Đại biểu Quốc hội, Luật sư Trương Trọng Nghĩa - người đã gắn bó 3 nhiệm kỳ với vai trò đại biểu Quốc hội của Đoàn Đại biểu Quốc hội TPHCM - đã trao đổi với phóng viên Báo SGGP về những kỳ vọng và thách thức xoay quanh khuôn khổ thể chế mới đang được xem xét.
* Phóng viên: Thưa ông, việc Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 trong kỳ họp này mang ý nghĩa và thông điệp gì đối với sự phát triển của TPHCM nói riêng, cả nước nói chung?
* Đại biểu Quốc hội TRƯƠNG TRỌNG NGHĨA: Qua nghiên cứu tài liệu trình ra Quốc hội, tôi nhận thấy các nội dung trong dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 là một bước tiến theo hướng đột phá về thể chế nhằm tạo nguồn lực mạnh mẽ cho phát triển.
TPHCM được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ và vai trò là đầu tàu kinh tế của cả nước. Muốn đầu tàu có sức kéo bền vững thì phải có đủ lực. Nguồn lực đó có thể tạo ra bằng cách tăng chi từ ngân sách nhà nước hoặc thông qua cải cách thể chế.
Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98, gọi tắt là Nghị quyết 98 (mới), trao cho TPHCM những thẩm quyền vượt khỏi hiện trạng thể chế bình quân chủ nghĩa. Điều này giúp giải quyết thực trạng pháp luật hiện hành đang là không gian thể chế quá “chật” đối với một thành phố có hơn 14 triệu dân và có những lợi thế riêng về nguồn nhân lực rất năng động, sáng tạo.
* Tinh thần chủ đạo và những điểm sửa đổi, bổ sung cốt lõi của Nghị quyết 98 (mới) là gì, thưa ông?
* Tinh thần chung của Nghị quyết 98 (mới) là TPHCM được trao nhiều quyền tự chủ cao hơn so với mặt bằng pháp lý chung, thậm chí có những điểm khác, trái với quy định pháp lý hiện hành.
Sự mở rộng quyền tự chủ này tập trung vào chính sách, cơ chế thu hút nhà đầu tư chiến lược; phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD); thành lập Khu Thương mại tự do (FTZ) TPHCM và về quản lý đô thị, tài nguyên, môi trường, cũng như phát triển đường sắt đô thị.
* Với những thẩm quyền ưu tiên như vậy, ông đánh giá thế nào về tính khả thi và tác động của cơ chế mới, hay nói cách khác, những nội dung “được ưu tiên” đó liệu có đi kèm với những nhiệm vụ và thách thức mà TPHCM phải gánh vác?
* Đọc dự thảo, ta thấy nhiều chữ “được”, nhưng thực ra, đó là những nhiệm vụ nặng nề cũng như yêu cầu, thậm chí thách thức lớn, đối với hệ thống chính trị, doanh nhân và người lao động của thành phố.
Được trao quyền tự chủ cao hơn, nhưng TPHCM phải tạo ra hiệu quả bằng những con số, chỉ tiêu cụ thể, đo đếm được và đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của cả nước. Đó là nhiệm vụ hoàn thành mục tiêu về kinh tế, như tăng trưởng 2 con số trong nhiều năm, bảo đảm ổn định tài chính, ngân hàng.
Cùng với đó là các chỉ tiêu về xã hội như bảo đảm môi trường xanh - sạch, xã hội trật tự, văn minh, tội phạm giảm, thu hẹp khoảng cách giàu - nghèo; phát triển y tế, giáo dục nhằm nâng cao chất lượng sống của 14 triệu dân.
Để hoàn thành những nhiệm vụ trên, TPHCM phải xây dựng được một đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đủ về số lượng, có năng lực chuyên môn đáp ứng được yêu cầu công việc và đạo đức công vụ cao, không tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Từ đó, ta thấy những chữ “được” trên đây chính là những yêu cầu, thậm chí thách thức, đối với hệ thống chính trị của thành phố.
* Để những cơ chế đặc thù này phát huy tối đa hiệu quả, TPHCM cần sự hỗ trợ, gắn kết như thế nào từ Trung ương và cả nước?
* TPHCM triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách thành công sẽ góp phần vào thành công chung của cả nước; TPHCM tụt hậu sẽ làm cả nước bị chậm bước theo. Tất nhiên, TPHCM không thể thành công nếu thiếu sự gắn kết, hợp tác chặt chẽ, đồng bộ với cả nước, đặc biệt là sự chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Đây chính là lý do mà Nghị quyết số 31-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đề ra phương châm: “TPHCM vì cả nước, cả nước vì TPHCM”.
* Theo ông, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 có mối liên hệ như thế nào với bối cảnh chuyển đổi số và các nghị quyết chiến lược gần đây của Bộ Chính trị?
* Việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 diễn ra sau khi Bộ Chính trị ban hành 4 nghị quyết chiến lược (các Nghị quyết số 57, 59, 66, 68), nhằm thúc đẩy đất nước trở thành quốc gia phát triển cao vào năm 2045.
Điểm chung của 4 nghị quyết chiến lược đó là đột phá trong cải cách thể chế, biến thể chế thành động lực và nguồn lực, thay vì là trở lực, là điểm nghẽn cho phát triển. Tôi cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 nhằm giao cho TPHCM trách nhiệm tiên phong trong những đột phá về thể chế này.
* Đại biểu PHẠM ĐỨC ẤN, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng:
Không để mất cơ hội phát triển
Tôi nhất trí về việc sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM và TP Đà Nẵng, rất cảm ơn nhiều đại biểu đã đồng tâm nhất trí.
Tôi đánh giá rất cao việc đơn vị chủ trì xây dựng dự thảo các nghị quyết và cơ quan thẩm tra, các ủy ban của Quốc hội đã xử lý một khối lượng công việc khổng lồ, kịp trình ra Quốc hội tại kỳ họp này. Bởi nếu để muộn hơn sẽ mất rất nhiều cơ hội.
Nội dung các dự thảo nghị quyết đúng với tinh thần, chủ trương của Bộ Chính trị, đó là làm thế nào để các đơn vị đi đầu sẽ có những chính sách đặc thù, có sự vượt trội nhất định, với tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”. Sau khi thí điểm, những sáng kiến mang tính chất đại chúng có thể nhân rộng, luật hóa.
* Đại biểu TRÌNH LAM SINH, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh An Giang:
TPHCM đủ điều kiện thực hiện cơ chế đặc biệt, đột phá
Không gian phát triển của TPHCM đã được mở rộng, đủ tiêu chuẩn để thực hiện các cơ chế, chính sách đặc biệt, đột phá nhằm phát triển mạnh hơn, sâu hơn. Theo quy hoạch, TPHCM sẽ trở thành trung tâm tài chính quốc tế, thu hút các tập đoàn kinh tế lớn.
Khu Thương mại tự do (FTZ) có những chính sách rất đặc biệt, rất ưu tiên, như một “thỏi nam châm” để thu hút các nguồn lực kinh tế, các tập đoàn, các doanh nghiệp lớn có chất lượng, có nguồn vốn, có khoa học kỹ thuật, có trình độ quản trị.
Tôi mong muốn có đánh giá tác động của FTZ đối với các khu vực lân cận để đảm bảo được yêu cầu là vừa phát triển với những mục tiêu lớn, đồng thời đảm bảo được các yếu tố cạnh tranh của vùng xung quanh TPHCM.
* Đại biểu NGUYỄN THANH PHƯƠNG, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Cần Thơ:
Cần chính sách mạnh mẽ, bền vững hơn
TPHCM hướng tới siêu đô thị tầm cỡ khu vực, càng khẳng định vai trò động lực, vị trí quan trọng của thành phố. Đây là một mục tiêu ý nghĩa, do đó cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho thành phố.
Ngoài ra, về lâu dài không chỉ dừng lại ở nghị quyết đặc thù, mà cần có chính sách mạnh mẽ hơn và mang tính bền vững hơn, ví dụ Luật Đô thị quốc tế, hoặc luật về Khu thương mại tự do, như các nước đã có. Việc này để TPHCM và các đô thị lớn không phải đi xin những cơ chế đặc thù.
Vấn đề này cần được nghiêm túc xem xét trong nhiệm kỳ Quốc hội tới, để không bị vướng quá nhiều về cơ chế rồi phải thường xuyên điều chỉnh nghị quyết đặc thù.
* Đại biểu HOÀNG VĂN CƯỜNG, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP Hà Nội:
Điều chỉnh cơ chế cho không gian phát triển mới
Về mô hình phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD), từ kinh nghiệm thực tiễn của TP Hà Nội cho thấy, TOD là phương thức phát triển hiệu quả, vừa tạo ra các khu đô thị mới, hiện đại, tập trung; vừa giải quyết được phát triển hạ tầng giao thông, khai thác chính từ nguồn lực đất đai đó mà không cần kinh phí từ nguồn đầu tư ngân sách.
Cơ chế này đang được khuyến khích và định hướng ở các khu đô thị lớn phát triển. Muốn làm được như vậy, phải khai thác lợi thế của đất đai, những lợi thế hình thành khi phát triển giao thông, đồng thời gắn lợi thế này với lợi ích của nhà đầu tư. Chính sách cần cho phép họ đầu tư hạ tầng và hưởng lợi tương xứng từ các công trình gắn liền.
LÂM NGUYÊN - ĐÔNG SƠN ghi
