Từ nhận diện đến hành lang tiêu chuẩn mới
Khái niệm “doanh nghiệp xanh” đang dần trở thành chuẩn mực phát triển mới trong nền kinh tế hiện đại. Tại Việt Nam, một doanh nghiệp được xem là “xanh” không chỉ bởi vẻ bề ngoài hay những cam kết truyền thông, mà được xác định rõ ràng thông qua 3 tiêu chí cốt lõi: thực hiện trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR); đạt chứng nhận môi trường và triển khai truy xuất nguồn gốc sản phẩm qua mã QR. Đây chính là những dấu hiệu nhận diện đầu tiên và là công cụ để người tiêu dùng phân biệt cũng như tin tưởng vào sự cam kết của doanh nghiệp.
Các thông tin đưa ra từ đơn vị quản lý nhà nước, Hiệp hội ngành hàng cho thấy, làn sóng chuyển đổi xanh không còn là định hướng lý thuyết mà đang thấm dần vào hành động thực tiễn của cộng đồng doanh nghiệp. Cụ thể, trong báo cáo tình hình hoạt động 5 tháng đầu năm 2025 của Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) gửi UBND TPHCM đã khẳng định rõ, chuyển dịch xanh đang trở thành xu hướng phát triển trọng yếu của nền kinh tế.
Theo ông Lê Phước Hưng, Phó Chủ tịch thường trực HUBA, các doanh nghiệp xanh hiện nay không chỉ tập trung vào mục tiêu lợi nhuận, mà còn chú trọng đến tác động tích cực đối với môi trường và xã hội. Đặc biệt, HUBA tổ chức giải thưởng Doanh nghiệp Xanh hàng năm để ghi nhận và lan tỏa những mô hình tiêu biểu, sáng tạo trong xử lý chất thải, phát triển sản phẩm thân thiện môi trường và chiến lược tăng trưởng bền vững. Giải thưởng không chỉ là vinh danh, mà còn là công cụ quảng bá, gia tăng năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.
Từ góc độ hệ thống phân phối, Tổng Công ty Thương mại Sài Gòn TNHH MTV (SATRA) cũng đang thể hiện rõ vai trò tiên phong trong thúc đẩy phát triển xanh. SATRA xác định rõ: việc định nghĩa và thúc đẩy các tiêu chí doanh nghiệp xanh không chỉ là phản ứng với xu hướng thị trường, mà còn là chiến lược dài hạn để phù hợp với các chính sách quốc gia về phát triển bền vững. Vì thế, SATRA đã chủ động thúc đẩy và kích hoạt truy xuất nguồn gốc kỹ thuật số mạnh mẽ là một động thái chiến lược nhằm xây dựng niềm tin sâu sắc của người tiêu dùng và chống lại gian lận thị trường (ví dụ: hàng giả và hàng kém chất lượng). “Trong môi trường mà mã QR thường gây hiểu lầm, cam kết của SATRA trong việc triển khai truy xuất nguồn gốc chính hãng, được tiêu chuẩn hóa có thể tạo sự khác biệt đáng kể cho các sản phẩm của mình và của các đối tác. Vai trò dẫn đầu trong minh bạch kỹ thuật số này không chỉ nâng cao khả năng cạnh tranh và tiềm năng xuất khẩu của hàng hóa Việt Nam mà còn thiết lập một tiêu chuẩn cao hơn, đáng tin cậy hơn cho toàn bộ hệ sinh thái bán lẻ, thúc đẩy một thị trường an toàn và đáng tin cậy hơn cho người tiêu dùng và các doanh nghiệp hợp pháp”, đại diện SATRA khẳng định.
Mở rộng thị phần nội địa
Không dừng lại ở việc thiết lập chuẩn mực, bài toán lớn hơn được đặt ra là: làm sao để những sản phẩm xanh thực sự chiếm lĩnh được vị trí vững chắc trên thị trường nội địa? Bởi theo ông Nguyễn Ngọc Luận, CEO Công ty Liên kết Toàn Cầu, hiện nay nhiều sản phẩm đạt chứng nhận OCOP (chương trình Mỗi xã một sản phẩm), gắn nhãn “tick xanh trách nhiệm” của doanh nghiệp này đang có mặt tại các thị trường quốc tế khó tính như Mỹ, Australia, Hàn Quốc, Nhật Bản. Thế nhưng, nghịch lý là ngay tại thị trường nội địa, doanh nghiệp vẫn phải chật vật để định hình tiêu dùng và tiếp cận khách hàng. Ông Luận kỳ vọng các hệ thống bán lẻ trong nước sẽ dành không gian trưng bày riêng cho sản phẩm xanh nhằm tăng khả năng nhận diện và cạnh tranh.
Trước thực tế trên, các hệ thống bán lẻ của SATRA đã xếp riêng quầy kệ để quảng bá hình ảnh nhà cung cấp, đơn vị vào hệ thống của SATRA ở phân khúc doanh nghiệp xanh. Việc này nhằm tạo nhận diện rõ ràng hơn với người tiêu dùng về sản phẩm đạt tiêu chí xanh. Ngoài ra, hầu hết chương trình khuyến mãi, kích cầu tiêu dùng khi triển khai, SATRA đều ưu tiên sản phẩm của doanh nghiệp xanh.
Điều đặc biệt, SATRA đã tích hợp các tiêu chí “hàng xanh” vào hệ thống cửa hàng của mình tại các khu dân cư ngoại thành - nơi tập trung đông dân cư có thu nhập trung bình và thấp. Bởi theo đại diện đơn vị, hàng xanh không phải là đặc quyền của tầng lớp cao cấp, mà là xu thế của mọi nhóm tiêu dùng trong tương lai.
Không chỉ phân phối, SATRA còn đi xa hơn khi chủ động kết nối với các hợp tác xã và doanh nghiệp OCOP, phát triển không gian giới thiệu sản phẩm xanh gắn với các đặc sản vùng miền. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc xây dựng mạng lưới tiêu thụ ổn định cho sản phẩm xanh địa phương, đặc biệt là các sản phẩm do HTX và doanh nghiệp nhỏ sản xuất - vốn chiếm hơn 60% trong hệ thống OCOP. Với hơn 8.400 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên và ngày càng nhiều sản phẩm vươn ra quốc tế, sự tham gia của nhà bán lẻ như SATRA không chỉ mang lại thị trường đầu ra mà còn là bước tiếp sức để nâng tầm hàng Việt.
Tuy nhiên, trong hành trình tạo lập hệ sinh thái tiêu dùng bền vững, nếu chỉ mình SATRA nỗ lực không đủ. Do vậy, SATRA cũng đề xuất xây dựng Quỹ tín dụng xanh, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch, bao bì xanh và truy xuất nguồn gốc. Bên cạnh đó, SATRA đề xuất thí điểm quản trị theo nhóm sản phẩm bền vững để đo lường thị phần hàng xanh. Đây là cơ sở dữ liệu quan trọng nhằm đánh giá hiệu quả tiêu dùng xanh và hoạch định chính sách phát triển bền vững trong dài hạn.
