Dấu ấn mang thương hiệu
Nếu năm 2024, tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) TPHCM tăng 7,17%, trong đó thương mại và dịch vụ - lĩnh vực doanh nghiệp tư nhân chiếm ưu thế, đạt trên 10%, thì đến 8 tháng đầu năm nay, báo cáo của UBND TPHCM cho thấy bức tranh còn rõ nét hơn. Theo đó, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng ước đạt gần 1,3 triệu tỷ đồng, tăng 15,6% so với cùng kỳ. Riêng tháng 8-2025, doanh thu bán lẻ hàng hóa đạt 84.838 tỷ đồng (tăng 17,3%), dịch vụ lưu trú và ăn uống 19.059 tỷ đồng, tăng 20,8%.
Ông Nguyễn Ngọc Thắng, Phó Tổng Giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM, nhận định: “Những con số tăng trưởng GRDP, bán lẻ và ngân sách là minh chứng rõ nét nhất cho đóng góp trực tiếp của khu vực tư nhân vào nền kinh tế thành phố”.
Đặc biệt, toàn TPHCM có hơn 345.000 doanh nghiệp đang hoạt động, riêng năm 2024 có gần 49.000 doanh nghiệp mới thành lập, chiếm gần 1/3 cả nước. Khu vực này sử dụng trên 80% lao động, đóng góp hơn một nửa lợi nhuận toàn doanh nghiệp và khoảng 60% tổng doanh thu thương mại, dịch vụ. Nhờ lực lượng tư nhân năng động, ngân sách thành phố năm 2024 đã vượt dự toán, đạt hơn 330.000 tỷ đồng.
Đến tháng 8 năm 2025, kinh tế thành phố tiếp tục bứt phá khi GRDP tăng 8,32%, vốn FDI đạt 6,8 tỷ USD, tăng 58% và thu ngân sách đạt 524.234 tỷ đồng, tăng 15,5%. Trong cơ cấu bán lẻ, tư nhân chiếm 60-65% doanh thu (740.000-800.000 tỷ đồng). Xuất khẩu cũng ghi nhận 61,21 tỷ USD, trong đó khu vực tư nhân chiếm tới 70%-80%, ngoài dầu khí (42-50 tỷ USD).
TS Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, nhấn mạnh, tư nhân hiện không chỉ góp phần vào tăng trưởng GRDP mà còn trực tiếp nuôi dưỡng nguồn thu ngân sách, là lực lượng chủ lực trong thương mại và xuất khẩu. Vai trò ấy càng rõ nét qua những thương hiệu tiêu biểu từ thực phẩm, dệt may, da giày, gỗ đến logistics, bán lẻ, công nghệ.
Ông Trần Lệ Nguyên, Tổng Giám đốc Tập đoàn Kido, khẳng định, khu vực tư nhân buộc phải chủ động ứng biến linh hoạt, chuyển đổi số, mở rộng hệ sinh thái để duy trì sức cạnh tranh. Khi doanh nghiệp tư nhân vững vàng, chuỗi cung ứng của thành phố sẽ ổn định.
Còn theo ông Phạm Văn Việt, Phó Chủ tịch Hội Dệt may thêu đan TPHCM, hình thành các cụm ngành liên kết sẽ giúp tư nhân không chỉ trụ vững trong nước mà còn “định hình thương hiệu Việt Nam bền vững trên thị trường quốc tế”.
Những dẫn chứng này cho thấy, kinh tế tư nhân không chỉ “giữ nhịp” cho nền kinh tế TPHCM mà còn là lực lượng lan tỏa năng động, từ tạo việc làm, duy trì sức mua nội địa, “nuôi dưỡng” ngân sách đến xây dựng thương hiệu quốc tế. Khi thành phố bước sang giai đoạn phát triển mới với không gian mở rộng, vai trò ấy càng được nhân lên, tạo thế và lực để tư nhân bứt phá mạnh mẽ hơn.
Chủ động mở rộng dư địa phát triển cho tư nhân
Sau hợp nhất với 2 tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, TPHCM có không gian phát triển mới, trong đó vùng TPHCM giữ vai trò hạt nhân tài chính và đổi mới sáng tạo; vùng Bình Dương là cực sản xuất công nghiệp; vùng Bà Rịa - Vũng Tàu trở thành trung tâm logistics, cảng biển quốc tế. “Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp tư nhân mở rộng đầu tư, giảm chi phí chuỗi cung ứng và kết nối trực tiếp với thị trường toàn cầu”, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, nhận định.
Sự hợp nhất đã mở ra những “cực tăng trưởng” mới để doanh nghiệp tư nhân bứt phá. Bình Dương trước đây với hơn 30 khu công nghiệp đang mở rộng quỹ đất cho sản xuất, giúp doanh nghiệp TPHCM dễ dàng di dời hoặc xây dựng nhà máy mới mà không chịu áp lực chi phí mặt bằng cao ở nội đô. Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây, nơi tập trung các cảng nước sâu quốc tế, là điểm tựa để tư nhân giảm đáng kể chi phí logistics, tăng tốc xuất khẩu. Ngay cả lĩnh vực dịch vụ, thương mại cũng hưởng lợi khi TPHCM giữ vai trò trung tâm tài chính và đổi mới sáng tạo, tạo nên “bộ não” điều phối cho toàn vùng kinh tế. Nhờ vậy, tư nhân không chỉ có thêm không gian phát triển, mà còn được tham gia vào một chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ sản xuất đến tiêu thụ và xuất khẩu. Thực tế, 8 tháng đầu năm 2025, TPHCM đã thu hút hơn 6,8 tỷ USD FDI, tăng gần 58% so với cùng kỳ, tiếp tục dẫn đầu cả nước.
Ông Nguyễn Ngọc Hòa nhận định: “Nếu như trước đây doanh nghiệp tư nhân bị bó hẹp trong không gian nội thành, thì nay họ có thể đặt nhà máy ở vùng Bình Dương, xuất hàng qua cảng Bà Rịa - Vũng Tàu nhưng vẫn giữ trung tâm thiết kế, thương hiệu, tài chính tại TPHCM. Đây thực sự là thời điểm vàng để tư nhân bứt phá”.
Từ góc nhìn quốc tế, đại diện KoCham tại TPHCM nhận định: “Liên kết vùng TPHCM - Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu là hành lang sản xuất, logistics tối ưu. Nhưng điều quan trọng là thủ tục phải thông thoáng để dòng vốn FDI và tư nhân Việt Nam cùng bổ trợ lẫn nhau”.
Cùng quan điểm, Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) nhiều lần nhấn mạnh rằng, nếu doanh nghiệp tư nhân Việt Nam tuân thủ chuẩn ESG, họ sẽ trở thành đối tác lý tưởng của các tập đoàn châu Âu. Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham) cũng đánh giá TPHCM đang đứng trước cơ hội lớn để trở thành trung tâm dịch vụ, công nghệ của khu vực, song để hiện thực hóa, chìa khóa vẫn nằm ở khu vực tư nhân - lực lượng kết nối trực tiếp giữa chính sách và thị trường.
“Điểm chạm vàng” để doanh nghiệp bứt tốc
Những nhận định này càng khẳng định, muốn tận dụng dư địa mới và vươn lên vị thế xứng đáng, tư nhân cần được tháo gỡ rào cản để bứt phá. Đây cũng chính là lý do TPHCM đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP trên 10% ngay trong năm 2025, với điều kiện tiên quyết là khu vực tư nhân phải trở thành động lực trung tâm, được hỗ trợ bằng những giải pháp mạnh mẽ để vượt qua các “nút thắt” hiện nay.
Trước hết, thành phố đã đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính. TS Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng, nhấn mạnh, doanh nghiệp tư nhân hiện nay không cần “ưu đãi đặc biệt” mà quan trọng nhất là “môi trường kinh doanh ổn định, minh bạch, đồng bộ” để họ yên tâm mở rộng đầu tư. Tiếp theo là bài toán logistics và thương mại. Như EuroCham khuyến nghị, mỗi giờ thông quan nhanh hơn đồng nghĩa với chi phí tiết kiệm cho doanh nghiệp. Khi hành lang logistics từ TPHCM đến cảng Cái Mép - Thị Vải được vận hành liền mạch, hàng hóa tư nhân sẽ đến được thị trường quốc tế với tốc độ và chi phí cạnh tranh hơn.
TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, nhận định, TPHCM với vai trò trung tâm dịch vụ, tài chính, đổi mới sáng tạo chỉ thực sự phát huy được sức mạnh khi hạ tầng logistics vùng được nâng cấp đồng bộ, giúp doanh nghiệp tư nhân “vươn ra biển lớn” thay vì quanh quẩn ở thị trường nội địa. Song hành với hạ tầng, “mạch máu” vốn phải được lưu thông. Với hơn 98% doanh nghiệp thuộc nhóm nhỏ và vừa, nếu không có gói tín dụng ưu đãi gắn với chuyển đổi số, đổi mới công nghệ, giảm phát thải thì tư nhân khó có thể bứt phá.
TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế, thành viên Tổ Tư vấn của Thủ tướng Chính phủ, cũng nhiều lần nhấn mạnh: Muốn tư nhân cất cánh, nhà nước cần phát triển mạnh quỹ bảo lãnh tín dụng và cơ chế đặt hàng minh bạch, qua đó cho phép tư nhân tham gia trực tiếp các dự án hạ tầng, dịch vụ công. Điều này không chỉ giải quyết bài toán vốn mà còn tạo ra những cú hích lan tỏa để tư nhân tham gia sâu hơn vào các ngành mũi nhọn của thành phố.
Một yêu cầu then chốt khác là nâng chuẩn xanh, tuân thủ chuẩn ESG và truy xuất nguồn gốc. Các thị trường Liên minh châu Âu (EU), Mỹ, Trung Đông đều đang siết chặt quy định, đặc biệt trong ngành gỗ, dệt may, thực phẩm. Nếu không đáp ứng, doanh nghiệp sẽ mất đơn hàng; nếu chuẩn hóa kịp thời, cơ hội mở rộng lại rất lớn. Cuối cùng, TPHCM cần tổ chức lại sản xuất theo mô hình cụm ngành, nơi doanh nghiệp tư nhân có thể chia sẻ trung tâm nghiên cứu - phát triển, kiểm định, logistics dùng chung. Đây là giải pháp chiến lược để giảm chi phí cố định, tăng tốc độ chuẩn hóa sản phẩm và nâng sức cạnh tranh quốc tế. Ông Phạm Văn Việt cho rằng cụm ngành sẽ giúp doanh nghiệp tư nhân nhỏ và vừa không bị bỏ lại phía sau, thay vào đó có cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.
