Từ đổi mới mô hình đến đổi mới tư duy phục vụ - Bài 5: Hoàn thiện thể chế, đáp ứng yêu cầu đổi mới

Rà soát tổng thể văn bản pháp luật

Theo đánh giá mới nhất của Chính phủ, các địa phương đã thể hiện tinh thần quyết tâm, chủ động tiếp nhận và tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các quy định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền gắn với việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp, đổi mới quản trị quốc gia và kiến tạo phát triển.

Tuy vậy, quá trình vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thời gian qua cũng bộc lộ những thách thức cần có giải pháp hoàn thiện nhanh chóng, như năng lực cán bộ cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu, thiếu cơ chế phối hợp rõ ràng giữa cấp tỉnh và cấp xã, nguồn lực tài chính và cơ sở vật chất của cấp xã còn hạn chế. Cùng với đó, việc tổ chức thực hiện và áp dụng chính sách phân cấp, ủy quyền còn chậm, công tác truyền thông và đào tạo nâng cao nhận thức còn yếu… Đại biểu Nguyễn Quốc Hận (đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Cà Mau) đánh giá, trong quá trình sắp xếp, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, việc phân cấp, phân quyền có những tiến bộ đáng ghi nhận. Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ cũng chỉ rõ còn một số nội dung phân cấp, phân quyền một số lĩnh vực còn vướng mắc, như trong quản lý đất đai, đầu tư công, tài sản công, khai thác khoáng sản, giáo dục và y tế…

Từ đó, đại biểu kiến nghị, theo thẩm quyền của từng ngành, từng cấp, cần rà soát tổng thể các văn bản quy phạm pháp luật, sớm sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế cho phù hợp, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt, không chồng chéo, trùng lắp hoặc bỏ sót nhiệm vụ. Cùng với đó, phân cấp mạnh cho địa phương những nội dung về thực hiện các nhiệm vụ liên quan đến người dân để công việc của người dân được giải quyết tại chỗ, thuận lợi và nhanh chóng. Đồng thời đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực cấp xã, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới. Bố trí biên chế phù hợp với khối lượng và tính chất công việc của từng phòng chuyên môn; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng số và năng lực quản lý cho cán bộ cấp xã; có chính sách đãi ngộ thỏa đáng, tạo động lực để cán bộ, công chức yên tâm công tác; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin nhằm giảm tải hành chính, nâng cao hiệu suất công việc.

Theo Bộ Nội vụ, các bộ, cơ quan ngang bộ cần tiếp tục nghiên cứu xây dựng, trình các cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, ban hành văn bản hướng dẫn để bảo đảm triển khai hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Bên cạnh đó, duy trì và tăng cường hoạt động của các tổ thường trực, tổ công tác, đường dây nóng và các chuyên mục, chuyên trang để tiếp nhận, nắm bắt tình hình và giải quyết các phản ánh, kiến nghị của địa phương.

Đổi mới mạnh mẽ phương thức quản trị

Theo ông Bùi Mạnh Cường, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Phú Thọ, để tiếp tục triển khai và vận hành hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tỉnh sẽ tập trung chỉ đạo, thường xuyên nắm bắt tình hình ở cơ sở, kịp thời hướng dẫn, tháo gỡ, giải quyết những khó khăn, vướng mắc phát sinh. Đặc biệt là trong giải quyết các thủ tục cho người dân, doanh nghiệp về đất đai, cấp phép xây dựng, thủ tục đầu tư, thuế, kinh doanh. Tỉnh cũng quan tâm bố trí đủ cán bộ tại trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã; duy trì bộ phận trực đường dây nóng của các sở, ngành để tiếp nhận, xử lý kịp thời phản ánh từ cơ sở.

Ngoài ra, tỉnh Phú Thọ tiếp tục rà soát tổ chức bộ máy hình thành sau sắp xếp; hướng dẫn, theo dõi việc ban hành quyết định thành lập, quy định chức năng nhiệm vụ, quy chế làm việc của các cơ quan, đơn vị thuộc UBND xã, phường. Việc xây dựng vị trí việc làm, khung năng lực đối với đội ngũ cũng sẽ được ưu tiên. Tỉnh cũng đang khẩn trương ban hành kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã, nhất là trong lĩnh vực phân quyền, phân cấp và giải quyết thủ tục hành chính.

Trong khi đó, từ ngày 1-7 đến ngày 30-9, UBND TP Hải Phòng và Chủ tịch UBND TP Hải Phòng đã giao 6.084 nhiệm vụ cho các sở, ngành, địa phương; trong đó đã hoàn thành 4.678 nhiệm vụ, chỉ có 75 nhiệm vụ quá hạn, số còn lại đang thực hiện. Bí thư Thành ủy TP Hải Phòng Lê Tiến Châu cho rằng, vận hành chính quyền địa phương 2 cấp có những điểm sáng nổi bật, song cũng còn những khó khăn. Bí thư Thành ủy TP Hải Phòng nhấn mạnh, cần đánh giá đúng năng lực thực thi của từng địa phương, bởi mỗi xã, phường, đặc khu sẽ có đặc thù lịch sử, kinh tế - xã hội khác nhau. Vì vậy, cùng với phân cấp, phân quyền, phải phân bổ nguồn lực tương xứng về con người, trang thiết bị và cơ chế tài chính để cấp xã phát huy tính chủ động, hiệu quả.

Bí thư Thành ủy TP Hải Phòng chia sẻ, thời gian tới, để tiếp tục vận hành tốt mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, TP Hải Phòng sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho cơ sở theo phương châm “thành phố phục vụ xã - phường, xã - phường phục vụ nhân dân”. TP Hải Phòng cũng sẽ sớm ban hành quy định trong phân cấp, phân quyền mới, có nghị quyết về thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức… Trong công tác quản lý, địa phương sẽ ứng dụng công nghệ thông tin, quản trị bằng dữ liệu và đánh giá cán bộ qua chỉ số KPI.

Ông Bùi Huy Tùng, Quyền Chánh Văn phòng Bộ Nội vụ, thông tin, bộ sẽ tiếp tục tham mưu cấp có thẩm quyền kịp thời chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương thực hiện và bảo đảm các điều kiện cần thiết vận hành mô hình chính quyền mới để đáp ứng yêu cầu hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đi vào nền nếp, ổn định. Trong đó, Bộ Nội vụ sẽ tham mưu Đảng ủy Chính phủ báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư cho chủ trương về 3 nội dung: một số nội dung triển khai thực hiện Luật Cán bộ, công chức năm 2025; tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, phân loại đô thị; báo cáo đánh giá thực hiện pháp luật về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; điều chỉnh tiền lương, phụ cấp đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang sau sắp xếp tổ chức bộ máy.