Thủ đoạn tội phạm mạng ngày càng tinh vi hơn

Chiến dịch truyền thông “Toàn dân chống lừa đảo”, với mục tiêu nâng cao nhận thức cộng đồng, củng cố niềm tin số và xây dựng “lá chắn an toàn” trước làn sóng tội phạm mạng ngày càng tinh vi.

Tham dự sự kiện có đại diện Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 – Bộ Công an), Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia (NCA), Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Ngân hàng Nhà nước Khu vực II, cùng các chuyên gia an ninh mạng, đại diện các doanh nghiệp và cơ quan truyền thông.

1.500 vụ lừa đảo qua mạng trong 8 tháng đầu năm

Theo thống kê của A05 – Bộ Công an, trong 8 tháng đầu năm 2025, Việt Nam ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo qua mạng, tăng 65% so với cùng kỳ, với thiệt hại ước tính hơn 1.660 tỷ đồng. Hơn 4.532 tên miền độc hại được phát hiện (tăng 90%), với các thủ đoạn tinh vi như deepfake, lừa đảo crypto, chiếm đoạt OTP, giả danh cơ quan công an hoặc ngân hàng...

Ông Từ Lương, Giám đốc VTV9 nhấn mạnh: không chỉ gây thiệt hại tài chính, tội phạm mạng còn đe dọa niềm tin số và quá trình chuyển đổi số quốc gia. “Ai trong chúng ta cũng có thể trở thành nạn nhân của lừa đảo công nghệ cao. Thiệt hại không chỉ là tiền bạc, mà là sự mất niềm tin vào môi trường số. Vì vậy, “Toàn dân chống lừa đảo” được khởi xướng như một phong trào xã hội – khuyến khích người dân nhận diện, phản ứng đúng cách và chủ động chia sẻ kiến thức an toàn số, bảo vệ bản thân và cộng đồng”- ông Từ Lương chia sẻ.

Phát biểu tại đây, Đại tá Trần Hồng Minh, Phó Giám đốc Công An TPHCM nhận định, tình trạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng vẫn diễn ra phổ biến và gây thiệt hại lớn, bất chấp công tác tuyên truyền của cơ quan chức năng. Các đối tượng tội phạm mạng đã và đang "nâng cấp" thủ đoạn một cách tinh vi để đối phó với sự đề phòng của người dân. Các nhóm tội phạm đã đổi mới chiêu thức lừa đảo một cách đáng báo động.

Hiện tội phạm mạng sử dụng công nghệ AI để tạo video, email, tin nhắn giả mạo có độ chính xác và cá nhân hóa cao. Chúng thường lợi dụng các sự kiện xã hội như cập nhật sinh trắc học, sáp nhập hành chính… để giả mạo ngân hàng gọi điện hỗ trợ trực tuyến, hoặc lợi dụng việc sáp nhập đơn vị hành chính để đề nghị điều chỉnh thông tin khách hàng.

Mới đây, có cả tình trạng “bắt cóc online" nhắm vào trẻ em: chuyển từ gọi điện lừa người lớn sang lừa trẻ em, hình thành thủ đoạn chiếm đoạt tài sản mới. Một số đối tượng còn sử dụng chiêu trò “tình yêu - đầu tư”, thay vì quảng cáo, đối tượng tạo dựng mối quan hệ tình cảm lâu dài, sau đó dụ "con mồi" tham gia các kênh đầu tư tài chính hấp dẫn mà chúng dẫn dắt.

Hiện Công an cũng ghi nhận các thủ đoạn khác như giả danh cơ quan nhà nước, ngân hàng, luật sư, lôi kéo người dân tham gia nhiệm vụ online, đầu tư chứng khoán ảo, tiền ảo, đa cấp, hoặc tuyển cộng tác viên việc nhẹ lương cao để lừa đảo. Khi nạn nhân nộp tiền, đối tượng thường xóa tài khoản, đánh sập sàn để chiếm đoạt.

“Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng là biện pháp trọng tâm trong phòng chống loại tội phạm này, song song với công tác điều tra, xử lý. Công an TPHCM cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với VTV9 để mở rộng tuyên truyền, sáng tạo hình thức tiếp cận hiện đại, gần gũi nhằm giúp người dân chủ động bảo vệ mình, hỗ trợ cơ quan chức năng đẩy lùi tội phạm mạng”- Đại tá Trần Hồng Minh khẳng định.

Tỉnh táo trước yêu cầu chuyển tiền

Đồng hành cùng chiến dịch có chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu - Hiếu PC.

Ông Hiếu đánh giá, hiện nay, tội phạm mạng có sự bùng nổ và rất phức tạp. Tội phạm mạng hiện có quy mô lớn hơn so với trước đây, do dữ liệu và tài khoản có thể dễ dàng mua bán, cùng với sự phát triển của AI và mạng xã hội. Tội phạm mạng không còn là hoạt động cá nhân mà là tổ chức có hệ thống với các kịch bản thao túng tâm lý tinh vi, lợi dụng cả những điểm yếu về nhận thức và tâm lý của người dân.

Ông Ngô Minh Hiếu cũng kêu gọi sự chung tay của toàn xã hội từ cơ quan chức năng đến truyền thông và người dân - thông qua chiến dịch “Toàn dân chống lừa đảo” để nâng cao nhận thức, khuyến khích mọi người sống chậm lại và kiểm chứng thông tin trước các yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp dữ liệu cá nhân.

Theo ông, hiện người dân đang hành động quá nhanh khi nhận được yêu cầu chuyển tiền hoặc nhấp vào liên kết từ các tổ chức tội phạm mà không cần kiểm chứng hoặc kiểm tra trước khi hành động.

Ngoài ra, ông Hiếu cho rằng, việc để lộ thông tin dữ liệu trên không gian mạng là cơ sở để tội phạm mạng xây dựng kịch bản thao túng tâm lý. Để tự bảo vệ, người dân, đặc biệt là các bạn trẻ không nên đăng tải hình ảnh cá nhân và thông tin một cách công khai, mà phải đặt ở chế độ bạn bè hoặc chỉ mình tôi. Phụ huynh và cha mẹ cũng cần hết sức cẩn trọng, không khoe các bằng khen hay trường học của con cái trên mạng xã hội. Bởi lẽ, đối tượng lừa đảo thu thập những thông tin này để xác định khả năng tài chính của gia đình và xây dựng các kịch bản lừa đảo nhắm vào đúng mục tiêu, chẳng hạn như kịch bản bắt cóc online.

“Chúng tôi có thể cảnh báo, công an có thể điều tra, ngân hàng có thể khóa tài khoản, nhưng người duy nhất cứu được bạn khỏi lừa đảo chính là bạn. Khi bạn tỉnh táo, bạn đã trở thành một “hiệp sĩ mũ trắng” của chính mình" – ông Hiếu khẳng định.