Chiều 9-10, trình bày về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ (CGCN), Bộ trưởng Bộ KH-CN Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, dự thảo luật đã mở rộng phạm vi áp dụng cho cả hoạt động CGCN tại Việt Nam, từ nước ngoài vào Việt Nam, từ Việt Nam ra nước ngoài.
Luật cũng quy định quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động CGCN; thẩm định công nghệ, hợp đồng CGCN; biện pháp khuyến khích CGCN phát triển thị trường khoa học và công nghệ; quản lý nhà nước về CGCN.
Theo Bộ trưởng, với định hướng ưu tiên CGCN mới, xanh, sạch; nhóm chính sách tài chính là cơ chế khuyến khích trọng tâm. Trong đó, nổi bật là quy định tổ chức, doanh nghiệp được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đối với chi phí cho hoạt động CGCN và đổi mới sáng tạo theo 3 cấp độ, với mức ưu đãi tối đa lên đến 200%.
Bên cạnh đó, Nhà nước hỗ trợ tổ chức, doanh nghiệp triển khai, áp dụng, cải tiến công nghệ; thực hiện nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ (R&D); thương mại hóa sản phẩm, dịch vụ; đào tạo nhân lực; tư vấn kỹ thuật; và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ.
Nhà nước có quyền mua hoặc sở hữu quyền sử dụng công nghệ để phổ biến cho các mục đích phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng, và phục vụ cộng đồng (giáo dục, y tế, bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, dịch bệnh). Việc phổ biến có thể thực hiện bằng hình thức miễn phí, ưu đãi, hoặc cấp quyền sử dụng có điều kiện nhằm thúc đẩy phát triển công nghệ và nâng cao năng lực cho tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam.
Cơ bản tán thành với quan điểm, mục tiêu, và phạm vi sửa đổi của dự thảo, đại diện cơ quan thẩm tra, song Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn lưu ý, việc mở rộng phạm vi "thẩm định công nghệ" mà không chỉ giới hạn trong các "dự án đầu tư" như luật hiện hành cần rà soát để đảm bảo tính khả thi và đồng bộ với pháp luật liên quan.
Ông Nguyễn Phương Tuấn cũng đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, nghiên cứu bổ sung cơ chế khuyến khích đủ mạnh và thực chất để thực hiện hiệu quả chính sách "chú trọng lan tỏa công nghệ... từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) sang doanh nghiệp trong nước". Đồng thời, cần nghiên cứu bổ sung đối tượng doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) được hưởng lợi từ chính sách này.
Về trường hợp góp vốn bằng công nghệ, Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Tuấn nhấn mạnh, cần có cơ chế kiểm soát việc quy định cho phép tự quyết định giá trị công nghệ góp vốn (để đảm bảo quyền lợi của bên thứ 3). Cần bổ sung quy định giao Chính phủ quy định cụ thể về "thẩm định giá" và cụ thể hóa các biện pháp hỗ trợ "khuyến khích góp vốn bằng công nghệ" để đảm bảo tính khả thi.
Với quy định “Nhà nước mua và phổ biến công nghệ”, đại diện cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung một nguyên tắc quan trọng: “Nhà nước phải đảm bảo việc trả một khoản đền bù thỏa đáng cho chủ sở hữu hoặc người có quyền sử dụng hợp pháp công nghệ bị chuyển giao bắt buộc, phù hợp với quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên”.
Góp ý hoàn thiện dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề nghị cân nhắc bổ sung quy định về nguyên tắc phòng chống xung đột lợi ích trong hoạt động thẩm định công nghệ, và giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí xác định chuyên gia, tổ chức tư vấn độc lập có chức năng này.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho rằng cần thiết kế các chính sách mạnh mẽ hơn nữa để khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp tiếp nhận CGCN mới, xanh, sạch, thay vì công nghệ ở mức trung bình, thậm chí cũ kỹ, lạc hậu.
Chia sẻ quan điểm này, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho biết thêm, vẫn có một số địa phương vì muốn thu hút FDI nên đành chấp nhận những dự án có suất đầu tư không cao, công nghệ cũ, không thân thiện với môi trường. Do đó, cần rà soát, siết chặt hơn nữa công tác thẩm định công nghệ và trang thiết bị. Điều này còn giúp khắc phục tình trạng chuyển giá trong chuyển giao công nghệ, tạo ra “lãi thật, lỗ giả”, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trốn thuế.
Dự họp, Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Đậu Anh Tuấn đồng tình với việc siết chặt công tác thẩm định công nghệ, nhưng cho rằng pháp luật hiện hành có sự chồng chéo với thủ tục chấp thuận đầu tư và đánh giá tác động môi trường. Cần có sự liên thông để tạo động lực cho nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư sở hữu công nghệ cao.
