Sau nhiều lần chuyển lên trả xuống đơn kiện, cuối tháng 5-2009 - nghĩa là sau hơn 1 năm kể từ ngày cơ quan BHXH TPHCM nộp đơn khởi kiện, TAND quận Bình Tân TPHCM đã đưa ra xét xử vụ án Công ty TNHH Giày Anjin và Công ty TNHH Đồ chơi quốc tế Lucky Việt Nam nợ BHXH. Trong suốt thời gian dài khi sự việc chưa được xử lý, quyền lợi của hàng trăm lao động đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Góp 10.000 đồng/người/tháng để “nuôi” người chốt sổ

Công nhân Công ty TNHH Giày Anjin đến dự phiên tòa xét xử vụ công ty nợ tiền BHXH.

Tại phiên xét xử, lời khai của công nhân (CN) Công ty TNHH Giày Anjin khiến nhiều người ngỡ ngàng. Theo CN Lê Thị Kim Loan - người đại diện cho tập thể CN, từ khi công ty không nộp tiền BHXH cho cơ quan BHXH TP (tháng 4-2006), công ty cũng không trả lương cho nhân viên làm nhiệm vụ chốt sổ BH cho CN.

Chị kể: “Tiền lương không có, tiền thâm niên cũng mất, đau bệnh không được giải quyết chế độ, CN tụi em đành phải tự cứu mình bằng cách rủ nhau góp mỗi người 10.000 đồng/tháng để “nuôi” người chốt sổ. Thực chất, đây là 2 CN làm ở xưởng may, không có chuyên môn, nghiệp vụ lập và chốt sổ BHXH nhưng vì không có người làm nên tụi em phải năn nỉ họ lãnh nhiệm vụ đó. Công đoàn công ty cũng không còn quỹ, chỉ có thể hỗ trợ cho 2 CN nói trên 1 triệu đồng/người”.

Thành lập từ năm 1992, lúc đông nhất, Công ty TNHH Giày Anjin có đến hơn 2.000 lao động. Cho đến thời điểm công ty ngừng hoạt động và nộp đơn xin làm thủ tục phá sản (đầu năm 2009), công ty chỉ còn lại gần 130 người. Đây đa số là những CN có thâm niên từ 10 - 16 năm gắn bó với công ty, vì “tiếc” tiền thâm niên nên vẫn còn bỏ công đeo bám, hy vọng đòi được quyền lợi. (Còn phần đông CN đã chấp nhận bỏ quyền lợi để xin việc ở những công ty khác).

Sau nhiều ngày bỏ công ăn việc làm để đeo bám, tập thể CN chấp nhận “hy sinh” 3 năm làm việc không hưởng chế độ BHXH, chỉ xin được chốt sổ cho đến thời điểm DN ngừng đóng BHXH (tháng 4-2006).

Xử chậm ngày nào, CN khổ ngày đó

Ông Nguyễn Đăng Tiến, Trưởng phòng Kiểm tra, cơ quan BHXH TPHCM cho biết: “Tháng 4-2008, lúc BHXH TP nộp đơn kiện thì Công ty TNHH Đồ chơi quốc tế Lucky Việt Nam chỉ mới nợ có 800 triệu đồng. Hơn 1 năm sau, khi tòa án đem ra xét xử, tính cả tiền nợ và tiền lãi ngân hàng, con số nợ đã lên hơn 2,1 tỷ đồng”.

Trong phiên xét xử sơ thẩm ngày 29-5 vừa qua, ông Oh Myung Soo, Giám đốc Công ty TNHH Đồ chơi quốc tế Lucky Việt Nam thừa nhận không thể trả hết ngay 1 lần và xin “trả góp” trong lộ trình 18 tháng. Còn ông Eun Ho Kang, Giám đốc Công ty TNHH Giày Anjin thì nói thẳng: “Tôi cũng chưa nghĩ ra phương pháp nào để trả, cũng không đủ khả năng để giải quyết vấn đề này”.

Mặc dù TAND quận Bình Tân đã tuyên án, yêu cầu Công ty TNHH Anjin phải trả ngay 1 lần số nợ hơn 6,5 tỷ đồng cho cơ quan BHXH TP nhưng với tình hình hiện tại, khi công ty đã đóng cửa, ngừng hoạt động, làm thủ tục xin phá sản nộp TAND TPHCM thì khả năng trả nợ của công ty gần như không còn. Tất cả chỉ trông mong vào số tài sản, máy móc có thể thanh lý khi có quyết định công nhận phá sản của TAND TP.

Tình trạng ở Công ty TNHH Kwang Nam (quận Phú Nhuận, TPHCM) cũng vậy. Khi TAND quận Phú Nhuận tuyên án buộc công ty phải trả 1 lần số nợ 7 tỷ đồng thì công ty đã không còn khả năng thi hành án. Đến nay, giám đốc công ty đã bỏ về nước trong khi mới trả được hơn 1,3 tỷ đồng. Quyền lợi của CN gần như không còn hy vọng được giải quyết.

Cho đến tháng 4-2009, cơ quan BHXH TPHCM đã hoàn thành thủ tục khởi kiện thêm 9 doanh nghiệp (DN) nợ BHXH, nâng tổng số DN bị khởi kiện cho đến thời điểm này lên 17 DN. Trong cuộc họp với đại diện các sở, ban ngành mới đây, ông Cao Văn Sang, Giám đốc BHXH TPHCM đã tuyên bố trong năm 2009, BHXH TP sẽ chuẩn bị hồ sơ và cử cán bộ tiếp tục khởi kiện thêm khoảng 100 DN nợ.

Cơ quan BHXH TP cũng có chủ trương yêu cầu cơ quan BHXH 24 quận huyện rà soát lại những DN nợ BHXH từ 100 triệu đồng trở lên và chủ động lên danh sách khởi kiện những DN nợ nhiều, nợ trong thời gian kéo dài để đòi lại quyền lợi cho CN LĐ.

Ông Sang cho biết sẽ xử lý nghiêm những cán bộ thuộc cơ quan BHXH quận huyện cố tình trì hoãn việc khởi kiện. Chiều 2-6, ông Nguyễn Đăng Tiến cho biết hiện Phòng Kiểm tra BHXH TP đang lên danh sách kiện khoảng 40 DN nợ BHXH nữa.

Dù không phải là sớm nhưng ngành BHXH đã thể hiện quyết tâm. Vấn đề còn lại nằm ở phía tòa án. Trong văn bản chính thức mới nhất trình UBND TPHCM về những vấn đề còn chồng chéo, bất cập của pháp luật về chế độ BHXH, Sở Tư pháp, Sở LĐTB-XH, LĐLĐ TPHCM và cơ quan BHXH TPHCM đã thống nhất đề nghị TAND TP cần có hướng dẫn thống nhất quy trình thụ lý hồ sơ vụ kiện về BHXH, về tiền lương cho CNLĐ, tránh tình trạng các tòa quận huyện “ngâm” đơn hoặc chuyển trả nhiều lần mà sớm đưa các vụ kiện ra xét xử để kịp thời bảo vệ quyền lợi cho người lao động.

Mai Hương