Xuất khẩu tăng nhưng vẫn nhiều nỗi lo
Theo số liệu của Bộ Công thương, trong 6 tháng năm nay, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt 188,83 tỷ USD, tăng 14,5% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, theo chia sẻ của các doanh nghiệp, để có thể xuất khẩu được, họ cần thường xuyên đi xúc tiến thương mại, cụ thể là các hội chợ, triển lãm ở nước ngoài. Bởi xúc tiến thương mại là cầu nối cực kỳ quan trọng giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường quốc tế.
Trực tiếp tham gia đưa đoàn doanh nghiệp đi mở thị trường, ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết, nếu chỉ tham dự một vài hội chợ hoặc triển lãm ở nước ngoài là chưa đủ, doanh nghiệp cần tham gia liên tục, xuyên suốt. Ông lấy ví dụ, để tiếp cận thị trường Đức nói riêng và châu Âu nói chung, đều đặn mỗi năm các doanh nghiệp nông sản sẽ tham dự Hội chợ Fruit Logistica - sự kiện lớn bậc nhất của ngành công nghiệp trái cây và rau quả tại Đức. Theo ông, chính sự hiện diện đều đặn này đã giúp nông sản Việt từng bước gia tăng thị phần và giá trị xuất khẩu, với mức kỷ lục gần 7 tỷ USD trong năm 2024 và tiếp tục tăng trưởng mạnh trong nửa đầu năm 2025.
Chia sẻ từ góc độ doanh nghiệp, ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, Chủ tịch Tập đoàn Xuân Nguyên, nói rằng, nếu muốn đưa hàng vào siêu thị nước ngoài, doanh nghiệp không thể ngồi chờ đối tác tìm đến, mà bắt buộc phải chủ động đi hội chợ, triển lãm để giới thiệu sản phẩm, tiếp cận người mua. Song ông cũng thừa nhận, nói thì dễ, làm mới khó vì tốn kém rất nhiều chi phí mà chưa chắc thu được kết quả.
Từng nhiều năm kiên trì xuất khẩu thực phẩm và gia vị, ông Nguyễn Trung Dũng, nhà sáng lập Dh Foods cũng khẳng định đây là “cuộc chơi tốn kém” với doanh nghiệp nhỏ. Theo ông Dũng, 1 năm đi vài hội chợ quốc tế là đã mất vài tỷ đồng nhưng chưa chắc đã có đơn hàng. “So với việc bán tại thị trường trong nước, xuất khẩu tiêu chuẩn cao vô cùng phức tạp. Nếu không hiểu khách hàng thì dù sản phẩm ngon cũng khó tiếp cận được”, ông Dũng khẳng định.
Những thông tin mà các doanh nghiệp chia sẻ đã phản ánh thực tế rằng hàng Việt không thiếu chất lượng, nhưng đang thiếu hệ sinh thái hỗ trợ bài bản, dẫn tới vẫn còn nhiều doanh nghiệp phải loay hoay “gõ cửa” thị trường thế giới.
Không thể đi một mình
Trong bức tranh nhiều nỗ lực nhưng còn rời rạc của doanh nghiệp Việt, vai trò của những nhà phân phối lớn đang dần trở nên rõ nét hơn. Không chỉ là kênh tiêu thụ, những đơn vị như Saigon Co.op còn giữ vai trò như “người đi giữa chuỗi” trong việc kết nối nhà sản xuất Việt với hệ thống phân phối nước ngoài bằng một chiến lược bền bỉ: cộng sinh hợp tác xã.
Khác với hình dung về xuất khẩu truyền thống, nơi doanh nghiệp phải tự đi “gõ cửa” từng thị trường, Saigon Co.op đã chủ động kiến tạo một lộ trình bài bản, bắt đầu từ liên kết với các hợp tác xã sản xuất trong nước, chuẩn hóa tiêu chuẩn quốc tế, rồi kết nối đến mạng lưới hợp tác xã bán lẻ tại các nước như Singapore, Nhật Bản, Mỹ…
Theo đại diện Saigon Co.op, sự hợp tác này không chỉ giúp hàng hóa Việt Nam đảm bảo truy xuất nguồn gốc, bao bì phù hợp và được kiểm định theo tiêu chuẩn sở tại, mà còn mở ra hệ thống phân phối đúng kênh - nơi hàng Việt có thể chính danh xuất hiện. Chẳng hạn tại Singapore, các mặt hàng thủy sản, gạo ST25, trái cây của Việt Nam đã xuất hiện ở các siêu thị Fair Price Xtra thông qua đối tác NUTC Fair Price; còn ở Mỹ, những sản phẩm như nước chấm, bún, phở, gia vị, trà… thương hiệu nhãn riêng Co.op Select được bày bán tại hệ thống siêu thị H-mart qua sự hợp tác cùng Công ty STC Natural Vina (Hàn Quốc).
Bằng cách đi cùng hợp tác xã trong nước và đối tác phân phối quốc tế, Saigon Co.op đang mở ra lối đi khác để hàng Việt không đơn lẻ, không tự phát, mà có định hướng rõ ràng từ đầu chuỗi đến cuối chuỗi. Không chỉ xuất khẩu sản phẩm, mà còn xuất khẩu cả mô hình cộng sinh, nơi nhà bán lẻ trở thành đối tác kiến tạo, chứ không chỉ là điểm đến cuối cùng của hàng hóa.
Xa hơn, theo đại diện Saigon Co.op, ở Nhật Bản, Hàn Quốc hay Singapore, hợp tác xã bán lẻ có hệ thống rất mạnh, phục vụ hàng triệu hộ dân mỗi ngày. Nếu Việt Nam biết cách kết nối mô hình tương thích này, hàng Việt sẽ không đi đơn độc mà được nâng đỡ bởi chính mô hình thương mại sở tại.
