
Động lực tăng trưởng lan tỏa chưa mạnh
Về tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và 5 năm 2021-2025, Ủy ban KT-TC nhận định, Việt Nam đã nỗ lực vượt bậc, đạt kết quả toàn diện, ấn tượng trên hầu hết các lĩnh vực. Hạ tầng chiến lược phát triển bứt phá, đặc biệt là cao tốc. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giai đoạn 2021-2025 chiếm khoảng 16% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, Việt Nam nằm trong nhóm 15 quốc gia thu hút FDI lớn nhất thế giới.
Bên cạnh những thành tựu đạt được, tình hình kinh tế - xã hội nước ta còn đối diện một số khó khăn, thách thức: mục tiêu tăng trưởng đang chịu nhiều sức ép trong bối cảnh các động lực chính như xuất khẩu, tiêu dùng và đầu tư chưa thực sự tạo xung lực đủ mạnh. Nền tảng xuất khẩu còn thiếu vững chắc, đang có dấu hiệu chậm lại, phụ thuộc lớn vào khu vực FDI và nguồn cung bên ngoài, trong khi chính sách thuế đối ứng, rào cản kỹ thuật và yêu cầu xanh hóa từ các thị trường lớn gia tăng mạnh. Quy mô đầu tư công lớn, nhưng tiến độ và hiệu quả giải ngân chưa tương xứng, đến hết tháng 9-2025 đạt khoảng 50% kế hoạch, gây áp lực lớn cho những tháng cuối năm.

Cũng theo ủy ban, chất lượng tăng trưởng còn hạn chế, nền kinh tế vẫn chủ yếu dựa vào gia công và nhập khẩu nguyên liệu, công nghệ. Khu vực doanh nghiệp trong nước, nhất là tư nhân, chưa tạo được vị thế trong chuỗi giá trị; công nghiệp phụ trợ phát triển chậm, tỷ lệ nội địa hóa chỉ đạt khoảng 36,6%, khiến Việt Nam phụ thuộc lớn vào khu vực FDI. Sự chi phối của khu vực FDI, chiếm tới hơn 75% xuất khẩu và gần 70% nhập khẩu, đặt ra thách thức đối với mục tiêu nâng cao năng lực tự chủ và khả năng cạnh tranh dài hạn của nền kinh tế.
Bên cạnh đó, ổn định kinh tế vĩ mô tiềm ẩn nhiều rủi ro, trong đó, lạm phát được kiểm soát nhưng giá một số mặt hàng thiết yếu tăng cao, trực tiếp tác động đến đời sống người dân, đặc biệt nhóm thu nhập thấp. Điều hành tỷ giá gặp nhiều thách thức, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa phục hồi, thị trường vàng diễn biến phức tạp, làm hạn chế khả năng huy động vốn trung và dài hạn. Thị trường bất động sản cần được đánh giá đúng thực chất, tín dụng vào lĩnh vực này đến cuối tháng 8-2025 tăng gần 19,7%, trong khi vốn cho sản xuất, kinh doanh vẫn gặp nhiều khó khăn; trong 21 ngành kinh tế, ngành xây dựng có tỷ lệ nợ xấu ở mức 11,33%.

Cũng theo báo cáo, khu vực doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn chịu nhiều sức ép khi đầu tư tư nhân chưa được khơi thông; chi phí đầu vào, logistics và hàng rào kỹ thuật tại một số đối tác thương mại quan trọng gia tăng làm thu hẹp biên lợi nhuận; thủ tục hành chính vẫn còn khâu trung gian, chi phí tuân thủ cao, số hóa thiếu đồng bộ.
Ủy ban KT-TC cho rằng, dù đạt nhiều kết quả tích cực, nền kinh tế vẫn đối mặt nhiều khó khăn, động lực tăng trưởng lan tỏa chưa mạnh, với cấu trúc của thị trường vốn và mặt bằng lãi suất hiện nay, việc tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ là hết sức thách thức…
Cần củng cố năng lực nội sinh và sức chống chịu của nền kinh tế
Để tập trung vào một số vấn đề chính, cốt lõi thực hiện trong năm 2026, Ủy ban KT-TC đề nghị tập trung vào một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, như: kiên định ổn định kinh tế vĩ mô, giữ vững các cân đối lớn; điều hành linh hoạt, chủ động, thận trọng trong chính sách tài khóa, tiền tệ; bảo đảm an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh tài chính quốc gia; quản lý hiệu quả thị trường vàng; tiếp tục khơi thông dòng vốn, hướng dòng vốn tín dụng vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên, các động lực tăng trưởng của nền kinh tế. Ủy ban khuyến nghị củng cố năng lực nội sinh và sức chống chịu của nền kinh tế; phát triển mạnh thị trường trong nước, kích cầu tiêu dùng và mở rộng xuất khẩu bền vững, coi đây là trụ cột quan trọng giảm thiểu rủi ro bên ngoài.
Chính phủ cũng cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các ngành KH-CN cao và công nghệ nền tảng như điện tử, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, quản trị thông minh, khoa học cơ bản và các lĩnh vực mới nổi.
Bên cạnh đó, Chính phủ cần tập trung đầu tư hạ tầng chiến lược đồng bộ, hiện đại, thông minh, kết nối quốc gia, quốc tế, nhất là các công trình giao thông trọng điểm, năng lượng, hạ tầng số, logistics, thúc đẩy liên kết vùng. Chính phủ cần phát triển thực chất các vùng động lực; xây dựng, sớm đưa vào vận hành, phát huy hiệu quả trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM, Đà Nẵng và các khu thương mại tự do thế hệ mới tại một số địa phương.
Cũng theo ủy ban, cần phát triển kinh tế tư nhân như một trụ cột của tăng trưởng bền vững; quyết liệt tháo gỡ vướng mắc về thể chế, pháp luật, nhất là trong đầu tư, kinh doanh để giải phóng sức sản xuất, huy động nguồn lực cho phát triển…