Bảo vệ quyền lợi, thị phần
Nhìn nhận về thực tế triển khai các giải pháp PVTM, Cục trưởng Cục PVTM (Bộ Công thương) Lương Hoàng Thái nhấn mạnh: “Đây chính là lá chắn thiết yếu, giúp doanh nghiệp giữ thị phần, bảo vệ việc làm và tạo động lực để hội nhập quốc tế hiệu quả”. Thực tiễn đã chứng minh nhận định này. Tính đến nay, Việt Nam đã tiến hành 48 vụ điều tra mới và 35 vụ rà soát, áp dụng 36 biện pháp PVTM. Nhờ đó, doanh nghiệp trong nước đã bảo vệ được gần 600.000 tỷ đồng doanh thu, duy trì hàng chục ngàn việc làm.
Nhiều vụ việc cụ thể cho thấy tác động rõ rệt của PVTM. Như với đường mía nhập khẩu từ Thái Lan, năm 2021, Bộ Công thương đã áp thuế chống bán phá giá và chống trợ cấp ở mức 47,64% đến 51,36%, giúp hơn 30 nhà máy đường khôi phục sản xuất và hàng chục ngàn hộ nông dân có đầu ra ổn định. Riêng với phân bón DAP và MAP, từ năm 2018 đã có biện pháp tự vệ áp thuế tuyệt đối khoảng 1,855 triệu đồng/tấn trong năm đầu, giảm dần còn 1,128 triệu đồng/tấn các năm tiếp theo, giúp doanh nghiệp nội duy trì sản xuất và đảm bảo nguồn cung ổn định cho nông dân.
Trong lĩnh vực thép dài và phôi thép, biện pháp tự vệ áp dụng từ năm 2016 với mức thuế bổ sung 23,3% trong năm đầu, giảm dần còn 7,9% vào năm 2020, đã tạo khoảng trống thị trường để doanh nghiệp nội đầu tư công nghệ, làm chủ chuỗi sản xuất khép kín. Riêng với sản phẩm tôn mạ màu, từ năm 2017, mức thuế chống bán phá giá 10,71%-29,17% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và Hàn Quốc đã giúp doanh nghiệp giữ vững thị phần trong nước, thậm chí mở rộng xuất khẩu sang Mỹ và EU.
Những kết quả trên cho thấy, PVTM không phải là “bức tường bảo hộ” khép kín, mà là biện pháp khôi phục công bằng, tạo dư địa phát triển và khuyến khích doanh nghiệp chuyển sang những sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Theo ông Dương Duy Hưng, Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp (Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương), việc các doanh nghiệp tư nhân chiếm tới 88% số vụ việc tham gia PVTM đã chứng minh sự trưởng thành vượt bậc. Doanh nghiệp không còn thụ động mà chủ động sử dụng công cụ pháp lý quốc tế để bảo vệ mình.
Gia tăng nội lực doanh nghiệp
Theo ông Nguyễn Hữu Trường Hưng, Trưởng Phòng Điều tra thiệt hại và Tự vệ, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công thương), việc áp dụng tốt công cụ PVTM trong nước không những giúp ngăn hàng ngoại bán phá giá tràn vào mà còn mở ra không gian phát triển cho doanh nghiệp nội. “Khi giữ được thị phần trong nước, doanh nghiệp mới có điều kiện duy trì sản xuất, tạo việc làm và đầu tư nâng cao chất lượng sản phẩm”, ông Nguyễn Hữu Trường Hưng nhấn mạnh.
Theo các chuyên gia kinh tế, Việt Nam với dân số hơn 100 triệu dân là thị trường lớn của thế giới, do đó ngay tại sân nhà, doanh nghiệp Việt đang chịu sức ép từ nhiều phía. Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA), cho biết, hàng ngoại giá rẻ, chi phí vốn và logistics cao, cùng rào cản kỹ thuật trong phân phối đang bào mòn lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. “Nếu không có giải pháp hỗ trợ kịp thời, doanh nghiệp có thể mất thị phần ngay trên sân nhà”, ông Nguyễn Ngọc Hòa nhấn mạnh.
Cùng chung nhận định, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TPHCM, chia sẻ, doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ bị lép vế trong cạnh tranh. Do đó, cần chính sách bình ổn giá, hỗ trợ tín dụng ưu đãi, đồng thời đẩy mạnh kết nối chuỗi cung ứng để doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào trung gian. Một trong những giải pháp then chốt là chương trình tiếp sức vốn vay cho doanh nghiệp, nhưng thực tế khá khó khăn. Chẳng hạn chương trình cho doanh nghiệp vay vốn kích cầu đầu tư của TPHCM, mặc dù đã triển khai gần 2 năm qua nhưng doanh nghiệp khó chạm được, vì các cơ quan chức năng vẫn chưa hoàn thiện quy trình.
Một yếu tố khác nhằm gia tăng cạnh tranh thị trường nội địa, theo ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà bán lẻ Việt Nam, là cần có chiến lược thương hiệu dài hạn, kể cả trong kênh truyền thống lẫn thương mại điện tử; đồng thời đẩy mạnh các chương trình kích cầu “Tuần lễ hàng Việt”, “Tiêu dùng xanh” để khách hàng thêm nhiều cơ hội trải nghiệm hàng Việt. Ông Trần Phú Lữ, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và Đầu tư TPHCM, nhận định, trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, các hoạt động xúc tiến thương mại nội địa phải đi vào thực chất. Thay vì hội chợ ngắn hạn, cần có những sàn thương mại B2B, các trung tâm logistics xanh, giúp doanh nghiệp tiếp cận người tiêu dùng và đối tác dài hạn.
Đại diện Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) khẳng định, chìa khóa cho sự phát triển bền vững là biến khoảng trống do PVTM tạo ra thành sức bật dài hạn, thông qua đổi mới sáng tạo, quản trị hiện đại và khẳng định giá trị thương hiệu “Made in Vietnam” trên cả thị trường nội địa lẫn quốc tế. Bên cạnh sản xuất, việc phát triển hệ thống phân phối nội địa vững mạnh cũng là giải pháp quan trọng để giữ thị phần. Khi người tiêu dùng tin tưởng lựa chọn hàng Việt, doanh nghiệp sẽ có thêm sức mạnh cạnh tranh với hàng ngoại nhập, như Nhật Bản, Hàn Quốc đã thành công với thương hiệu “hàng nội địa”.
