Gánh nặng kinh tế lớn
Vào những tháng cuối năm, thời tiết thay đổi, số ca nhập viện vì COPD tăng 30–40% so với bình thường. Rất nhiều người bệnh chỉ được chẩn đoán khi đã khó thở nặng, phải thở oxy hoặc thở máy.
Ông T.V.H. (62 tuổi, ngụ phường Đông Hòa, TPHCM) cho biết, ông hành nghề thợ mộc và từng hút thuốc hơn 35 năm. Nhiều năm trước, cứ nghĩ ho, khò khè là do bụi. Đến lúc leo cầu thang không nổi, phải nhập viện cấp cứu, mới biết bị COPD giai đoạn 3. "Chỉ cần đi vài bước cũng hụt hơi, giờ phải nhập viện điều trị", ông T.V.H., miêu tả về sức khỏe bản thân.
Theo PGS-TS-BS Đỗ Kim Quế, Phó Giám đốc Bệnh viện Thống Nhất, không chỉ ảnh hưởng sức khỏe, COPD còn gây gánh nặng kinh tế lớn. Một bệnh nhân COPD nhập viện từ 2–3 lần/năm, chi phí mỗi đợt dao động 8–12 triệu đồng, chưa kể thuốc men, thở oxy và chăm sóc dài hạn.
Theo ước tính, tổng chi phí xã hội cho COPD tại Việt Nam lên đến hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm. COPD thường bắt đầu bằng các triệu chứng rất khó nhận biết: ho kéo dài, khạc đờm buổi sáng, khó thở khi gắng sức. Nhiều người nhầm với viêm phế quản, dị ứng thời tiết hoặc “ho do hút thuốc”, dẫn đến việc bỏ qua thời điểm vàng để phát hiện bệnh.
Bên cạnh đó, tỷ lệ hút thuốc lá cao tại Việt Nam là yếu tố nguy cơ lớn nhất. Hiện nay, khoảng 42% nam giới trưởng thành vẫn hút thuốc thường xuyên. Ngoài ra, ô nhiễm không khí, bụi mịn, khí thải công nghiệp và thói quen dùng bếp than tổ ong cũng góp phần làm tăng tỷ lệ mắc bệnh.
Tỷ lệ tử vong cao hơn tai nạn giao thông
Theo PGS-TS-BS Nguyễn Như Vinh, Trưởng khoa Thăm dò chức năng hô hấp, Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM, COPD còn được gọi với cái tên là “sát thủ thầm lặng”. Trên thế giới, trung bình cứ 10 giây lại có 1 người bệnh COPD tử vong, là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 trên thế giới. Tại Việt Nam, COPD có tỷ lệ tử vong còn cao hơn tai nạn giao thông. COPD là bệnh có thể phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả, nhưng một khi đã tiến triển sẽ không điều trị dứt điểm. Vì vậy, phát hiện sớm, điều trị đúng và giảm các yếu tố nguy cơ là chìa khóa để giảm tử vong.
Trước bối cảnh số ca mắc COPD đang có xu hướng gia tăng, Việt Nam cần một chiến lược quốc gia về COPD, với đầu tư bài bản, truyền thông mạnh mẽ và sự tham gia của toàn xã hội. Cụ thể như: mở rộng việc cung cấp các dịch vụ cai thuốc lá; đầu tư vào các biện pháp bảo vệ môi trường tốt hơn hỗ trợ việc cung cấp các chương trình tiêm chủng; tăng cường tiếp cận với việc đo chức năng hô hấp, mở rộng đào tạo cho các chuyên gia y tế về cách sử dụng máy đo và diễn giải kết quả và giải quyết sự chênh lệch trong tiếp cận với dịch vụ ở các khu vực còn thiếu thốn…
Bên cạnh đó, tích hợp COPD vào các cuộc kiểm tra sức khỏe phổi cho các nhóm dân số có nguy cơ cao cũng như các chương trình sàng lọc hiện có cho ung thư phổi hoặc bệnh lao; xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia mạnh mẽ về COPD; đầu tư nghiên cứu và đổi mới để giúp xác định các chiến lược chẩn đoán, điều trị, chăm sóc tối ưu cho COPD, tận dụng các tiến bộ kỹ thuật số như trí tuệ nhân tạo và học máy.
Theo báo cáo The Global State of COPD (tạm dịch: Tình trạng toàn cầu của COPD – Thúc đẩy thay đổi để giải quyết khủng hoảng sức khỏe phổi) do Liên minh lên tiếng vì COPD thực hiện, COPD gây chết người nhiều không kém ung thư hay bệnh tim mạch, nhưng sự quan tâm còn hạn chế. Nhiều cơ sở y tế tuyến cơ sở còn thiếu thiết bị đo hô hấp ký - đây là xét nghiệm quan trọng nhất để chẩn đoán COPD. Điều này khiến bệnh bị phát hiện muộn hoặc chẩn đoán nhầm sang các bệnh lý khác.
