Khai thác hiệu quả quỹ đất để huy động vốn đầu tư cho hạ tầng
Trình bày tờ trình của Chính phủ về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, khu thương mại tự do (FTZ) được xem là một cơ chế đặc thù mới nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh toàn cầu và phát huy vai trò đầu tàu kinh tế của TPHCM. Dự thảo nghị quyết đề xuất cho phép TPHCM thiết lập cơ chế quản lý tương tự mô hình "một cửa" hành chính cho Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp, giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo động lực mới cho tăng trưởng và nâng cao sức cạnh tranh của quốc gia.
Bên cạnh đó, cơ chế về phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD) cũng được thiết kế để giải quyết vấn đề quy hoạch và phát triển đô thị, đồng thời khai thác hiệu quả quỹ đất để huy động vốn đầu tư cho hạ tầng. Theo đó, TPHCM được phép quyết định việc thu hồi đất (sau khi HĐND TP chấp thuận) và thực hiện các dự án đầu tư công độc lập để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ đối với các dự án đầu tư theo mô hình thiết kế đô thị riêng. Điều này áp dụng cho khu vực vùng phụ cận các nhà ga thuộc tuyến đường Vành đai 3. TPHCM cũng được ưu tiên sử dụng 100% số thu từ quỹ đất tại các dự án địa phương nằm trong vùng phụ cận các nút giao thông (theo mô hình TOD) để đầu tư ưu tiên vào những dự án giao thông công cộng.
Chọn lựa nhà đầu tư chiến lược có năng lực thực sự
Chính phủ cũng xin ý kiến Quốc hội để sửa đổi và bổ sung các quy định về ưu đãi đầu tư chiến lược nhằm thu hút các dự án lớn, có năng lực thực sự với danh mục các lĩnh vực ưu tiên được mở rộng, bao gồm dịch vụ cấp cao, văn hóa - thể thao, y tế chuyên sâu, năng lượng sạch, xử lý chất thải, logistics, và hạ tầng số.
Các ưu đãi thuế đặc biệt cũng được áp dụng. Theo đó, tỷ lệ chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) được trừ khi tính thu nhập chịu thuế của doanh nghiệp lên đến 150-200% chi phí được xác định. Mức thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi là 10%, áp dụng trong suốt thời gian thực hiện dự án…
Đặc biệt, để đáp ứng nhu cầu phát triển các dự án có quy mô lớn (300ha đến 1.000ha đất trở lên), dự thảo đề xuất cho phép UBND TPHCM quyết định việc thu hồi đất để thực hiện dự án trong khu thương mại tự do và dự án ưu tiên thu hút đầu tư chiến lược.
Bên cạnh quy mô, dự thảo cũng bổ sung các tiêu chí về năng lực tài chính và kinh nghiệm của nhà đầu tư khi thực hiện dự án. Cụ thể, dự án phải có vốn điều lệ từ 500 tỷ đồng trở lên; dự án phải có tổng tài sản từ 25.000 tỷ đồng trở lên. Đối với các dự án có tổng vốn đầu tư tối thiểu 30.000 tỷ đồng (hoặc với các dự án dưới 30.000 tỷ đồng), nhà đầu tư phải cam kết tỷ lệ vốn chủ sở hữu góp vào tổng vốn đầu tư 30-40%. Đối với dự án trên 30.000 tỷ đồng, tỷ lệ vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư trong dự án (cùng với vốn chủ sở hữu trong các dự án khác mà nhà đầu tư đang thực hiện) phải đạt tối thiểu 30% tổng vốn đầu tư; nguồn vốn còn lại phải được bảo lãnh tối thiểu 15 năm. Việc bổ sung các tiêu chí định lượng về tài chính này nhằm mục đích chọn lựa nhà đầu tư chiến lược có năng lực thực sự để thực hiện dự án lớn, đảm bảo dự án được triển khai nhanh chóng và bền vững, xứng đáng được áp dụng cơ chế thu hồi đất đặc biệt.
Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi bày tỏ quan điểm nhất trí sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15.
Để đảm bảo tính đồng bộ và khả thi, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị rà soát lại toàn bộ dự thảo, loại bỏ các chính sách đã được luật hóa, không còn tính ưu đãi vượt trội so với quy định hiện hành và các luật, nghị quyết đang xem xét sửa đổi hoặc thông qua tại kỳ họp thứ 10 này...
Về một số nội dung lớn sửa đổi, bổ sung, ông Phan Văn Mãi tán thành bổ sung chính sách thu hồi đất để thực hiện dự án trong FTZ và lưu ý thống nhất quy định trong nghị quyết của Quốc hội về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thi hành thủ tục đất đai. Đa số ý kiến trong Thường trực Ủy ban cũng nhất trí với mô hình “một cửa” được áp dụng trong FTZ.
Góp ý hoàn thiện dự thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định tán thành bãi bỏ ngay các quy định liên quan đến chính quyền đô thị và một số nội dung không còn thích hợp.
“Đối với những vấn đề mới đã được áp dụng cho địa phương khác, hoặc tương tự nhưng thuận lợi hơn, nên cho phép TPHCM áp dụng”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhận định đồng thời cho rằng, mặc dù các cơ chế nên “mở ra hết mức có thể để thí điểm” nhưng kèm theo đó phải đảm bảo khả năng quản lý được rủi ro; tránh mất mát dự án. "Mở hết cỡ, nhưng phải có van, có khóa", Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh.
