Phát biểu tại hội thảo, ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI thông tin, hơn 99,3% doanh nghiệp đã khai và nộp thuế điện tử, nhưng vẫn còn phổ biến tình trạng kê khai sai, chậm hoặc không chính; hành vi mua bán, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp; thói quen của người tiêu dùng “không lấy hóa đơn” càng khiến hộ kinh doanh chưa thấy động lực phải xuất hóa đơn theo quy định.
Ông Mạc Quốc Anh, Ủy viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam chỉ ra 3 loại chi phí mà doanh nghiệp nhỏ đang phải trả, gồm chi phí tinh thần (nỗi sợ sai quy định), chi phí cơ hội (thời gian chờ đợi và mất dòng tiền) và chi phí thông tin (sự thiếu nhất quán trong cách hiểu và hướng dẫn giữa các cơ quan).
Khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Hà Nội cho thấy, hơn 65% hộ kinh doanh phi chính thức thừa nhận “không đủ hiểu biết để kê khai đúng”. Trong khi 90% hộ chuyển đổi lên doanh nghiệp thừa nhận “nỗi sợ sai quy định thuế” là rào cản lớn nhất. Việt Nam đang có chi phí tuân thủ thuế trung bình 10-15 triệu đồng hàng năm cho mỗi doanh nghiệp nhỏ, bao gồm cả chi phí thuê dịch vụ hỗ trợ.
Trong lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT), ông Hoàng Duy Chính, đại diện Viettel Post chỉ ra ba vướng mắc lớn, cụ thể, người bán nhỏ thiếu hiểu biết về ngưỡng và loại thuế, sợ sai khi kê khai; thủ tục điện tử còn phức tạp, chưa thân thiện và thiếu cơ chế “tự sửa sai lần đầu” khiến người bán mất động lực tự giác.
“Hướng dẫn thuế có thể tích hợp ngay trên ứng dụng giao hàng hoặc sàn TMĐT. Khi người bán tạo đơn, hệ thống sẽ tự động hiển thị video hướng dẫn ngắn gọn dưới 2 phút, kèm lựa chọn kê khai hoặc ủy quyền nộp thuế thay. Đồng thời, khi phát hiện sai sót, hệ thống gửi thông báo tự động để người bán chủ động sửa sai lần đầu, đồng thời tăng tính minh bạch và niềm tin vào cơ quan thuế”, đại diện Viettel Post đề xuất.
Theo chuyên gia tài chính Nguyễn Minh Thư, chiến lược truyền thông thuế cần chuyển từ “áp đặt” sang “đồng hành”, từ “cưỡng chế” sang “khuyến khích” dựa trên bốn trụ cột: kể chuyện nhân văn về thuế, “huých nhẹ” hành vi qua thông điệp cá nhân hóa, “game hóa” trải nghiệm kê khai và ứng dụng dữ liệu, công nghệ để đồng hành cùng người dân.
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội cũng cho rằng, việc tuân thủ pháp luật về thuế cần có cơ chế khuyến khích để phân biệt những người có lịch sử tuân thủ pháp luật với những người có lịch sử chấp hành pháp luật không tốt.
Tại hội thảo, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) nhấn mạnh: “Ngành Thuế đang chuyển mạnh từ tư duy “quản lý - kiểm soát” sang “đồng hành - phục vụ” với mục tiêu cao nhất là làm cho việc tuân thủ trở thành lựa chọn dễ dàng và có lợi nhất cho người dân, doanh nghiệp. Người nộp thuế tuân thủ tốt sẽ được hỗ trợ, khuyến khích và tạo thuận lợi tối đa; ngược lại các vi phạm được xử lý minh bạch, công bằng”.
