Xâm hại và tai nạn thương tích trẻ em trên địa bàn TPHCM có dấu hiệu ngày một tăng đang là thách thức trong công tác bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em. Trước thách thức này, trong Tháng hành động vì trẻ em, TPHCM đã đề ra nhiều chương trình đồng bộ để bảo vệ trẻ em trước các nguy cơ bị xâm hại, đặc biệt là xâm hại tình dục, ngăn chặn lạm dụng bóc lột sức lao động, hành hạ, ngược đãi trẻ em.
Nhiều thách thức
Trong các loại hình xâm hại trẻ em thì tình trạng xâm hại tình dục (XHTD) nổi lên với nhiều phức tạp, thường chiếm khoảng 60% số vụ xâm hại trẻ em trên cả nước với 900 trẻ em bị XHTD mỗi năm. Tại TPHCM, mỗi năm có khoảng 90 trẻ trở thành nạn nhân XHTD. Tuy nhiên, số trẻ em bị XHTD phát hiện được trong thời gian qua chưa sát với con số thực tế. Không ít trẻ em bị XHTD nhiều lần trong thời gian dài nhưng cha mẹ không biết. Nhiều vụ XHTD xảy ra, gia đình biết song lại mặc cảm, sợ sệt, không tố giác tội phạm. Có khi sau một thời gian dài thương lượng không thành, gia đình mới cầu cứu đến công an; lúc này, công tác thu thập chứng cứ càng khó khăn, dẫn đến khó xử lý được đối tượng.
Đặc biệt, trong khi trẻ bị XHTD thường phải chịu nhiều đau đớn, thương tật về thể xác lẫn những tổn hại về tinh thần, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ thì công tác hỗ trợ trẻ em bị XHDT lại bộc lộ nhiều điểm nhiêu khê, cứng nhắc, thiếu nhạy cảm khi thủ tục đề nghị hỗ trợ phải chụp hình trẻ, có xác nhận của chính quyền địa phương. Nhiều gia đình không muốn con mình bị ảnh hưởng, bị mặc cảm thêm nên… không làm hồ sơ xác nhận và thu mình, ít giao tiếp dẫn đến các em vốn đã thiệt thòi lại thiệt thòi hơn do không được hưởng các trợ giúp của nhà nước.
Trẻ em luôn cần được lắng nghe và bảo vệ. Ảnh: Việt Dũng
Cùng với tình trạng “tấn công” ồ ạt của các loại văn hóa phẩm không lành mạnh, sự “lên ngôi” của lối sống thực dụng, công tác bảo vệ, giúp trẻ em được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh, không có bạo lực, không bị xâm hại và bóc lột sức lao động còn luôn gặp nhiều sức ép do sự gia tăng dân số cơ học, các nhóm đối tượng trẻ em cần bảo vệ đông, tính chất phức tạp.
TPHCM hiện có trên 1,8 triệu trẻ em (chiếm gần 23% dân số TP), trong đó khoảng 30% trẻ là con các gia đình nhập cư. Đồng nghĩa, một tỷ lệ không nhỏ trẻ em có nguy cơ cao phải lao động kiếm sống, có nguy cơ bị xâm hại, bị dụ dỗ mua bán do gia đình các em vốn không có công ăn việc làm, chỗ ở ổn định.
Theo UBND TPHCM, tổng số trẻ có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trên địa bàn TP là hơn 71.000 em, trong đó năm 2011 có 1.450 trẻ em lang thang kiếm sống; 342 trẻ em phải làm việc nặng nhọc, nguy hiểm, tiếp xúc với chất độc hại; 1.300 em vi phạm pháp luật; 154 trẻ em bị xâm hại và tai nạn thương tích (3 tháng đầu năm 2012 xảy ra 39 vụ trẻ em bị xâm hại và tai nạn thương tích). 90% số trẻ em lang thang đường phố, làm giúp việc gia đình, làm thuê trong các cơ sở sản xuất kinh doanh… đến từ 35 tỉnh, thành trong cả nước.
Một khảo sát gần đây cho thấy, những năm trước đây, phần lớn trẻ em lao động ở hai hình thức, vừa làm thuê vừa làm kinh tế gia đình. Gần đây, số trẻ em làm kinh tế gia đình giảm, tỷ lệ các em làm thuê và tự kiếm sống có chiều hướng tăng, nhất là trong lứa tuổi 14-16, trong đó có 15% (chủ yếu là trẻ em nam) làm thuê trong môi trường điều kiện độc hại. Nhu cầu thuê trẻ em giúp việc ngày càng nhiều và gần như trở thành một hoạt động dịch vụ cung cấp nguồn lao động trẻ em cho TP. Ở môi trường như thế, luôn tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm cho trẻ, đòi hỏi TP cần có giải pháp bao phủ đến nhóm đối tượng này để giảm thiểu những nguy cơ xâm hại đến trẻ em.
Cùng em vững bước
“Vì một xã hội không bạo lực, không xâm hại trẻ em” là chủ đề Tháng hành động vì trẻ em năm 2012 vừa được TP thông qua. Bà Lượng Thị Tới, Trưởng phòng Bảo vệ chăm sóc trẻ em (Sở LĐTB-XH TPHCM) cho biết, TP sẽ khảo sát, thống kê cụ thể tình hình xâm phạm và tai nạn thương tích trẻ em; tổ chức hội thảo cấp TP để đánh giá thực trạng tình hình một cách đầy đủ và chính xác nhất, qua đó chủ động triển khai các kế hoạch, chương trình hành động. Sử dụng số điện thoại khẩn cấp 113, 18001567 và hoạt động của Trung tâm Công tác xã hội trẻ em TP vào can thiệp, tư vấn, hỗ trợ các trường hợp trẻ bị xâm hại, bị bạo lực.
Đồng thời, tổ chức các diễn đàn, gặp gỡ trao đổi giữa các cấp ủy Đảng, chính quyền với thiếu nhi tiêu biểu có chủ đề “Lắng nghe tiếng nói trẻ em” để lắng nghe ý kiến, tâm tư nguyện vọng và những đề xuất thiết thực của trẻ em. Sở LĐTB-XH cũng thường xuyên kiểm tra tình hình sử dụng lao động trẻ em nhằm ngăn chặn kịp thời các hành vi lạm dụng sức lao động trẻ em, phối hợp kiểm tra các điểm nuôi trẻ em bất hợp pháp, nhóm nuôi trẻ không đạt tiêu chuẩn nhằm ngăn chặn lạm dụng bóc lột sức lao động, hành hạ, ngược đãi trẻ em.
Việc chăm lo cho trẻ em còn được mở rộng ở nhiều lĩnh vực khác như tạo sân chơi, rèn luyện kỹ năng sống, tư vấn tâm lý học đường… Đặc biệt, trong dịp hè năm nay, lần đầu tiên, ngoài Trại hè Thanh Đa, TP sẽ tổ chức trại hè “Chắp cánh ước mơ” cho 350 trẻ em khắp các quận, huyện, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Tổ chức trại hè, chương trình “Học kỳ hồng” cho con công nhân tại các khu chế xuất, khu công nghiệp TP, con của các chiến sĩ công tác tại biển, đảo…
Mạnh Hòa
