Lịch sử phóng sự Việt Nam đầu thế kỷ 20 ghi nhận nhiều cây bút danh tiếng, một Vũ Trọng Phụng nhìn chuẩn xác các biến đổi giá trị văn hóa đô thị; một Ngô Tất Tố lật tẩy kịp thời hủ tục làng xã, Tam Lang mạnh nhất miêu tả hiện thực… Thế nhưng, bên cạnh những tên tuổi lớn đó vẫn có những cây bút sắc sảo khác mà một trong số đó không thể không nhắc đến Trọng Lang với ngòi viết xoáy sâu vào những góc khuất của xã hội ngày đó.
Vừa qua, Công ty Nhã Nam đã giới thiệu đến bạn đọc một trong những tác phẩm tiêu biểu của Trọng Lang là thiên phóng sự Hà Nội lầm than. Đây có thể được coi là thiên phóng sự đặc sắc và được nhắc đến nhiều nhất của Trọng Lang.
Viết trong những năm 1936-1937 và xuất bản năm 1938, tác phẩm viết về một Hà Nội của giai tầng dưới đáy, của những hạng người và hạng nghề nghiệp từng bị đặt trong sự dè bỉu, coi thường và phi chuẩn mực của đám đông xã hội. Tác phẩm khắc họa sâu một trong những thực tế ở các đô thị thuộc địa: nạn mua bán dâm. Với những nhân vật cụ thể được tiếp cận; các mánh khóe buôn da bán thịt được phơi bày; thói thực dụng tiền bạc được liệt kê; những ngóc ngách thân phận được chi tiết tường tận; những tàn tạ, nhếch nhác nhân hình được đặc tả.
Hà Nội lầm than của Trọng Lang nằm trong tủ sách Việt Nam Danh tác của Nhã Nam.
HỒNG GIANG
