Đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền
Xã Bà Điểm là một trong những xã có quy mô dân số lớn nhất TPHCM, với hơn 204.000 người dân. Trung bình mỗi ngày Trung tâm Phục vụ hành chính công của xã tiếp nhận 350 hồ sơ, trong đó đa phần là chứng thực bản sao từ bản chính. Thời gian đầu, xã phải cử 1 Phó Chủ tịch UBND ngồi tại quầy tiếp nhận và trả kết quả để ký hồ sơ cho người dân. Việc này ảnh hưởng không nhỏ đến công tác điều hành kinh tế - xã hội của lãnh đạo UBND xã.
Đây cũng là khó khăn chung của các phường, xã tại TPHCM trong thời gian đầu vận hành chính quyền địa phương 2 cấp. Chủ tịch UBND xã Thái Mỹ (TPHCM) Nguyễn Đức Thịnh cho biết, hàng ngày xã giải quyết từ 150-300 hồ sơ. Trước đây, công chức tiếp nhận phải trình lãnh đạo UBND xã ký. Trường hợp lãnh đạo UBND xã có lịch họp hay công việc đột xuất, người dân phải ngồi đợi.
Nhận diện được vấn đề, cuối tháng 8-2025, HĐND TPHCM thông qua nghị quyết cho phép Chủ tịch UBND cấp xã ủy quyền cho công chức ký một số loại hồ sơ chứng thực bản sao từ bản chính. Sau đó, Chủ tịch UBND xã Thái Mỹ đã ủy quyền cho 1 Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã và 1 công chức Văn phòng HĐND - UBND xã trực tiếp ngồi tại trung tâm để tiếp nhận, kiểm tra hồ sơ, ký và trả kết quả ngay cho người dân.
Nhờ đó đã rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và trả kết quả ngay cho người dân. Ngoài ra, việc ủy quyền ký chứng thực mang tính chuyên môn, nghiệp vụ giúp lãnh đạo UBND xã có thêm thời gian để tập trung vào các công tác quản lý mang tính vĩ mô, xây dựng và chỉ đạo thực hiện các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quan trọng. Việc này cũng thúc đẩy sự chủ động, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức trong thực thi nhiệm vụ được giao.
Theo ông Trần Sỹ Thanh (khi còn làm Chủ tịch UBND TP Hà Nội), mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp ở Hà Nội đã vận hành ổn định, nhưng khối lượng công việc rất lớn, đòi hỏi phải rà soát, cắt giảm thủ tục hành chính và tổ chức lại quy trình phục vụ người dân, doanh nghiệp hiệu quả hơn. Quan điểm xuyên suốt của Thành ủy và UBND TP Hà Nội là phân cấp, ủy quyền linh hoạt, thực chất, phù hợp năng lực từng đơn vị.
Thành phố không chỉ giao quyền mà còn bảo đảm mô hình tổ chức, con người và nguồn lực để cơ sở đủ khả năng thực hiện. Đồng thời, TP Hà Nội sẽ bố trí, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, công chức theo hướng chuyên nghiệp, ứng dụng số hóa mạnh mẽ; khuyến khích các sở, ngành xây dựng “Sổ tay nghiệp vụ số” và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong xử lý hồ sơ.
Ông MAI VĂN HẢI, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa:
Phải rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm
Sau hơn 4 tháng triển khai, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã cơ bản vận hành thông suốt, tạo thuận lợi rõ rệt cho người dân và doanh nghiệp trong giải quyết thủ tục hành chính, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh ở cơ sở. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn không ít bất cập: nơi thừa, nơi thiếu cán bộ, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, miền núi, biên giới; chế độ, chính sách chưa tương xứng, khiến nhiều cán bộ cơ sở chưa yên tâm gắn bó.
Vì thế, Chính phủ cần đánh giá toàn diện việc phân cấp, phân quyền, xác định rõ vị trí việc làm, cơ chế tiền lương, chính sách đãi ngộ phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Đồng thời, phải đổi mới công tác đánh giá cán bộ theo kết quả, theo sản phẩm; sàng lọc, thay thế những người không đáp ứng nhiệm vụ.
Ông NGUYỄN CHÍ ĐOÀN, Phó Giám đốc Sở Nội vụ TP Hà Nội:
Phân cấp đi đôi với đặc thù từng địa phương
Với đặc thù của 2 đô thị đặc biệt là Hà Nội và TPHCM, khối lượng công việc ở cấp xã rất lớn, nên không thể “cào bằng” trong phân bổ biên chế. Hiện nay, 95% công chức cấp xã là cán bộ mới, cần đào tạo, bồi dưỡng toàn diện để thích ứng với yêu cầu quản trị hiện đại.
Sở Nội vụ TP Hà Nội đang tham mưu UBND TP Hà Nội xây dựng định mức biên chế linh hoạt, căn cứ vào dân số, diện tích, quy mô kinh tế và đặc điểm đô thị. Bộ Nội vụ cũng đang hoàn thiện đề án trình Chính phủ về cơ cấu phòng chuyên môn ở cấp xã theo hướng tăng từ 3 lên 5 phòng đối với các địa bàn phức tạp, khối lượng công việc cao.
Chủ động từ cơ sở
Nhìn lại thời gian đầu vận hành với những lúng túng không tránh khỏi, nhất là với những hồ sơ đất đai, xây dựng, ông Nguyễn Minh Hoàng, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Thường Tân (TPHCM), cho biết, lãnh đạo xã nhanh chóng nhận diện và mạnh dạn cử nhân viên ở bộ phận trực tiếp xử lý hồ sơ đến chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai số 28 để học việc, nhờ hỗ trợ giải quyết. Đầu tháng 10, xã Thường Tân đã ký hợp đồng với một lao động phụ trách công nghệ thông tin, trước khi chờ bổ sung người cho vị trí này.
Phường Dĩ An có dân số trên 234.000 người, là phường đông dân nhất TPHCM. Trung bình mỗi ngày, Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường tiếp nhận 400 hồ sơ, chủ yếu ở các lĩnh vực tư pháp, xây dựng, đất đai, kinh doanh.
Ông Ngô Gia Đại, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Dĩ An, thông tin, phường đã triển khai mô hình “Hành chính công lưu động” nhằm đổi mới việc thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông trên địa bàn phường, hướng đến mục tiêu phục vụ tốt nhất, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của người dân, doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ công trực tuyến.
Tại TP Hà Nội, quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp trong 3 tháng qua cho thấy hiệu quả trong giảm tầng nấc trung gian, tăng tốc xử lý công việc và nâng chất lượng phục vụ người dân. Tuy còn nhiều khó khăn về nhân lực, hạ tầng và cơ chế, nhưng với quyết tâm cải cách mạnh mẽ cùng các giải pháp đồng bộ về phân cấp, chuyển đổi số và đào tạo cán bộ, TP Hà Nội đang dần khẳng định mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thực sự là tinh gọn, hiện đại, hiệu năng, hiệu lực.
Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn TP Hà Nội thời gian qua cũng bộc lộ nhiều khó khăn, vướng mắc ở nhiều lĩnh vực. Xã Minh Châu là “xã đảo” duy nhất của TP Hà Nội. Bí thư Đảng ủy xã Minh Châu Nguyễn Đức Tiến cho biết, hiện nay xã vẫn đang thiếu cán bộ có chuyên môn cao, đặc biệt là cán bộ kế toán, cán bộ chuyên môn theo vị trí việc làm ở khối ủy ban.
Trong khi đó, ông Vũ Đăng Định, Bí thư Đảng ủy phường Hoàn Kiếm (phường trung tâm của thủ đô), chia sẻ, cấp xã chịu trách nhiệm chính, đóng vai trò chủ lực trong xây dựng chính quyền quản trị nên song song với việc chuyển đổi tư duy từ quản lý hành chính sang quản trị kiến tạo, phục vụ vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn thì việc đảm bảo nguồn lực, cơ chế, chính sách rất quan trọng. Ông bày tỏ mong muốn tiến độ giải quyết yêu cầu, vướng mắc về phân cấp ủy quyền, giải quyết các vấn đề pháp chế, về trách nhiệm giữa thành phố và cấp xã cần nhanh hơn.
Địa phương phải chủ động tháo gỡ khó khăn
Trong phiên thảo luận của Quốc hội về tình hình kinh tế - xã hội mới đây, Phó Thủ tướng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh, bản chất của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị kiến tạo, phục vụ nhân dân; từ thụ động sang chủ động, hướng đến mục tiêu cao nhất là phát triển đất nước và hạnh phúc của nhân dân. Những khó khăn, vướng mắc bước đầu là tất yếu, nhưng không thể nóng vội, cũng không thể đi chậm.
Quá trình đổi mới phải được tiến hành “vừa làm, vừa điều chỉnh, vừa hoàn thiện” trên tất cả các phương diện, từ tổ chức bộ máy, nhân lực, cơ chế đến công nghệ quản lý. Chính phủ yêu cầu các địa phương chủ động tháo gỡ khó khăn trong phạm vi thẩm quyền, tránh tư tưởng trông chờ, ỷ lại; đồng thời quyết liệt hơn trong xử lý tài sản công, cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm, đơn giản hóa quy trình để đáp ứng yêu cầu phát triển và phục vụ người dân ngày càng tốt hơn.
