Rút ngắn khoảng cách với bạn đọc quốc tế
Những năm gần đây, với sự năng động và không ngại đầu tư, các đơn vị xuất bản của Việt Nam đã nhanh chóng “đón đầu” những ấn phẩm mới và nổi tiếng trên thế giới để mang về chuyển ngữ và phát hành trong nước. Nhờ đó, khoảng cách giữa bạn đọc quốc tế với bạn đọc Việt cũng dần được rút ngắn. Điển hình là ấn phẩm Trái đất chuyển mình của GS Peter Frankopan, chỉ sau 7 tháng ra mắt phiên bản tiếng Anh thì bạn đọc Việt cũng đã được cầm trên tay cuốn sách do Omega Plus mua bản quyền và phát hành.
Trái đất chuyển mình là một trong những cuốn sách đáng mong đợi nhất trong năm 2023, vừa ra mắt đã trở thành best seller trên thế giới. Tính đến nay, đã có 24 quốc gia mua bản quyền xuất bản, trong đó có Việt Nam. Trước đó, ở Việt Nam, Peter Frankopan được biết đến là tác giả nổi bật của dòng sách lịch sử với ấn phẩm nổi tiếng Những con đường tơ lụa do Phanbook ấn hành, được tái bản nhiều lần. Một ấn phẩm khác của Peter Frankopan cũng được Phanbook ấn hành là Cuộc thập tự chinh thứ nhất.
Bà Trần Hoài Phương, Giám đốc Omega Plus, cho biết: “Không chỉ Trái đất chuyển mình, mà nhiều ấn phẩm có sức nóng, tạo được dư luận trên thị trường thế giới như Hành trình nhân loại cũng được chúng tôi đẩy nhanh tốc độ dịch và xuất bản. Thậm chí, có những ấn bản tiếng Việt xuất bản cùng lúc với ấn bản tiếng Anh như Lược sử loài người bằng tranh”.
Còn theo ông Nguyễn Thành Nam, Phó Giám đốc - Tổng Biên tập NXB Trẻ, thông thường khi có những bản thảo hay, có nhiều đơn vị của Việt Nam cùng tiếp cận thì các đối tác nước ngoài sẽ gửi bản thảo đó cho các đơn vị quan tâm. Chính vì lẽ đó, để có thể sở hữu những bản thảo này sớm nhất, đòi hỏi các đơn vị của Việt Nam phải nhanh nhạy phát hiện và tiếp cận. “Khi mình phát hiện sau hoặc cùng lúc với các đối tác, rất dễ rơi vào các cuộc đấu giá, dẫn đến cạnh tranh gay gắt. Còn lúc mình phát hiện trước, chủ sở hữu hoặc đại lý tác quyền sẽ ưu tiên cho mình”, ông Nam chia sẻ.
Có tiền thôi chưa đủ
Giới xuất bản vẫn còn nhắc đến câu chuyện về tác phẩm Hỏa ngục của nhà văn Dan Brown cách đây 10 năm. Theo đó, để có được bản quyền của tác phẩm này, Bách Việt Books đã phải tham gia vào cuộc đua đấu giá với 12 đơn vị xuất bản tên tuổi của Việt Nam, với số tiền lên đến hàng trăm triệu đồng.
Đây được xem là số tiền kỷ lục vào thời điểm đó. Sở dĩ có số tiền bản quyền cao như vậy vì Dan Brown là một trong những tác giả ăn khách mang tầm quốc tế, có nhiều tiểu thuyết gây chấn động toàn cầu như Thiên thần và Ác quỷ, Mật mã Da Vinci, Biểu tượng thất truyền…
Dù không tiết lộ số tiền cụ thể để mua bản quyền ấn phẩm Trái đất chuyển mình, nhưng theo bà Hoài Phương, tiền chưa phải là yếu tố quyết định, mà quan trọng không kém là lịch sử, mức độ uy tín của đơn vị xuất bản.
“Chúng tôi thuyết phục bằng lịch sử xuất bản của Omega Plus, ngoài ra, chúng tôi còn trình bày các hướng về mặt truyền thông, chiến lược đưa thông điệp từ cuốn sách đến với độc giả Việt Nam như thế nào, tiến độ xuất bản ra sao…”, bà Hoài Phương cho biết thêm.
Mặc dù vậy, không phải lúc nào việc thương thảo bản quyền cũng diễn ra tốt đẹp, bởi có những cuộc đấu giá diễn ra khốc liệt đã đẩy số tiền bản quyền lên rất cao. Khi đó, độc giả sẽ là người chịu thiệt thòi.
“Tiền bản quyền cao dẫn đến chi phí làm sách sẽ phải tăng cao. Chính vì vậy, có nhiều cuộc đấu giá chúng tôi cũng phải dừng, không tham gia đến cùng. Chẳng hạn như gần đây có cuốn The Coming Wave, chúng tôi đã trả cao rồi nhưng có đơn vị khác trả cao hơn, dù rất tiếc nhưng chúng tôi buộc phải dừng lại”, ông Thành Nam lý giải.
Bảo vệ bản quyền để tạo uy tín
Một trong những yếu tố quyết định câu chuyện thành bại trong các giao dịch bản quyền còn là vấn đề bảo vệ bản quyền. Theo ông Nguyễn Thành Nam, nếu không bảo vệ tốt bản quyền, chắc chắn các đối tác nước ngoài họ sẽ ngần ngại và không có cái nhìn tích cực đối với thị trường xuất bản Việt Nam.
“Tình trạng sách giả, sách lậu chưa được kiểm soát như hiện nay đã gây ảnh hưởng rất xấu đến thị trường xuất bản Việt Nam và nó cũng tác động về lâu dài khi chúng ta thương thảo mua bản quyền với đối tác nước ngoài”, ông Nam cảnh báo.
