Hành động quyết liệt hơn để bảo vệ trẻ em

Bảo vệ trẻ em trong tình hình mới

Kinh tế - xã hội ngày càng phát triển, trong xu thế thời đại công nghiệp 4.0, không thể phủ nhận lợi ích mà đời sống công nghệ mang lại cho con người. Những phương tiện giải trí, mạng internet phát triển mạnh mẽ không ngừng đã mở ra cơ hội học tập, tìm hiểu, và cũng làm thay đổi rất nhiều trong đời sống của trẻ em. Bên cạnh đó, sự phát triển sớm hơn về thể chất, nhận thức, tâm sinh lý của trẻ cũng là vấn đề cần được quan tâm. Những điều này đặt ra cho công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em hiện nay nhiều vấn đề mới mà trước đây chúng ta chưa nhận diện và bao quát hết được. Đó là việc bảo vệ trẻ em trên không gian mạng, bảo vệ trẻ em khỏi các nguy cơ bị bạo lực, xâm hại từ người thân quen trong gia đình… Vừa qua, có những vụ việc đau lòng, rất đáng tiếc đã xảy ra, trong đó có những vụ việc xảy ra tại TPHCM - như bé gái 8 tuổi bị cha và người tình bạo hành dã man đã qua đời.

Hơn nữa, trong hai năm đại dịch vừa qua, trẻ em cũng là đối tượng bị ảnh hưởng rất nhiều. Việc giãn cách xã hội, học online để phòng chống dịch khiến trẻ phải đối mặt nhiều hơn với sự căng thẳng, với nguy cơ bị xâm hại trên môi trường mạng. Thậm chí có hàng ngàn em đã mất đi cha mẹ, người thân, để lại những vết thương lòng khó mà xoa dịu. Công tác bảo vệ trẻ em hiện nay phải tính đến những đặc điểm này.

Thời gian qua, HĐND TPHCM đã gặp gỡ, lắng nghe tiếng nói thiếu nhi và thực hiện nhiều cuộc khảo sát về công tác trẻ em ở nhiều địa phương, đơn vị. Khảo sát bước đầu cho thấy, hệ thống bảo vệ, chăm sóc trẻ em trên địa bàn TPHCM được tổ chức đa dạng, phong phú. Đó là hệ thống các cơ sở công lập, ngoài công lập, cơ sở có chức năng nuôi dưỡng và bảo trợ trẻ em, các cơ sở kết nối và cung cấp dịch vụ an sinh xã hội dành cho trẻ em.

Những kết quả đạt được rất đáng trân trọng, nhưng bên cạnh đó, tình trạng trẻ em lang thang, cơ nhỡ, trẻ em bị chăn dắt, sử dụng lao động trẻ em trái luật vẫn còn tồn tại. Tình trạng trẻ em bị bạo lực, xâm hại vẫn xảy ra và đang diễn biến theo chiều hướng phức tạp. Trong khi đó, công tác tuyên truyền về quyền trẻ em và phòng ngừa bạo lực, xâm hại, tai nạn thương tích trẻ em đến những người nhập cư từ các tỉnh, thành khác, người dân lao động tại các khu nhà trọ, người dân tại các khu chung cư cao cấp, khu nhà phố biệt lập… còn hạn chế.

Cũng qua những cuộc khảo sát này, HĐND TPHCM nhận thấy, đội ngũ phụ trách công tác trẻ em cấp quận, huyện, phường, xã, thị trấn thường kiêm nhiệm nhiều lĩnh vực, lại thường xuyên thay đổi, nhất là sau thời gian dịch Covid-19. Do vậy, công tác nắm bắt, quản lý thông tin, dữ liệu về trẻ em, can thiệp hỗ trợ các trường hợp bị xâm hại, bạo lực cũng bị ảnh hưởng không nhỏ.

Tăng cường phối hợp trong bảo vệ trẻ em

Bảo vệ, chăm sóc trẻ em là công việc rất rộng lớn, đòi hỏi tính hệ thống chặt chẽ, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc và cộng đồng cũng phải chung tay mới có kết quả tốt. Với số lượng trẻ em lên tới gần 2 triệu, công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em tại TPHCM chưa khi nào là việc dễ dàng. Muốn làm tốt công tác này đòi hỏi cơ chế phối hợp linh hoạt, hiệu quả giữa các bên liên quan, gồm cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ trẻ em, cơ sở trợ giúp xã hội đối với trẻ em, cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em.

Từ thực tiễn hoạt động bảo vệ quyền trẻ em trên địa bàn TPHCM và các ý kiến, kiến nghị của cử tri, HĐND TPHCM cho rằng, cần tăng cường vai trò của cấp cơ sở trong công tác chăm sóc, bảo vệ trẻ em. Muốn vậy, đội ngũ làm công tác này ở cơ sở cần được trang bị kỹ năng tốt, có chế độ chính sách thỏa đáng để yên tâm làm việc. Công tác truyền thông về bảo vệ trẻ em cũng phải được nâng cao hơn nữa bằng nhiều hình thức, không chỉ trên các phương tiện truyền thông đại chúng, mà còn tuyên truyền miệng thông qua sinh hoạt ở khu phố, tổ dân phố, tổ nhân dân. Những trường hợp vi phạm quyền trẻ em, đăng tin xấu độc trên mạng xã hội gây ảnh hưởng đến tâm sinh lý, hành vi của trẻ em cần được xử lý nghiêm bằng chế tài hành chính, hình sự.

Ngoài ra, cũng cần nghiên cứu bổ sung quy định bắt buộc lắp đặt camera giám sát tại các cơ sở giáo dục, các trung tâm và các cơ sở bảo trợ xã hội trên địa bàn thành phố để góp phần răn đe các hành vi bạo lực, xâm hại trẻ em, tăng cường sự giám sát của gia đình, xã hội với công tác chăm sóc trẻ em. Đây cũng sẽ là nguồn chứng cứ để cơ quan công an điều tra, xử lý nếu có vụ việc bạo lực, xâm hại xảy ra.

HĐND TPHCM cho rằng, TPHCM cần tiếp tục hoàn thiện về tổ chức bộ máy, nhân sự và chính sách đối với cán bộ, cộng tác viên, nhân viên xã hội hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em, nhất là người làm công tác này ở cơ sở. Đồng thời, đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa trong công tác chăm lo cho trẻ em, nhằm tạo thêm sân chơi lành mạnh nâng cao thể chất, tinh thần cho trẻ; thêm nguồn lực chăm lo cho những trẻ khiếm khuyết, thiệt thòi. Cùng với đó là tăng cường cơ chế điều phối, kết nối và phối hợp trong hoạt động bảo vệ trẻ em các cấp, các ngành, các lĩnh vực khác nhau trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em, đặc biệt vai trò của Trung tâm Công tác xã hội và Giáo dục dạy nghề thiếu niên thành phố.