Công nghệ kể chuyện lịch sử
Trong những ngày kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, dự án công nghệ “Trở về thời khắc thiêng liêng” đã trở thành tâm điểm, không chỉ như một sự kiện trưng bày mà còn như một hành trình cảm xúc. Cánh cửa công nghệ mở ra, đưa người tham quan trở lại với không khí hào hùng của ngày 2-9-1945 để cùng đồng bào cả nước nghe Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập, chứng kiến giây phút thiêng liêng khai sinh dân tộc.
Khi đeo chiếc kính thực tế ảo (VR), người trải nghiệm như được hòa vào biển người cuồn cuộn, rợp cờ đỏ sao vàng. Tiếng reo hò hòa cùng giọng nói ấm áp, đầy xúc động của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập…” vang vọng. Mọi chi tiết, từ chiếc loa phóng thanh, ánh nắng thu vàng đến trang phục của đồng bào đều được tái hiện một cách tỉ mỉ. Đó không chỉ là “xem” lịch sử mà là “sống lại” những cảm xúc của hàng vạn con người đang cùng nhau khai sinh ra một dân tộc tự do. Sức hút của dự án này vượt xa mọi dự đoán. Gần 2.000 người đã trực tiếp trải nghiệm ngay trong ngày khai mạc và chỉ sau 6 giờ, gần 30.000 lượt đăng ký trực tuyến đã được ghi nhận. Những hình ảnh xúc động về các cụ già lau nước mắt, các em nhỏ reo vang hay dòng người bất chấp mưa nắng xếp hàng đã chứng minh một điều: công nghệ khi gắn liền với lịch sử và lòng yêu nước sẽ tạo ra những giá trị vô cùng đặc biệt. Chị Nguyễn Hà Phương cùng với mẹ sau khi tham dự trải nghiệm xúc động chia sẻ: “Nghe lại lời thề trong không gian ấy, tôi như muốn hô vang theo. Quá xúc động!”.
Đằng sau trải nghiệm đầy cảm xúc ấy là sự lao động miệt mài của một ê kíp trong nhiều tháng. Nhóm nghiên cứu thiết kế phối hợp chặt chẽ với các nhà sử học, nhà nghiên cứu văn hóa để xây dựng không gian vừa sống động, vừa chính xác tới từng chi tiết từ trang phục, kiểu tóc, đến giày dép, xe cộ. Đặc biệt là giải pháp kỹ thuật để phần mềm vận hành trơn tru khi tái hiện hình ảnh hàng vạn người trên Quảng trường Ba Đình lịch sử… Nhiều bạn trẻ, đặc biệt là các em học sinh, cũng bày tỏ sự thích thú. Dự án này không chỉ là một trải nghiệm mà còn là một phương pháp tiếp cận lịch sử phù hợp với thời đại công nghệ mới.
Ứng dụng công nghệ VR và AR (thực tế tăng cường) cũng được áp dụng lần đầu tại Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Phủ Chủ tịch. Những bức ảnh đen trắng, hiện vật tưởng như “ngủ yên” bỗng sống dậy. Chỉ cần quét điện thoại, khách tham quan có thể thấy cảnh Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập hay hình ảnh dòng người dự lễ. Thiếu úy Khuất Duy Long (Cục Gìn giữ hòa bình Việt Nam) cho biết: “AR đã mô phỏng rất chân thực, tôi có cảm giác như mình đang đứng giữa Quảng trường Ba Đình năm ấy”.
Truyền cảm hứng cho thế hệ hôm nay
Nhiều triển lãm khác cũng cho thấy cách công nghệ làm thay đổi cách kể chuyện lịch sử. Tại di tích 48 Hàng Ngang, nơi Bác Hồ soạn thảo bản Tuyên ngôn Độc lập, hologram (ảnh ba chiều) đã tái hiện hình ảnh Người bên bàn viết, ánh đèn vàng hắt lên gương mặt suy tư. Mapping 3D chiếu cảnh Quảng trường Ba Đình, tái hiện khí thế hào hùng. Khách tham quan bước vào không gian ấy như đang cùng Bác sống lại những giờ phút chuẩn bị cho sự kiện trọng đại. Ở góc nhìn này, triển lãm tại 48 Hàng Ngang không còn là sự kiện mang tính trưng bày thuần túy mà trở thành một không gian giao thoa giữa truyền thống và hiện đại. Câu chuyện lịch sử được kể lại bằng cách chạm tới mọi giác quan của người xem, nối liền quá khứ thiêng liêng với hiện tại sống động.
Triển lãm Giữ trọn lời thề độc lập tại bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam trong dịp này cũng sử dụng AR và khung tranh cảm biến, giúp hơn 300 hiện vật thành những thước phim chuyển động. Các em học sinh đi theo đoàn tham quan tỏ ra thích thú, liên tục giơ điện thoại để “bắt” những khoảnh khắc sống động.
Bên cạnh đó, ứng dụng A80 - Tự hào Việt Nam trở thành “trợ lý số” đồng hành cùng đại lễ. Trên bản đồ số, người dùng có thể tra cứu lộ trình diễu binh, điểm y tế, nhà vệ sinh, nhà hàng, khách sạn gần nhất. Ứng dụng còn cho phép tạo thiệp điện tử, avatar “80 năm” để chia sẻ tinh thần Quốc khánh trên mạng xã hội. Chỉ trong vài ngày, A80 đã đạt hơn 1 triệu lượt tải, được đánh giá cao vì tính tiện ích và ý nghĩa lan tỏa. Trong dịp này, triển lãm “Kỳ đài Hà Nội - Tổ quốc và khát vọng hòa bình” cũng sẽ chính thức mở cửa từ ngày 1-9 tại không gian Cột cờ Hà Nội. Câu chuyện hơn 200 năm lịch sử của Kỳ đài được tái hiện giữa hiện vật gốc, bản đồ, mô hình 3D, phim tư liệu và nghệ thuật chiếu sáng 3D mapping...
Từ hologram ở 48 Hàng Ngang, AR tại Khu di tích Hồ Chí Minh, VR trong dự án “Trở về thời khắc thiêng liêng” đến AI phục chế ảnh, ứng dụng A80… công nghệ đã thực sự trở thành cây cầu nối quá khứ và hiện tại. Với thế hệ trẻ, lịch sử không còn khô khan mà trở thành trải nghiệm trực quan, dễ nhớ, dễ cảm. Với lớp người từng đi qua chiến tranh, công nghệ lại như một “cỗ máy thời gian” đưa họ trở về ký ức đầy xúc động.
