Người tiêu dùng ngày càng khó tính
Theo các cuộc khảo sát về hành vi tiêu dùng của người Việt được công bố gần đây, xu hướng mua sắm của người Việt đã dịch chuyển sang sự chọn lọc kỹ lưỡng và sẵn sàng chi trả cao hơn cho sự an tâm. Không ít bà nội trợ cho biết, họ chấp nhận mua một bó rau có chứng nhận VietGAP với giá cao hơn ngoài chợ, ưu tiên hộp thịt có dấu kiểm định an toàn, sản phẩm chế biến có mã truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
Cuộc khảo sát hàng Việt Nam chất lượng cao năm 2025 do Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao thực hiện và công bố cho thấy người tiêu dùng (NTD) không chỉ quan tâm đến yếu tố cơ bản như chất lượng cảm nhận hay độ bền sản phẩm, mà ngày càng coi trọng lợi ích sức khỏe, giá trị dinh dưỡng và mức độ an toàn. Các điểm bán cũng ghi nhận một thay đổi rõ nét: thay vì chỉ xem xét giá hay khuyến mãi, khách hàng ngày nay thường hỏi kỹ hơn về xuất xứ, nguồn gốc, hạn sử dụng trước khi quyết định mua hàng. Điều này phản ánh xu hướng tiêu dùng đang dịch chuyển theo hướng đặt sức khỏe và sự minh bạch lên hàng đầu.
Song song đó, khái niệm sản phẩm xanh và sạch không còn xa lạ mà trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều gia đình. Theo Bộ Công thương, nhu cầu tiêu dùng sản phẩm xanh tại Việt Nam tăng trưởng trung bình 15%/năm giai đoạn 2021-2023. Đáng chú ý, có tới 72% NTD sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho những sản phẩm xanh, sạch, minh chứng cho sự dịch chuyển mạnh mẽ cả về nhận thức lẫn hành vi mua sắm. Đây là nền tảng để thị trường thực phẩm xanh, sạch tại Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới với tiềm năng tăng trưởng bền vững.
Sự thay đổi này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Một mặt, nỗi lo trước thực phẩm giả, kém chất lượng, hàng trôi nổi không rõ nguồn gốc đã trở thành “cơn ác mộng” thường trực của người mua. Những vụ việc phát hiện gạo giả, cà phê trộn tạp chất, thịt đông lạnh nhập khẩu kém chất lượng khiến NTD cảnh giác hơn bao giờ hết. Mặt khác, cùng với sự gia tăng thu nhập và cải thiện mức sống, ý thức về sức khỏe và môi trường của người dân ngày càng cao. Người mua không chỉ muốn thực phẩm ngon mà còn phải sạch, an toàn, minh bạch - một tiêu chuẩn sống mới của thế hệ tiêu dùng hiện đại.
Theo PGS-TS-BS Trần Đình Toán, nguyên Viện trưởng Viện Dinh dưỡng lâm sàng, thực phẩm sạch là loại thực phẩm không bị ô nhiễm hóa chất, vi khuẩn hay ô nhiễm vật lý. Chúng phải được sản xuất theo tiêu chuẩn đã được công nhận quốc tế như VietGAP hay GlobalGAP. Điều này đồng nghĩa với việc sạch không phải là khẩu hiệu quảng cáo, mà là chuỗi quy chuẩn khắt khe từ khâu nuôi trồng, chế biến đến bảo quản và phân phối.
Áp lực nâng chuẩn
Theo giới kinh doanh, xu hướng tiêu dùng xanh - sạch không chỉ mở ra cơ hội, mà còn đặt lên vai nhà sản xuất và phân phối một áp lực chưa từng có. Muốn đi được đường dài và có mặt trên kệ siêu thị không thể chỉ dừng lại ở yếu tố ngon miệng hay giá rẻ, mà phải vượt qua bài kiểm tra toàn diện: từ quy trình nuôi trồng, chế biến, chứng nhận đến khả năng truy xuất nguồn gốc. Đặc biệt, để hàng lên kệ hệ thống siêu thị lớn như Co.opmart, Co.opXtra hay Finelife… áp lực này càng rõ nét hơn.
Ông Nguyễn Ngọc Thắng, Phó Tổng Giám đốc Saigon Co.op, cho biết, tiêu chí lựa chọn sản phẩm của Saigon Co.op là ưu tiên hàng VietGAP, GlobalGAP, OCOP và đặc sản vùng miền có nguồn gốc minh bạch. Điều đó khiến mỗi nhà cung cấp không chỉ đứng trước cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn, mà còn phải chấp nhận cuộc sàng lọc khắc nghiệt, ai không đạt chuẩn sẽ bị loại.
Trường hợp của Phạm Nghĩa Food là một minh chứng. Để có được chỗ đứng tại Co.opmart nhiều năm liền, doanh nghiệp này đã xây dựng quy trình khép kín từ vùng nuôi đến bàn ăn. Cá thát lát được nuôi trên diện tích hơn 10ha tại TP Cần Thơ theo chuẩn VietGAP và phải mất từ 8-12 tháng mới đạt độ ngon chuẩn vị, tuyệt đối không sử dụng kháng sinh. Nguyên liệu sau đó được đưa vào nhà máy chế biến theo tiêu chuẩn ISO 22000:2018, kiểm soát chặt chẽ từ sơ chế, đóng gói, bảo quản cho đến vận chuyển. Chỉ khi sản phẩm đáp ứng đầy đủ các tiêu chí này, chả cá thát lát Deli mới được phân phối trên kệ Co.opmart và Co.opXtra, đồng hành trong bữa cơm của hàng triệu gia đình Việt. Phạm Nghĩa Food không phải trường hợp cá biệt. Mật ong Xuân Nguyên (TPHCM), bánh tráng Tân Nhiên (Tây Ninh), hay các sản phẩm rau củ quả đến từ các tỉnh ĐBSCL... đều trải qua hành trình tương tự: từ những sản phẩm địa phương còn nhỏ lẻ, nhờ đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng và sự đồng hành của Saigon Co.op, đã dần chiếm lĩnh được niềm tin của NTD cả nước. Nói cách khác, chính hệ thống phân phối hiện đại này đã trở thành áp lực tích cực, buộc các nhà cung cấp phải chuẩn hóa, đồng thời cũng là “bệ phóng” giúp họ vươn xa.
Có thể thấy, xu hướng tiêu dùng xanh - sạch đang định hình lại cách vận hành của toàn bộ chuỗi cung ứng thực phẩm. Và chính áp lực ấy nếu biết nắm bắt, lại trở thành động lực để cả nhà sản xuất lẫn nhà bán lẻ ngày càng hoàn thiện mình, giữ vững niềm tin của NTD.
Ông NGUYỄN NGỌC THẮNG, Phó Tổng Giám đốc Saigon Co.op:
Nhiều năm qua, chúng tôi đã công bố quy hoạch vùng nguyên liệu sản phẩm Saigon Co.op nhằm xây dựng chuỗi cung ứng thực phẩm an toàn, bền vững, đảm bảo nguồn gốc rõ ràng cho NTD, ổn định đầu ra cho nhà sản xuất, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao vị thế nông sản Việt Nam. Đến nay, quy hoạch này bước đầu cho thấy những kết quả tích cực khi thu hút ngày càng nhiều doanh nghiệp, HTX ở các địa phương tham gia với cam kết cung cấp sản phẩm chất lượng, an toàn, xanh và sạch từ đầu nguồn.
