Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 15-10 (giờ Washington) đã tuyên bố tạm hoãn việc rút hơn 9.800 quân Mỹ khỏi Afghanistan đến hết năm 2016 và kéo dài vô thời hạn vai trò của Mỹ ở Afghanistan. Quyết định được xem là bất ngờ này cho thấy cuộc chiến kéo dài 14 năm của Mỹ và đồng minh ở Afghanistan chưa đến hồi kết.
Binh sĩ Mỹ sẽ ở lại Afghanistan lâu hơn
Vì an ninh nước Mỹ?
Theo New York Times, trong một tuyên bố ngắn gọn từ Phòng Roosevelt ở Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Obama cho biết, ông vẫn tiếp tục phản đối khái niệm “cuộc chiến bất tận” để nói về cuộc chiến của Mỹ ở Afghanistan. Tuy nhiên, theo ông, sự hiện diện dài hạn của quân đội Mỹ tại Afghanistan có tầm quan trọng đối với an ninh của Mỹ. Ông nhìn nhận Afghanistan vẫn đang bất ổn khi Taliban, al-Qaeda và Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng hoành hành.
Tổng thống Obama khẳng định sẽ không cho phép Afghanistan trở thành nơi trú ẩn an toàn cho những kẻ khủng bố tấn công vào nước Mỹ một lần nữa. 14 năm hiện diện quân sự của Mỹ tại Afghanistan nhưng Taliban vẫn không bị đánh bại mà còn trỗi dậy, hiện đang kiểm soát khoảng 1/5 lãnh thổ nước này.
Như vậy, với quyết định trên, Tổng thống Obama đã không giữ đúng cam kết từ đầu nhiệm kỳ của ông rằng ông có trách nhiệm rút toàn bộ quân Mỹ từ chiến trường Iraq và Afghanistan. Đa số quân Mỹ đã rút khỏi Iraq nhưng với Afghanistan, ông Obama đã để lại “di sản” cho người kế nhiệm. 9.800 binh sĩ Mỹ sẽ ở lại Afghanistan đến hết năm 2016, sau đó sẽ giảm xuống còn khoảng 5.500 đầu năm 2017. Kế hoạch trước đó là Mỹ sẽ rút toàn bộ quân khỏi Afghanistan, chỉ còn khoảng 1.000 quân bảo vệ khu vực Đại sứ quán Mỹ. Hiện nay Mỹ và NATO có tổng cộng 17.000 quân ở Afghanistan.
Ngoài ra, cũng theo tờ New York Times, với quyết định của mình, ông Obama đã thừa nhận rằng mặc dù hơn một thập kỷ chiến đấu và nhiều năm xây dựng quân đội, cảnh sát Afghanistan, các lực lượng Afghanistan vẫn còn chưa thể đảm đương nhiệm vụ bảo vệ đất nước của họ. Theo Bộ Quốc phòng Mỹ, tổng chi phí Mỹ phải chi cho cuộc chiến tại Afghanistan từ năm 2001 đến nay là 817,2 tỷ USD và tổng số lính Mỹ chết tại Afghanistan là 2.229.
Taliban chưa xong đã thêm IS
Nếu như mục tiêu ban đầu của Mỹ tấn công Afghanistan để dập tắt mầm móng khủng bố từ những phần tử Taliban gây ra cuộc khủng bố 11-9 thì đến nay, mục tiêu đó chưa hoàn tất. Theo Liên hiệp quốc, Taliban hiện đang tái chiếm lãnh thổ Afghanistan nhiều hơn so với năm 2001, năm Mỹ bắt đầu tấn công Afghanistan. Tháng 9, họ giành được chiến thắng lớn khi chiếm đóng thành phố phía Bắc Kunduz và kiểm soát thành phố này trong hơn 2 tuần trước khi rút lui. Chính Tổng thống Obama thừa nhận rằng tại nhiều khu vực trọng điểm của Afghanistan, tình hình an ninh vẫn còn rất mong manh và có nguy cơ bùng phát khủng bố.
Tổng thống Obama không nêu rõ tình hình Iraq bị IS lấn lướt sau khi Mỹ rút quân nhưng xem ra ông lo ngại viễn cảnh Afghanistan cũng sẽ trở thành Iraq thứ hai. Theo tạp chí The Diplomat, mới đây, Liên hiệp quốc đã đưa ra cảnh báo cho rằng IS đang tuyển người tại 25 trong tổng số 34 tỉnh của Afghanistan theo kế hoạch tạo ra một Nhà nước Hồi giáo xuyên quốc gia. IS thách thức cả Taliban và liên quân Mỹ - NATO. Washington lo ngại, khi quân Mỹ rút đi, IS sẽ càng lớn mạnh ở Afghanistan. Hơn nữa, những rạn nứt trong Taliban sau cái chết của thủ lĩnh Mullah Mohammed Omar khiến cho lực lượng này dễ bị IS thu phục. Tại tỉnh Nangarhar của Afghanistan, Taliban và IS đụng độ nhau và cùng tấn công quân chính phủ. Tỉnh Nangarhar đang bị cát cứ giữa Taliban và IS. Hàng ngàn gia đình đã phải chạy nạn và xung đột tăng gấp đôi. Điều này chỉ ra rằng mặc dù họ là đối thủ, song Taliban và IS có thể chia lãnh địa ở các vùng khác nhau giống như IS và nhóm khủng bố al-Nusra (thuộc al-Qaeda) ở Syria.
Nhìn rộng ra hơn, Taliban và IS tại Afghanistan có thể thách thức nhiều nước trong một khu vực rộng lớn hơn, nhất là tại Trung Á, nơi các nhóm chiến binh Hồi giáo Trung Á, Phong trào Hồi giáo Uzbekistan do IS hỗ trợ và Liên minh Hồi giáo Thánh chiến do Taliban hỗ trợ sẽ trỗi dậy.
THỤY VŨ (tổng hợp)
