Người trẻ lan tỏa mùa thu lịch sử: Đánh thức quá khứ bằng công nghệ

Hành trình mới của những thước phim cũ

Năm 2020, khi dịch Covid-19 bùng phát toàn cầu, nhiều hoạt động xã hội tạm ngưng, cũng là lúc Viên Hồng Quang (ngụ Hà Nội) tình cờ tiếp cận dự án nghiên cứu của nhóm sinh viên nước ngoài về việc ứng dụng AI để tô màu ảnh cũ. Với nền tảng kiến thức công nghệ thông tin, Quang nhanh chóng nhìn ra khả năng ứng dụng công nghệ này trong việc tái hiện những khoảnh khắc lịch sử của đất nước mình.

Ban đầu chỉ là vài bức ảnh thử nghiệm, nhưng với suy nghĩ “mỗi bộ phim cũng chỉ là chuỗi hình ảnh liên tiếp”, Quang đã mạnh dạn thử nghiệm tái tạo phim tài liệu.

Tháng 5-2020, đoạn phim màu hơn 6 phút phục chế lại từ đoạn phim đen trắng về cuộc trả lời phỏng vấn bằng tiếng Pháp của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1966 được giới thiệu. Đây là sản phẩm hoàn chỉnh đầu tiên của anh, lập tức gây tiếng vang và lan tỏa mạnh mẽ. Từ thành công đó, Quang quyết định xây dựng dự án “Lịch sử thường thức”, với khát vọng mang những tư liệu quý trở lại đời sống hôm nay một cách rõ ràng, gần gũi và sinh động.

Viên Hồng Quang từng theo học ngành công nghệ thông tin, sau đó, anh rẽ sang lĩnh vực hậu kỳ phim. Nhìn lại, quá trình của mình anh thừa nhận quyết định ấy không hề lãng phí, bởi những kiến thức nền tảng về công nghệ giúp anh rất nhiều trong quá trình tự học, nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới vào việc phục chế phim ảnh.

Với anh, công việc phục chế không chỉ là “tô màu”, đó là nỗ lực tái tạo màu sắc chân thật, bảo đảm tính khách quan, trung thực của tư liệu. Mỗi khung hình không chỉ sáng rõ hơn về thị giác, mà còn gần gũi hơn về cảm xúc.

Khác số đông bạn trẻ, Quang tìm thấy niềm hạnh phúc trong việc hồi sinh những thước phim cũ. Đối với anh, mỗi lần đặt phiên bản đen trắng và phiên bản đã phục chế cạnh nhau để so sánh, là một lần cảm xúc dâng trào.

“Cố gắng làm mới những hình ảnh, đoạn phim cũ, để thế hệ hôm nay được xem, được hiểu và trân trọng những điều quý giá mà thế hệ trước đã gửi gắm”, Quang chia sẻ. Đó cũng chính là mục đích sâu xa để anh gắn bó với công việc khô khan nhưng đòi hỏi sự tỉ mỉ này.

Gian nan kinh phí, bền chí vì đam mê

Trong số nhiều dự án đã thực hiện, bộ phim để lại dấu ấn sâu nặng nhất với Quang là Vĩ tuyến 17 - Chiến tranh nhân dân của đạo diễn người Hà Lan Joris Ivens, quay tại Vĩnh Linh (Quảng Trị) năm 1968. Bắt đầu từ năm 2021, anh mất hơn hai năm để nghiên cứu, màu hóa, làm phụ đề, thuyết minh bằng nhiều ngôn ngữ từ bản gốc tiếng Pháp.

Công việc ấy không chỉ là thử thách kỹ thuật mà còn là một trách nhiệm tinh thần. Anh xem đó như lời tri ân gửi đến đạo diễn, nhà văn Xuân Phượng - thành viên cuối cùng còn lại của đoàn làm phim năm ấy, cũng như nén hương tưởng nhớ những người dân Vĩnh Linh đã hy sinh trong cuộc kháng chiến của dân tộc.

Phiên bản mới của bộ phim được giới thiệu tại Vĩnh Linh nhân dịp 55 năm phim khởi quay. Khi phim kết thúc, cả hội trường đồng loạt đứng dậy vỗ tay. Những giọt nước mắt lăn dài trên gương mặt người ở lại là phần thưởng vô giá, trở thành kỷ niệm không thể nào quên trong hành trình làm nghề của Quang.

Nếu kỹ thuật là thử thách về chuyên môn, thì kinh phí lại là trở ngại lớn nhất. Toàn bộ chi phí thực hiện các dự án đều do Quang tự chi trả. Có những giai đoạn khó khăn đến mức “tiền mặt cạn kiệt, dự án công việc bị dừng đột ngột”, Quang nhớ lại.

Song, chính những lúc tưởng chừng bế tắc ấy, Quang lại được tiếp xúc với những nhân chứng lịch sử, những con người từng trải qua gian khổ và mất mát lớn hơn gấp nhiều lần. Từ họ, anh học được cách đối diện khó khăn bằng tinh thần lạc quan, coi thử thách tài chính như một phép thử cho hành trình khởi nghiệp.

Quang bày tỏ: “Những trải nghiệm ấy giúp tôi trưởng thành hơn về tư duy, củng cố niềm tin vững chắc vào con đường mình đã chọn”.