Phát biểu tại lễ kỷ niệm 80 năm ngành bưu chính – viễn thông (BC-VT), 66 năm ngành khoa học và công nghệ (KH-CN), ôn lại lịch sử vẻ vang của 2 ngành, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, sau gần 40 năm đổi mới, đất nước đã có bước phát triển vượt bậc, từ quốc gia nghèo nàn, bị bao vây cấm vận trở thành nền kinh tế có quy mô lớn thứ 4 Đông Nam Á, thứ 32 thế giới, hội nhập sâu rộng vào chuỗi giá trị toàn cầu. Trong thành tựu chung đó, ngành BC-VT và KH-CN có đóng góp rất quan trọng.
Ngành BC-VT đã đi đầu trong số hóa mạng lưới, đưa internet vào Việt Nam từ năm 1997, mở ra không gian mới cho học tập, sản xuất, kinh doanh, giải trí, hội nhập. Đến nay, mạng lưới phủ sóng rộng khắp, 4G đạt gần 100% dân số, 5G đang được triển khai và Việt Nam nằm trong số ít quốc gia tự thiết kế, chế tạo thành công thiết bị 5G. Bưu chính ngày càng hiện đại, ứng dụng công nghệ số để trở thành hạ tầng cho thương mại điện tử, logistics.
Ngành KH-CN đã đạt nhiều thành tựu nổi bật: nghiên cứu giống lúa năng suất cao, góp phần đưa Việt Nam thành một trong những trụ cột an ninh lương thực toàn cầu; làm chủ công nghệ sản xuất vaccine đạt chuẩn quốc tế; thực hiện thành công nhiều ca ghép tạng phức tạp… Việt Nam cũng nhiều năm liền nằm trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình có tốc độ cải thiện thứ hạng nhanh nhất theo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII).
“Những thành tựu đó minh chứng rằng: khi đất nước có đường lối đúng, khi ý Đảng hòa quyện với lòng dân, khi trí tuệ Việt Nam được khơi dậy, chúng ta có thể làm nên những điều tưởng chừng không thể” Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh.
Ngày 1-3-2025, 2 ngành BC-VT và KH-CN chính thức hợp nhất, hình thành Bộ KH-CN mới. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, đây là quyết sách chiến lược, thể hiện tầm nhìn của Đảng, Nhà nước: thống nhất đầu mối, cộng hưởng nguồn lực, nâng cao hiệu quả lãnh đạo, quản lý, để KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực trung tâm của phát triển. Hợp nhất để tập trung, tránh phân tán; để mỗi nguồn lực đầu tư được sử dụng hiệu quả; để doanh nghiệp, nhà khoa học, người dân có một địa chỉ tin cậy đồng hành, hỗ trợ. Đây là bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, đưa KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành quốc sách đột phá trong giai đoạn phát triển mới.
Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ, một nhiệm vụ bao trùm, xuyên suốt là Bộ KH-CN phải đi đầu trong việc tổ chức thực hiện thắng lợi Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, với đầy đủ các định hướng, nhiệm vụ trọng tâm đã có trong nghị quyết. Vấn đề quan trọng hiện nay là tập trung hành động quyết liệt, cụ thể hóa bằng những việc làm thiết thực, hiệu quả, tạo chuyển biến rõ rệt trong thực tiễn, lan tỏa mạnh mẽ trong toàn xã hội.
Để làm được điều đó, trong rất nhiều nhiệm vụ của Nghị quyết 57, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh 3 trụ cột then chốt mà Bộ KH-CN và ngành KH-CN cả nước cần tập trung trong thời gian tới:
Thứ nhất, về thể chế đột phá và môi trường thuận lợi. Với chức năng tham mưu, kiến tạo, Bộ KH-CN phải chủ động đề xuất, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách để khuyến khích đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số. Thể chế không chỉ để quản lý, mà còn để khơi thông nguồn lực, biến tiềm năng thành hiện thực, biến trí tuệ Việt Nam thành sản phẩm, công nghệ, giá trị gia tăng. Cần nhanh chóng ban hành các chính sách vượt trội, có cơ chế thử nghiệm đối với công nghệ mới; đồng thời mạnh dạn trao quyền, bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
Thứ hai, về công nghệ lõi, hạ tầng số và ngành mũi nhọn. Với chức năng quản lý nhà nước, Bộ KH-CN phải định hướng và dẫn dắt phát triển những lĩnh vực công nghệ mũi nhọn có ý nghĩa chiến lược như công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình, bảo đảm an ninh năng lượng, phục vụ phát triển xanh, bền vững…; tập trung xây dựng hạ tầng số quốc gia hiện đại, đồng bộ, an toàn, coi đó là hệ thần kinh trung ương của quản trị quốc gia và phát triển kinh tế số, xã hội số. Trong lựa chọn công nghệ, không chạy theo giải pháp rẻ, lạc hậu mà phải quyết tâm đi tắt, đón đầu, tiếp cận công nghệ tiên tiến, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Thứ ba, về nguồn lực, nhân lực và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Với chức năng kết nối, điều phối, Bộ KH-CN phải thúc đẩy huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho KH-CN; tăng mạnh tỷ trọng chi ngân sách và khuyến khích doanh nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm cùng tham gia.
Đầu tư cho KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phải được coi là chiến lược lâu dài, chấp nhận độ trễ và rủi ro, nhưng phải kiên định theo đuổi vì đó là đầu tư cho tương lai; phải có cơ chế đặc biệt để thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước; khuyến khích startup sáng tạo, gắn đào tạo đại học, sau đại học với nhu cầu thực tiễn. Doanh nghiệp cần thực sự trở thành trung tâm hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, là chủ thể giải quyết những “đề bài lớn” của đất nước; viện – trường là nền tảng, trí thức và nhân tài là động lực.
Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, lịch sử 80 năm ngành BC-VT, 66 năm ngành KH-CN, là lịch sử của truyền thống anh hùng, sáng tạo, cống hiến, hy sinh. Tinh thần ấy hôm nay cần được khơi dậy mạnh mẽ trong phong trào thi đua yêu nước, để mỗi người, mỗi tổ chức đều nỗ lực vì mục tiêu chung: một nước Việt Nam hùng cường, thịnh vượng. Đất nước Việt Nam đang đứng trước vận hội lịch sử. KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là lựa chọn, mà là con đường sống còn để phát triển nhanh và bền vững. Đây là chìa khóa vàng để hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường, thịnh vượng vào năm 2045.
Nhân sự kiện của ngành KH-CN, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tặng ngành KH-CN Việt Nam 10 chữ: “Tự chủ - Trí tuệ - Công nghệ - Đột phá - Hội nhập”.
Cũng tại buổi lễ, Tổng Bí thư Tô Lâm đã trao Huân chương Lao động hạng Nhất tặng Bộ KH-CN; trao Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất tặng Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Mạnh Hùng.
