố cấm vận. Đổi lại, giá dầu có thể sẽ tăng rất mạnh.
Trong trường hợp Washington sử dụng sức mạnh quân sự, tình hình Trung Đông sẽ biến động mạnh, làn sóng phản đối trong cộng đồng Hồi giáo tăng, các vụ khủng bố sẽ tàn bạo hơn. Các cuộc tập trận và thử vũ khí mới của quân đội Iran báo hiệu là Mỹ sẽ phải chịu tổn thất lớn nếu dùng bạo lực. Iran sẽ không chỉ ngừng xuất khẩu dầu mà còn phong tỏa eo Hormuz, chặn nguồn dầu từ Iraq, Kuwait, Qatar, Các Tiểu vương quốc Arập. Nghĩa là 40% dầu mỏ thế giới không thể đến thị trường. Với trường hợp này, giá xăng dầu sẽ tăng vô hạn độ, có thể qua mức 200 – 300 USD/thùng. Trong bối cảnh kinh tế Mỹ đang gặp khó khăn như hiện giờ, đó sẽ là đòn rất nặng.
Thời gian gần đây, báo chí Mỹ có những bài viết về Iran với cách nhìn rất mới. Có tác giả khẳng định Iran nếu có chế tạo vũ khí hạt nhân thì cũng chẳng dám dùng tấn công Israel (vì tấn công Israel thì Iran sẽ bị Mỹ diệt) do đó Iran sẽ chỉ dùng vũ khí hạt nhân để phòng thủ, không cần thiết quan tâm quá mức.
Có tác giả lại lập luận nếu Iran chế tạo vũ khí hạt nhân thì sẽ bị các nước láng giềng (đặc biệt là các nước vùng Vịnh) thù ghét, cô lập dẫn tới suy yếu, do đó cứ để mặc Tehran làm chuyện tự hại mình, Mỹ không cần ngăn chặn. Báo Washington Times phát hành ngày 1-9 còn cho là Iran cần phải 10 năm nữa mới có thể chế tạo vũ khí hạt nhân nên lúc này chưa cần phải lo ngại.
TƯỜNG VÂN
