TPHCM thúc đẩy phát triển khu công nghiệp sinh thái

Những KCN tiên phong

Dự án thí điểm mô hình KCN sinh thái tại KCN Hiệp Phước (xã Hiệp Phước) nằm trong khuôn khổ dự án “Triển khai KCN sinh thái tại Việt Nam theo hướng tiếp cận từ chương trình KCN sinh thái toàn cầu”, do Tổ chức Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) đồng thực hiện từ nguồn tài trợ của Cục Kinh tế Liên bang Thụy Sĩ, được Bộ KH-ĐT phê duyệt vào ngày 8-5-2020 (giai đoạn 2020-2024).

KCN Hiệp Phước được thành lập năm 1996, hiện thu hút hơn 200 dự án của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, tập trung các ngành nghề: điện tử, công nghệ thông tin, cơ khí chính xác, công nghệ sinh học, vật liệu mới… Sau thời gian triển thí điểm, KCN Hiệp Phước đã thu được nhiều kết quả tích cực.

Theo đó, năm 2020, KCN Hiệp Phước đạt 44% so với yêu cầu của khung quốc tế về KCN sinh thái. Đến năm 2023, con số này đã tăng lên 76%. Ngoài ra, việc tham gia dự án đã giúp KCN Hiệp Phước giảm phát thải 22.845 tấn CO2 tương đương hàng năm, tiết kiệm điện 32.598MWh/ năm, tiết kiệm nước 215.732m³ /năm.

KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3 và Phú Mỹ 2 (phường Tân Phước) cũng đang chuyển mình theo hướng KCN sinh thái, khi tham gia thí điểm tại dự án “Hỗ trợ kỹ thuật xây dựng KCN kiểu mẫu, KCN thông minh theo định hướng sinh thái và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản, vận hành KCN” do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ, hoàn thành trong 4 năm (kết thúc vào cuối năm 2027).

KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3 được xây dựng trên diện tích 1.046ha, hiện thu hút 46 dự án, trong đó nhiều dự án đến từ các tập đoàn lớn, sử dụng công nghệ hiện đại.

Trong khi đó, KCN Phú Mỹ 2 có diện tích 620,6ha, hiện thu hút 24 doanh nghiệp đầu tư dự án. Hiện trong hai KCN thì KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3 đã hoàn tất hồ sơ để trở thành KCN sinh thái đầu tiên tại Việt Nam, tiên phong áp dụng công nghệ quản lý thông minh, thúc đẩy cộng sinh công nghiệp và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Bà Nguyễn Thị Thảo Nhi, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Thanh Bình Phú Mỹ, chủ đầu tư KCN chuyên sâu Phú Mỹ 3, cho biết, để đáp ứng được 21 tiêu chí của mô hình KCN sinh thái là điều không dễ dàng. Đây là sự kết hợp giữa định hướng ban đầu đúng đắn, nỗ lực của chủ đầu tư hạ tầng và sự đồng hành của các doanh nghiệp hoạt động bên trong KCN cũng phải chuyển đổi theo hướng xanh.

Tại khu vực phía Bắc TPHCM, Tập đoàn Becamex và Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) đã ký thỏa thuận hợp tác triển khai chương trình đánh giá KCN sinh thái tại các KCN do Becamex và VSIP phát triển.

Trong tháng 5, Becamex đã động thổ KCN Cây Trường với quy mô 700ha, sẽ là KCN đa ngành ứng dụng công nghệ tiên tiến. KCN Bàu Bàng mở rộng giai đoạn 2 với quy mô 380ha sẽ trở thành biểu tượng cho KCN thông minh, sinh thái. Hai KCN này tổng vốn đầu tư 5.459 tỷ đồng.

Trước đó, KCN Việt Nam - Singapore 3 (VSIP 3) với quy mô 1.000ha đã được đầu tư xây dựng tại phường Bình Cơ theo mô hình KCN xanh, được tích hợp công nghệ thông minh trong mọi hoạt động: từ sử dụng năng lượng tái tạo, quản lý nước, chất thải đến giao thông và an ninh.

"Bộ Tài chính sẽ tập trung hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn; tăng cường phối hợp liên bộ để tháo gỡ vướng mắc về tái sử dụng chất thải, điện mặt trời áp mái; hỗ trợ kỹ thuật cho các KCN chuyển đổi và xây dựng mới; đồng thời huy động nguồn tài chính từ các tổ chức quốc tế, quỹ khí hậu và khu vực tư nhân cho hạ tầng xanh", ông TRẦN XUÂN TÙNG Cục Đầu tư nước ngoài

Còn nhiều thách thức

Nói về những lợi ích khi chuyển đổi sang KCN sinh thái, tại hội thảo thúc đẩy mô hình KCN sinh thái diễn ra ngày 11-12 tại TPHCM, ông Trần Xuân Tùng, Trưởng Phòng Quản lý khu kinh tế, Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Tài chính, cho biết chuyển đổi sang KCN sinh thái không chỉ giúp doanh nghiệp giảm 10%-20% chi phí năng lượng, 20%-30% nước sử dụng và tối ưu xử lý môi trường, giảm phát thải CO2, đồng thời là “giấy thông hành” để duy trì vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu khi các quốc gia ngày càng yêu cầu cao hơn về sản phẩm xanh, giảm phát thải.

Bên cạnh đó, ông Trần Thanh Tùng, Trưởng phòng Quản lý môi trường của Ban Quản lý các KCX-CN TPHCM (HEPZA), đã chỉ ra những thách thức trong quá trình chuyển đổi.

Theo đó, công nghiệp xanh đòi hỏi sự đầu tư vào công nghệ, hạ tầng và quy trình sản xuất mới nhằm giảm lượng khí thải, tiết kiệm năng lượng và tài nguyên nhưng chi phí đầu tư ban đầu cao. Tư tưởng ngại thay đổi từ KCN hiện hữu sang KCN sinh thái còn phổ biến.

Đặc biệt, quy định pháp luật liên quan đến KCN xanh, KCN sinh thái vẫn chưa đầy đủ, đồng bộ, chưa khuyến khích doanh nghiệp tham gia.

Nhận xét về quá trình chuyển đổi, ông Giang Ngọc Phương, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP KCN Hiệp Phước, cho biết, giai đoạn đầu có rất nhiều khó khăn. Tuy nhiên, sau một thời gian chuyển đổi theo dự án thí điểm, các doanh nghiệp ngày càng thay đổi nhận thức.

Kết quả khảo sát mới nhất của KCN Hiệp Phước về nhu cầu chuyển đổi sang KCN sinh thái đã nhận được sự đồng thuận của 74% doanh nghiệp đang hoạt động.

“Việt Nam hiện đã có Nghị định 35, Thông tư 05 liên quan đến KCN sinh thái nhưng chúng tôi vẫn mong có những hướng dẫn cụ thể hơn để khi doanh nghiệp áp dụng sẽ biết rõ mình có đạt tiêu chí sinh thái hay không”, ông Giang Ngọc Phương kiến nghị.

Để đẩy mạnh phát triển KCN sinh thái trong thời gian tới, ông Trần Xuân Tùng đề xuất 3 nhóm khuyến nghị chính: Chính phủ cần hoàn thiện thị trường carbon và ban hành ưu đãi thuế - tín dụng cho đầu tư hạ tầng sinh thái; địa phương phải đưa KCN sinh thái vào quy hoạch và yêu cầu chủ đầu tư phát triển năng lượng xanh; còn doanh nghiệp nên chủ động chuẩn hóa báo cáo ESG và đầu tư công nghệ xanh ngay từ bây giờ.