Tiếp tục chương trình phiên họp thứ 49, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã nghe trình bày các báo cáo và báo cáo thẩm tra các lĩnh vực tư pháp.
Qua thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội ghi nhận nỗ lực của Chính phủ trong việc đề ra nhiều giải pháp hiệu quả để phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật. Việc trình Quốc hội thông qua nhiều luật, nghị quyết đã góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Đặc biệt, việc tăng cường lực lượng công an chính quy ở cấp xã đã giúp quản lý chặt chẽ hơn các đối tượng nguy cơ cao và giải quyết sớm mâu thuẫn trong nhân dân.
Cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm, nhất là trong lĩnh vực kinh tế, lừa đảo, buôn lậu. Số tài sản tham nhũng thu hồi được ở giai đoạn điều tra tăng rất cao (181,01%). Tội phạm liên quan đến lãng phí trong đầu tư, xây dựng được phát hiện và xử lý nhiều hơn.
Tuy nhiên, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng chỉ ra nhiều vấn đề còn tồn tại. Mặc dù tổng thể tội phạm và vi phạm pháp luật giảm 21%, song một số loại tội phạm như lừa đảo, chiếm đoạt tài sản và gây rối trật tự công cộng lại gia tăng. Tội phạm ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp với quy mô lớn và tính chất đặc biệt nghiêm trọng.
Vi phạm trong lĩnh vực an toàn thực phẩm cũng diễn ra phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng. Công tác nắm bắt, dự báo và "nhận diện" tội phạm từ cơ sở có thời điểm chưa theo kịp tình hình, đặc biệt là tội phạm công nghệ cao. Hiệu quả phòng ngừa trong quản lý nhà nước về viễn thông và Internet còn chưa cao, tồn tại sơ hở. Tỷ lệ giải quyết tin báo, tố giác tội phạm chỉ đạt 85,45%, chưa đạt chỉ tiêu Quốc hội giao.
Đối với báo cáo của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội nhận thấy, công tác của ngành Kiểm sát tiếp tục đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Nhiều chỉ tiêu do Quốc hội giao đã vượt, trong đó thành tích nổi bật là không có trường hợp nào Viện kiểm sát truy tố mà Tòa án cấp sơ thẩm tuyên không phạm tội.
Bên cạnh đó, cơ quan thẩm tra cũng chỉ ra hạn chế khi vẫn còn trường hợp phải đình chỉ điều tra bị can do không có sự việc phạm tội, hành vi không cấu thành tội phạm, hoặc hết thời hạn điều tra mà không chứng minh được bị can đã phạm tội. Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng đề nghị Viện kiểm sát nhân dân tối cao tổng hợp các khó khăn trong quá trình sắp xếp tổ chức bộ máy để có giải pháp tháo gỡ.
Về báo cáo của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, cơ quan thẩm tra nhận định, trong bối cảnh các tranh chấp dân sự và khiếu kiện hành chính đều tăng, ngành Tòa án đã có nhiều nỗ lực. Về cơ bản, các vụ việc được giải quyết trong thời hạn luật định, và chất lượng xét xử được bảo đảm.
Tuy nhiên, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng thẳng thắn chỉ ra các chỉ tiêu chưa đạt yêu cầu của Quốc hội. Đó là tỷ lệ giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính; tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; tỷ lệ án hành chính bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan còn cao (3,02%).
Với báo cáo của Chính phủ về công tác thi hành án, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội ghi nhận những kết quả tích cực, nổi bật là việc thi hành xong các vụ án tín dụng, ngân hàng thu về trên 30.671 tỷ đồng và các vụ án kinh tế, tham nhũng thu trên 22.342 tỷ đồng.
Tuy nhiên, tỷ lệ thi hành án dân sự nói chung lại giảm 6,13% về số việc, không đạt chỉ tiêu Quốc hội giao, và lượng án tồn đọng còn cao. Kết quả thi hành án hành chính cũng thấp, giảm 0,56% so với cùng kỳ, và chưa có trường hợp nào không chấp hành án bị xử lý trách nhiệm. Hoạt động thừa phát lại còn hạn chế.
Về công tác phòng, chống tham nhũng, bên cạnh những kết quả tích cực như hoàn thiện thể chế và thực hiện các giải pháp phòng ngừa tham nhũng; tập trung xử lý các dự án chậm tiến độ, gây thất thoát, lãng phí; thu hồi tài sản tham nhũng trong giai đoạn điều tra đạt kết quả rất tích cực…, thì nhìn chung tình hình tham nhũng còn diễn biến phức tạp. Một số chủ trương của Đảng về phòng, chống tham nhũng còn chậm được thể chế hóa; việc thực hiện công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, kiểm soát tài sản, thu nhập chưa có nhiều chuyển biến; công tác tự kiểm tra để phát hiện tham nhũng trong nội bộ chưa có chuyển biến tích cực…
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đề nghị Chính phủ phân tích rõ "nguy cơ" của tham nhũng đối với sự tồn vong của chế độ, đã được đẩy lùi đến đâu, để có dự báo chính xác và đề ra các giải pháp đột phá.
