Việt Nam không nằm ngoài quy luật. 8 tháng qua, khu vực phía Nam ghi nhận 44.417 ca SXH với 11 trường hợp tử vong. Số ca mắc tăng 97,6% so với cùng kỳ năm ngoái (22.473 ca). Diễn biến này không nằm ngoài dự báo và cảnh báo của ngành y tế.
Trước đó, vào tháng 5-2024, vaccine Qdenga của hãng dược phẩm Takeda đã được Bộ Y tế cấp phép lưu hành. Đây là loại vaccine phòng SXH đầu tiên ở nước ta, sử dụng cho trẻ từ 4 tuổi trở lên. Vaccine Qdenga được kỳ vọng là “vũ khí” quan trọng bổ sung cho công cuộc phòng chống SXH, từ đó kéo giảm gánh nặng bệnh tật cho người dân và ngành y tế.
Nhưng tiếp cận một loại vaccine mới mẻ để ngừa một loại bệnh cũ dường như không thuận lợi như mong đợi. Một số người cẩn trọng chọn cách theo dõi hiệu quả thực tế của vaccine SXH trong cộng đồng, trước khi ra quyết định. Một số người lạc quan cho rằng, mình khó mắc SXH, nếu mắc chưa chắc đã nặng, và nặng chưa chắc tử vong.
Tuy nhiên, một rào cản quan trọng khiến rất nhiều người từ chối tiếp cận vaccine SXH chính là giá thành. Vaccine Qdenga được cấp phép và tiêm dưới hình thức dịch vụ, chưa được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia.
Khảo sát tại các bệnh viện công lập và trung tâm tiêm chủng tư nhân trên địa bàn TPHCM cho thấy, liệu trình tiêm vaccine SXH gồm 2 mũi, mỗi mũi tiêm có giá từ 1.030.000 đồng đến gần 1.400.000 đồng. Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, chi trả hàng triệu đồng để tiêm vaccine phòng loại bệnh “đến hẹn lại lên” chắc chắn phải xếp sau chuyện cơm áo, học hành.
Dù vậy, vaccine không phải vũ khí duy nhất. Nguyên tắc truyền thống phòng ngừa loại bệnh này vẫn là “không có lăng quăng, không có SXH”. Lật úp vật chứa nước mưa không sử dụng, lật úp đồ dùng đọng nước, xịt thuốc, nằm mùng... là những giải pháp giá rẻ, thậm chí là miễn phí, mà trẻ nhỏ hay người già cũng có thể thực hiện dễ dàng.
Và rõ ràng, hành động ấy mang lại lợi ích ngay lập tức cho bản thân, gia đình trước khi cộng hưởng để phòng bệnh cho một cộng đồng.
SXH vẫn không ngừng thách thức con người. Biến đổi khí hậu đã khiến dịch bệnh thay đổi quy luật. SXH lan rộng ra nhiều địa phương trên cả nước, xảy ra quanh năm thay vì khu trú như trước. Những nỗ lực phòng dịch vẫn đang diễn ra mỗi ngày và không ngừng trong nhiều năm qua. Các nhà khoa học thuộc Viện Pasteur TPHCM đã nghiên cứu và thả hàng triệu con muỗi mang vi khuẩn Wolbachia vào tự nhiên.
Đây là biện pháp sinh học mang tính lâu dài, để khống chế sự lan truyền các bệnh do muỗi vằn gây ra như SXH, Zika, chikungunya và sốt vàng da. Cần nhấn mạnh rằng, không biện pháp đơn lẻ nào hiệu quả tuyệt đối trong phòng dịch, bởi “một tay vỗ chẳng nên kêu”. Sức mạnh của cộng đồng đôi khi đến từ những hành động rất đơn giản, mà phòng ngừa SXH là một ví dụ điển hình.
