Ấn phẩm do NXB Tổng hợp TPHCM ấn hành, được đánh giá là công trình khoa học có giá trị học thuật và thực tiễn cao. Nội dung nghiên cứu làm rõ diện mạo hai tôn giáo nội sinh tiêu biểu ở Nam bộ – Bửu Sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Đạo Phật – vốn có vai trò sâu sắc trong đời sống văn hóa – tinh thần của người dân, nhưng chưa được nghiên cứu một cách hệ thống trước đó.
Theo Ủy ban Giải thưởng Trần Văn Giàu, công trình không chỉ góp phần bổ sung tri thức về lịch sử tư tưởng, tín ngưỡng và văn hóa vùng Tây Nam bộ mà còn có giá trị tham khảo quan trọng trong việc hoạch định chính sách tôn giáo, tín ngưỡng trong bối cảnh phát triển nhanh tại khu vực Nam bộ nói riêng và cả nước nói chung.
Đặc biệt, đây là công trình đầu tiên thuộc lĩnh vực Lịch sử tư tưởng được trao giải thưởng này kể từ khi Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu được thành lập cách đây 23 năm.
Ấn phẩm dày 728 trang, chia thành 3 phần chính: Những vấn đề chung; Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương; và Tôn giáo Tứ Ân Đạo Phật. Từ hành trình khẩn hoang, lập nghiệp của lưu dân người Việt ở vùng đất phương Nam đến sự hình thành và phát triển của các tôn giáo bản địa, công trình đã soi chiếu quá trình tương tác giữa tôn giáo với đời sống, văn hóa, xã hội của cư dân vùng Tây Nam bộ.
Việc nghiên cứu hai tôn giáo nội sinh này trong bối cảnh tín ngưỡng đa dạng tại khu vực đã góp phần lý giải nhiều vấn đề về văn hóa dân tộc, tâm lý tộc người và lịch sử tư tưởng Nam bộ. Qua đó, công trình không chỉ có ý nghĩa học thuật mà còn cung cấp nguồn tư liệu quan trọng cho công tác quản lý nhà nước về tôn giáo, đặc biệt đối với các tôn giáo đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ pháp lý.
Phát biểu tại lễ trao giải, PGS-TS Võ Văn Thắng chia sẻ: “Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu là sự ghi nhận đáng quý không chỉ dành cho cá nhân mà còn cho những nỗ lực của tập thể trong việc khám phá và lan tỏa các giá trị tư tưởng, văn hóa độc đáo của vùng đất Nam bộ”.
Ông cho biết, công trình là thành quả của quá trình nghiên cứu dài hơi, bắt đầu từ đề tài về Tứ Ân Đạo Phật, với mong muốn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị mang đậm bản sắc phương Nam.
