Giải phóng tiềm năng doanh nghiệp

Động lực của phát triển

Sau gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân (KTTN) đã có bước phát triển đột phá. Đến nay, Việt Nam đã có gần 940.000 doanh nghiệp hoạt động, cùng với gần 30.000 hợp tác xã và hơn 5 triệu hộ kinh doanh. Lực lượng doanh nghiệp hiện đóng góp khoảng 60% GDP, chiếm 98% tổng kim ngạch xuất khẩu; giải quyết việc làm cho khoảng 85% lực lượng lao động cả nước.

Nhìn lại lịch sử, đã từng có 2 mốc rất quan trọng để thấy được vị trí quan trọng trong tiến trình phát triển KTTN. Cột mốc thứ nhất là giai đoạn 1988 - 1990, khi Nhà nước bắt đầu thừa nhận sự tồn tại của KTTN và cho phép được hoạt động trong một số ngành, lĩnh vực nhất định theo quy định của pháp luật. Cột mốc thứ hai là giai đoạn 1999 - 2000 với sự ra đời của Luật Doanh nghiệp, làm thay đổi quan điểm đối với khu vực KTTN.

Với sự ra đời của Nghị quyết 68-NQ/TW (Nghị quyết 68) ngày 4-5-2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, giới chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp tin tưởng, kỳ vọng sẽ tạo ra sự thay đổi về chất, nâng cao chất lượng của khu vực KTTN, đưa khu vực kinh tế này trở thành động lực quan trọng nhất trong việc đóng góp vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Nghị quyết 68 có 3 nội dung lớn rất quan trọng. Thứ nhất, giảm sự phiền hà, tập trung vào việc cắt giảm thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp gia nhập và hoạt động trên thị trường. Để phát triển KTTN, gốc rễ của vấn đề là cải cách thể chế. Thứ hai, tăng cường mức độ bảo vệ với sự đảm bảo quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, tạo sự an tâm cho nhà đầu tư và doanh nhân. Thứ ba, khơi thông mọi nguồn lực thông qua việc tạo điều kiện để doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn, công nghệ và các nguồn lực khác phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Nghị quyết 68 đang tạo ra động lực mạnh mẽ cho cả nhà nước và doanh nghiệp. Cách thực thi Nghị quyết 68 cũng phải dựa trên tinh thần đổi mới cả về tư duy, hành động và phát huy tinh thần quyết liệt. Khi chúng ta đang có tinh thần mạnh mẽ, khẩn trương, quyết liệt thì càng phải tận dụng được tinh thần này càng sớm, phạm vi thể chế hóa càng rộng càng tốt.

Tất cả những biện pháp thực thi, nếu có quyết tâm, chúng ta đều có thể làm được. Về lâu dài, Chính phủ nên có một cơ quan chuyên môn độc lập, nâng cấp hơn nhóm tư vấn chính sách và trao cho họ thẩm quyền trình đề xuất pháp luật. Cơ quan này theo kinh nghiệm quốc tế thường có tên gọi là cơ quan/ủy ban cải cách thể chế.

Hỗ trợ doanh nghiệp thực chất

Để tăng số lượng và chất lượng doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân, cần tập trung vào 3 nhóm giải pháp chính. Thứ nhất, đó là đơn giản hóa thủ tục hành chính và giảm chi phí tuân thủ pháp luật. Thứ hai, cần tăng cường tiếp cận vốn và đất đai. Thứ ba là thiết lập hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm các trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp, vườn ươm công nghệ, kết nối thị trường, tư vấn pháp lý - tài chính.

Mỗi doanh nghiệp chính là một tế bào của nền kinh tế. Khi từng tế bào khỏe mạnh, cả cơ thể sẽ phát triển vững vàng. Do đó, việc chủ động đổi mới và thích nghi của doanh nghiệp sẽ là yếu tố sống còn trong môi trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh. Bên cạnh đó, khi thể chế đã được “cởi trói”, các doanh nghiệp sẽ không còn gặp khó khăn khi gia nhập thị trường, nhưng mặt khác họ cũng đối mặt với áp lực cạnh tranh khốc liệt. Trong bối cảnh đó, chỉ những doanh nghiệp có năng lực thực sự, biết đổi mới và tận dụng cơ hội mới có thể bứt phá và trụ vững dài hạn. Như vậy, doanh nghiệp cần ý thức rằng đây là giai đoạn vừa sàng lọc, nâng cao chất lượng doanh nghiệp vừa giúp họ có cơ hội bứt phá, vươn lên.

Bức tranh doanh nghiệp tư nhân ở Việt Nam không hoàn toàn đồng đều, do đó không thể “chung giày một cỡ”. Chiến lược đối với doanh nghiệp tư nhân Việt Nam bao gồm các nhóm khác nhau nên chính sách hỗ trợ trong thời gian tới cũng nên chia thành nhiều nhóm. Trong đó, cần huy động doanh nghiệp lớn tham gia vào những việc khó, việc quan trọng của quốc gia. Doanh nghiệp tư nhân cần được mạnh dạn giao nhiều trách nhiệm hơn, tham gia nhiều hơn vào các dự án mang tính chiến lược, dự án trọng điểm. Như vậy sẽ nâng cao năng lực và khẳng định vai trò của khối doanh nghiệp này.

Với nhóm doanh nghiệp tư nhân quy mô nhỏ và vừa, cần có chiến lược tăng cường chất lượng quản trị, ứng dụng công nghệ để hoạt động hiệu quả và tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi sản xuất toàn cầu. Đối với nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh, nên có chiến lược thúc đẩy khu vực này chính thức hóa, dần làm quen với hình thức quản trị, công khai minh bạch để lớn lên.

Ở khía cạnh quản lý, mức độ cao nhất của cải cách thể chế là phải trở thành văn hóa làm việc, trở thành nhiệm vụ thường xuyên của bộ, ngành, địa phương, xuất phát từ ý thức trách nhiệm trong việc kiến tạo một môi trường đầu tư kinh doanh lành mạnh, an toàn cho doanh nghiệp, không phụ thuộc vào có chỉ đạo hay không có chỉ đạo. Chỉ khi đặt lợi ích của doanh nghiệp, người dân và lợi ích chung của xã hội lên trên hết trong áp dụng pháp luật thì rủi ro trong thực thi sẽ dần được xóa bỏ.

PHAN ĐỨC HIẾU

Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội