Dù được nhận định là đã đưa ra nhiều ý tưởng mang tính đột phá, song cả hai đề án này đều thu về khá nhiều ý kiến phản biện từ các chuyên gia.
Vừa làm vừa mày mò
Theo họa sĩ Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, công nghiệp văn hóa là chủ trương lớn thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực văn hóa, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, vừa phát triển thị trường văn hóa, vừa quảng bá đất nước, con người Việt Nam với bạn bè quốc tế qua các hoạt động, tác phẩm, sản phẩm văn hóa.
Vì thế, cục đã chọn 2 nội dung trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh mà Việt Nam có ưu thế để xây dựng hai đề án nói trên.
“Từ những lợi thế về di sản văn hóa và thiên nhiên, danh lam thắng cảnh và đất nước con người để xây dựng đề án “Thành phố nhiếp ảnh Việt Nam”; còn Đề án “Nghệ thuật sơn mài Việt Nam” cũng được hình thành từ lợi thế truyền thống lâu đời của nghề sơn và chất liệu sơn ta, cùng sự đột phá trong kỹ thuật sơn ta của các họa sĩ hội họa sơn mài Việt Nam…”, ông Vi Kiến Thành nói.
“Thành phố nhiếp ảnh Việt Nam” là một mô hình tổ chức sự kiện nhiếp ảnh chưa từng có ở Việt Nam, thông qua một chuỗi các hoạt động nhiếp ảnh tại một số tỉnh, thành phố đăng cai tổ chức, có tiềm năng du lịch và di sản văn hóa.
Hoạt động được tổ chức luân phiên 2 năm một lần nhằm tạo ra những tác phẩm, sản phẩm, sự kiện thúc đẩy sự nghiệp và thị trường nhiếp ảnh phát triển.
Tại đây sẽ tổ chức chuỗi sự kiện như: hội chợ nhiếp ảnh để giới thiệu và bán các tác phẩm nhiếp ảnh; đưa các nhiếp ảnh gia quốc tế đi sáng tác tại các địa điểm văn hóa, du lịch của địa phương, sau đó tổ chức triển lãm trưng bày mua bán tác phẩm…
Xây dựng thương hiệu quốc gia trong lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh còn mới mẻ và đầy thách thức Là lĩnh vực đầu tiên của ngành văn hóa tổ chức lấy ý kiến nhằm triển khai nhiệm vụ xây dựng quốc gia, vì thế ông Bùi Nguyên Hùng, Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả, nhận định, do mới mẻ nên quá trình này sẽ phải vừa làm vừa mày mò, học hỏi, tham khảo kinh nghiệm quốc tế cũng như cần sự vào cuộc tích cực của các nhà chuyên môn, các địa phương trong cả nước.
Chuyên gia lo ngại
Theo ban biên soạn đề án, quá trình xây dựng đề án cũng được tiến hành khảo sát, ghi nhận ý kiến của các hội chuyên ngành, song nhiều chuyên gia, nhà nghiên cứu vẫn không khỏi lo ngại về tính khả thi, đặc biệt là của đề án “Thành phố nhiếp ảnh”.
Nhà phê bình nhiếp ảnh Vũ Huyến băn khoăn: “Nhiếp ảnh có đặc thù là sản phẩm mang dấu ấn cá nhân, ghi nhận thời khắc, vì thế không phù hợp với sự đông đúc như nhiều môn nghệ thuật khác. Các nhiếp ảnh gia cũng không cầu kỳ chuyện ăn, ở, vì thế nếu xây dựng một thành phố với mong muốn lôi kéo các nghệ sĩ ảnh về để thu lợi nhuận của họ là khá khó”.
Nghệ sĩ Vũ Huyến cho rằng, hiện trong nước chưa có thị trường cho nhiếp ảnh, bởi người chơi ảnh chưa có thói quen sở hữu các tác phẩm ảnh nghệ thuật. Những cuộc bán mua tác phẩm nhiếp ảnh phần lớn dựa vào các mối quan hệ thân cận.
Hơn thế, thời đại 4.0, người người, nhà nhà đều có thể chụp ảnh bằng điện thoại thì phải có những tác phẩm cực kỳ tốt may ra mới có thể khiến người khác quan tâm.
“Do vậy, nếu xây dựng thành phố nhiếp ảnh, tốt nhất là nên thử nghiệm 1 hoặc 2 năm, sau đó đánh giá lại xem nó có thực sự khả thi không, có tính thực tế hay không, rồi mới triển khai”, ông Vũ Huyến đề nghị.
Nhà nhiếp ảnh Anh Tuấn cũng cho rằng, các sự kiện nhằm xây dựng thương hiệu nhiếp ảnh nên tổ chức định kỳ tại một thành phố, thay vì luân phiên ở nhiều địa phương.
Như thế, sự kiện mới tạo nên thương hiệu gắn với thành phố đã đăng cai, giống như Festival Huế, Lễ hội pháo hoa quốc tế Đà Nẵng… Chia sẻ những lo ngại của các nghệ sĩ, ông Vi Kiến Thành nói rõ hơn đề án xây dựng “Thành phố nhiếp ảnh Việt Nam” là nhằm giảm hiện tượng nghiệp dư hóa nhiếp ảnh.
Thông qua đề án này để phát triển nhiếp ảnh Việt Nam có chiều sâu bằng các hoạt động mua bán tác phẩm, mở ra thị trường nhiếp ảnh, thay đổi nhận thức về nhiếp ảnh.
Ông Thành cũng thẳng thắn thừa nhận, đề án này từng gửi tới tỉnh Lào Cai và một số tỉnh thành khác đề nghị phối hợp tổ chức nhưng đều bị từ chối. Chỉ có tỉnh Ninh Bình, Hội An, Đà Nẵng và Đà Lạt đã bước đầu nhận lời.
Xác định việc thương hiệu quốc gia trong lĩnh vực văn hóa cũng rất mới và chưa có mô hình, kinh nghiệm nên cục cho biết sẽ tiếp tục lấy ý kiến đóng góp, sau đó sẽ tổng hợp, hoàn thiện 2 đề án để trình Chính phủ trong tháng 10-2019.
