Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân (tỉnh Lâm Đồng) được quy hoạch 3 bãi xỉ với tổng diện tích khoảng 156ha. Hiện 2 bãi xỉ đang vận hành, trong đó các nhà máy của EVN gồm Vĩnh Tân 2 và Vĩnh Tân 4 dùng chung bãi xỉ hơn 38ha, sức chứa khoảng 8,6 triệu tấn.
Bình quân mỗi năm, các nhà máy phát sinh khoảng 1,5 triệu tấn tro xỉ. Nhờ ký hợp đồng dài hạn với nhiều đối tác và đầu tư công nghệ xử lý tại chỗ, tỷ lệ tiêu thụ tro xỉ những năm gần đây tăng mạnh và năm 2025 đã vượt trên 111,97%, không chỉ xử lý hết lượng phát sinh mà còn giảm tồn lưu bãi.
Điểm nhấn là dây chuyền phân tách, xử lý tro xỉ hợp tác cùng Công ty CP Sông Đà Cao Cường, công suất 700.000m³/năm (giai đoạn 1 đã hoàn thành đầu tư). Doanh nghiệp này là đơn vị khoa học – công nghệ tham gia xử lý và tiêu thụ tro xỉ cho Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 và một số nhà máy nhiệt điện trên cả nước, tạo ra các sản phẩm như tro bay chất lượng cao, xi măng tro bay, vữa khô trộn sẵn, keo dán ốp lát, phụ gia khoáng, gạch không nung…, phục vụ thị trường nội địa và xuất khẩu.
Ngày 16-9-2025, đoàn giám sát Quốc hội về thực thi chính sách môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực đã khảo sát tại Trung tâm Điện lực Vĩnh Tân. Đoàn đã đánh giá cao mô hình, nhấn mạnh đây là điển hình kinh tế tuần hoàn. Trong đó, đầu ra của nhà máy điện than được quay vòng, tạo thành phẩm xuất khẩu quốc tế, hiệu quả cả kinh tế lẫn môi trường.
Dù đã hợp chuẩn, chất lượng tro xỉ được giới khoa học đánh giá tốt, phù hợp sản xuất vật liệu xây dựng và nền đường, EVN cho biết vẫn gặp khó do khoảng cách vận chuyển xa, ứng dụng san lấp và vật liệu chưa được đẩy mạnh.
Vì vậy, EVN kiến nghị Quốc hội và Chính phủ sớm ban hành cơ chế khuyến khích tái sử dụng và xuất khẩu tro xỉ; ưu tiên áp dụng tại công trình giao thông, xây dựng trên địa bàn Lâm Đồng và Khánh Hòa, đồng thời đề xuất điều chỉnh Chỉ dẫn kỹ thuật tại Quyết định 216/QĐ-BXD (28-3-2019), sớm có hướng dẫn về định mức, đơn giá, quy trình thi công và nghiệm thu.
Tro xỉ than nhiệt điện Vĩnh Tân đang cho thấy bước chuyển từ chất thải sang tài nguyên. Để mô hình này lan tỏa mạnh mẽ, cần sự phối hợp quyết liệt, đồng bộ từ bộ ngành và địa phương nhằm hiện thực hóa mục tiêu kinh tế xanh – tuần hoàn – bền vững của ngành năng lượng Việt Nam.
Bên cạnh những vấn đề trên, đại diện Công ty Nhiệt điện Vĩnh Tân, đơn vị vận hành Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2 (tỉnh Lâm Đồng), cho biết luôn gắn sản xuất với bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển bền vững. Thời gian qua, công ty đã chủ động ứng phó nhằm ngăn phát tán bụi. Các giải pháp gồm: xây tường chắn gió, lắp mái che kho than, vận chuyển than bằng băng tải kín, vận hành hệ thống phun nước – phun sương, tưới ẩm trong bốc dỡ, theo dõi tốc độ gió và camera 24/24, tạm dừng bốc dỡ khi gió mạnh; lắp hệ thống phun sương tự động và “tường nước” từ lưới phun sương.
Công ty phủ xanh khuôn viên với hơn 20.000 cây và cỏ cảnh, vệ sinh – tưới rửa đường nội bộ hàng ngày; đầu tư công nghệ xử lý khí thải hiện đại, quan trắc tự động truyền dữ liệu trực tuyến về Sở NN-MT và chính quyền địa phương. Nhiều năm qua, khí thải nhà máy luôn đạt QCVN 19:2009/BTNMT và 22:2009/BTNMT; các chỉ số SOx, NOx, CO₂ duy trì thấp hơn ngưỡng cho phép, công khai trên bảng điện tử để người dân giám sát.
