LTS: Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22-8-2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục - đào tạo (GD-ĐT) nêu rõ: “Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) trong GD-ĐT”. Ngày 15-9-2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 281/NQ-CP về Chương trình hành động nhằm thể chế hóa và tổ chức thực hiện đầy đủ các quan điểm, mục tiêu và nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết số 71-NQ/TW. Các nghị quyết xác định, AI không đơn thuần là một công cụ, mà là giải pháp đột phá, tạo ra hệ tư duy giáo dục mới.
Vệt bài “Đẩy mạnh ứng dụng AI trong GD-ĐT” sẽ ghi nhận những mô hình, phương cách mới sử dụng AI trong trường học; là diễn đàn tiếp nhận những ý kiến, đề xuất của chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học, học sinh, sinh viên... về việc sử dụng AI hiệu quả trong GD-ĐT. Từ đó, đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách xã hội hóa đầu tư giáo dục, tạo hành lang pháp lý về các tiêu chuẩn đạo đức, bảo mật dữ liệu nhằm thúc đẩy phát triển khoa học - công nghệ trong giáo dục, góp phần xây dựng con người Việt Nam đầy bản sắc và nhân văn trong kỷ nguyên mới.
Chuyển đổi từ nhận thức đến hành động
Cuối tháng 9-2025, Sở GD-ĐT TPHCM triển khai hệ thống ứng dụng tương tác EDUi cho tất cả cơ sở giáo dục trên địa bàn. Đây được coi là bước đi quan trọng nhằm đồng bộ hóa nền tảng quản lý, nâng cao hiệu quả dạy và học, đồng thời gắn kết với định hướng chuyển đổi số chung của thành phố và cả nước.
EDUi là nền tảng dùng chung cho toàn ngành, bảo đảm sự thống nhất về dữ liệu, quy trình quản lý và phương thức vận hành. Thông qua đó, các trường học giảm thủ tục hành chính; giáo viên thuận tiện hơn trong quản lý lớp học; học sinh có thể thường xuyên cập nhật thông tin học tập, tiếp cận học liệu số và tham gia các lớp học trực tuyến. EDUi còn tích hợp nhiều ứng dụng tương tác như: cung cấp miễn phí thông tin và sự kiện của ngành; tổ chức khảo sát công khai dành cho phụ huynh, học sinh; tạo kênh kết nối giữa nhà trường và gia đình; xây dựng kho học liệu dùng chung cho toàn hệ thống; quản lý thư viện số, thiết bị trường học; cập nhật dữ liệu sức khỏe định kỳ của học sinh…
Chánh Văn phòng Sở GD-ĐT TPHCM Hồ Tấn Minh thông tin, hiện nay, ứng dụng công nghệ thông tin không dừng ở công tác quản lý hành chính mà còn lan tỏa sâu rộng đến từng hoạt động dạy và học của giáo viên, học sinh. TPHCM là một trong những địa phương đi đầu cả nước về triển khai hệ thống học tập và kiểm tra, đánh giá trực tuyến quy mô lớn, đồng bộ dữ liệu từ cấp tiểu học đến THPT. Ngành giáo dục TPHCM cũng đang triển khai hàng loạt chương trình, đề án mang tính đột phá như: Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030”; Đề án “Nâng cao năng lực, kỹ năng ứng dụng tin học cho học sinh phổ thông TPHCM theo định hướng chuẩn quốc tế giai đoạn 2021-2030”; Đề án “Đưa trí tuệ nhân tạo vào trường học”; Chương trình Giáo dục số, nâng cao khung năng lực số cho giáo viên và học sinh thành phố; Công trình 1.000 trường học số…
Trong từng đơn vị trường học, công tác chuyển đổi số nói chung, ứng dụng AI nói riêng cũng được nhận thức sâu sắc và triển khai sâu rộng trong hoạt động giảng dạy. Mô hình phòng học kỹ năng công dân số, phòng học thông minh, thư viện số được nhiều trường đẩy mạnh trong năm học này. Bà Đỗ Ngọc Chi, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (phường Sài Gòn), một trong các trường học khánh thành Phòng học kỹ năng công dân số vào đầu năm học này, cho biết: “Phòng học kỹ năng công dân số được trang bị không gian học tập hiện đại với hệ thống máy tính bảng, trò chơi tương tác, máy điểm danh bằng khuôn mặt, robot thông minh. Chương trình học được thiết kế bám sát khung năng lực số dành cho người học do Bộ GD-ĐT ban hành, hướng đến mục tiêu trang bị kỹ năng, kiến thức cho học sinh trở thành những công dân số có khả năng làm chủ công nghệ một cách thông minh, an toàn”.
Thầy Vũ Đại Hội, giáo viên Trường THPT Võ Thị Sáu (phường Gia Định, TPHCM), ví von: Có thể nói, các chủ trương của Đảng, Nhà nước hiện nay về phát triển AI trong trường học là “thiên thời”, mức độ lan tỏa của phong trào chuyển đổi số trong các trường học là “địa lợi”, ý thức trách nhiệm, sự chủ động học hỏi của đội ngũ thầy cô giáo là “nhân hòa”. Trong bối cảnh AI đã len lỏi vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, thầy và trò không thể đứng ngoài “cuộc chơi” đó. Nếu người thầy không chủ động tiếp cận sẽ trở thành lạc hậu; còn người học nếu không có đủ kỹ năng, kiến thức sẽ không đáp ứng được yêu cầu về năng lực trong thị trường lao động mới.
Số hóa trong quản trị và đào tạo - nghiên cứu
Theo GS Nguyễn Thị Thanh Mai, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM, thời gian qua, công tác chuyển đổi số tại đây tiếp tục được đẩy mạnh toàn diện, ứng dụng sâu trong công tác quản lý, điều hành và xây dựng nền tảng quản trị số.
Một trong những bước tiến nổi bật là việc triển khai hiệu quả hệ thống phần mềm điều hành IOC (e-Office), giúp nâng cao năng lực chỉ đạo, giám sát và điều phối hoạt động trong toàn hệ thống. Hiện nay, Đại học Quốc gia TPHCM đã hoàn thành trung tâm dữ liệu về cán bộ, giảng viên và người lao động; đồng thời đang đẩy mạnh hoàn thiện dữ liệu người học nhằm theo dõi quá trình đào tạo, đánh giá chất lượng giáo dục và hỗ trợ ra quyết định chính sách. Đây là những nền tảng quan trọng trong bối cảnh triển khai Đề án “Nghiên cứu phát triển mở rộng trung tâm dữ liệu lớn Đại học Quốc gia TPHCM”.
Cùng với đó, công tác ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quản lý đào tạo, nghiên cứu khoa học được Đại học Quốc gia TPHCM triển khai mạnh mẽ thông qua nhiều hoạt động, như tiếp tục vận hành phần mềm quản lý đề tài, dự án; thực hiện thống kê, quản trị các nhiệm vụ khoa học - công nghệ nhằm phân bổ kinh phí minh bạch, cạnh tranh theo kết quả đầu ra. Bên cạnh đó, Đại học Quốc gia TPHCM đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác truyền thông, quảng bá hình ảnh. Đặc biệt, việc ra mắt và vận hành website song ngữ (Việt - Anh) mới của nhà trường, tích hợp công nghệ web hiện đại, đã trở thành công cụ hỗ trợ thiết thực cho nhiều hoạt động trọng yếu như quản trị điều hành, tuyển sinh, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế, kiểm định chất lượng và xếp hạng đại học.
Nếu như Đại học Quốc gia TPHCM tập trung phát triển nền tảng dữ liệu lớn và hệ thống quản trị đồng bộ, thì Trường Đại học Công thương TPHCM lại chọn hướng đi linh hoạt khác. PGS-TS Nguyễn Xuân Hoàn, Hiệu trưởng Trường Đại học Công thương TPHCM, chia sẻ, nhà trường đã tiên phong thành lập Viện Chuyển đổi số như một đơn vị tự chủ, giữ vai trò trung tâm trong chiến lược số hóa toàn diện của nhà trường. Viện Chuyển đổi số chịu trách nhiệm phát triển các ứng dụng cốt lõi phục vụ toàn bộ hệ thống, bảo đảm phần mềm quản lý và hạ tầng số vận hành xuyên suốt, ổn định và an toàn.
Không dừng lại trong phạm vi đơn vị, viện còn mở rộng chức năng bằng việc nghiên cứu, xây dựng và chuyển giao các ứng dụng cho doanh nghiệp, đối tác chiến lược, qua đó khẳng định vị thế của nhà trường trong lĩnh vực công nghệ. Đồng thời, viện triển khai các giải pháp số miễn phí cho một số UBND tỉnh, phường/xã như một hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội, lan tỏa giá trị tri thức và tinh thần phụng sự cộng đồng. Đây chính là bước đi chiến lược, thể hiện tầm nhìn của đơn vị trong việc kết hợp giáo dục - nghiên cứu - ứng dụng thực tiễn trong kỷ nguyên số.
Hòa chung dòng chảy đó, nhiều trường đại học tại TPHCM cũng đẩy mạnh công tác chuyển đổi số, tổ chức nhiều chương trình tọa đàm, nói chuyện chuyên đề về công tác chuyển đổi số, tác động của AI trong quá trình học, nghiên cứu khoa học của sinh viên và giảng viên…
Xây dựng dữ liệu phục vụ chuyển đổi số và phát triển nền tảng giáo dục quốc gia
Đảng ủy Bộ GD-ĐT vừa ban hành chương trình hành động nhằm thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD-ĐT và Nghị quyết số 281/NQ-CP của Chính phủ về chương trình hành động nhằm thể chế hóa, tổ chức thực hiện đầy đủ các quan điểm, mục tiêu và nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra trong Nghị quyết số 71-NQ/TW.
Trong đó, ở nhiệm vụ “chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, AI trong GD-ĐT”, Bộ GD-ĐT xác định các giải pháp: xây dựng chiến lược dữ liệu phục vụ chuyển đổi số và phát triển nền tảng giáo dục quốc gia ứng dụng AI có kiểm soát; xây dựng các nền tảng giáo dục thông minh, sách giáo khoa, giáo trình thông minh; đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, AI trong đổi mới phương pháp dạy và học, kiểm tra, đánh giá; thúc đẩy ứng dụng các mô hình giáo dục số, giáo dục AI, quản trị giáo dục thông minh, trường học số, lớp học thông minh.
Song song đó, ngành giáo dục phát triển hệ thống thông tin giáo dục và nhân lực quốc gia, tích hợp với thông tin khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và thị trường lao động, việc làm; nâng cao chuẩn năng lực số và AI cho người học, đội ngũ nhà giáo ở tất cả cấp học; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, huy động doanh nghiệp, cơ sở giáo dục đại học tham gia bồi dưỡng, đào tạo giáo viên, người học về năng lực số, AI.
