Trao đổi, thông tin về một số điểm mới và những định hướng quan trọng trong dự thảo Văn kiện trước khi đại biểu (ĐB) thảo luận tại tổ, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, mặc dù các ĐB đã tham gia góp ý từ cấp chi bộ, Đảng bộ cơ sở, Đảng bộ các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố, song ý kiến của ĐB hôm nay không chỉ là góp ý cá nhân, đó là tiếng nói của cử tri mà các ĐB là đại diện, là tiếng nói của thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, tiếng nói của những người làm luật.
“Tôi mong từng ý kiến đóng góp đều đi thẳng vào những vấn đề căn cốt nhất của thể chế và phương thức tổ chức thực thi quyền lực Nhà nước”, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ.
Gợi mở một số nhóm nội dung để ĐB trao đổi, Tổng Bí thư Tô Lâm đề cập nội dung đầu tiên là góp ý về thể chế và pháp luật. Theo Tổng Bí thư, trong thực tiễn vẫn còn tình trạng “luật thì đúng mà làm thì khó”, “trên nghị trường thì thông, xuống cơ sở thì vướng”.
Tổng Bí thư đề nghị các ĐB tập trung làm rõ vì sao có những đạo luật, nghị định, thông tư ban hành rất công phu, rất dày, nhưng “cán bộ cơ sở không dám làm; doanh nghiệp loay hoay, xoay sở; người dân lúng túng, xuôi ngược”. Để luật thực sự đi vào cuộc sống thì Văn kiện Đại hội XIV của Đảng cần bổ sung, điều chỉnh gì?…
Về xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị ĐB tập trung trả lời câu hỏi: chúng ta đã làm đủ chưa để mỗi quyền lực đều được ràng buộc trong khuôn khổ pháp luật, vận hành đúng thẩm quyền, đúng mục đích, đúng lợi ích của nhân dân? Còn khoảng trống nào khiến người dân thấy “muốn thì được, không muốn thì thôi”? Còn tình trạng nào mà người dân phải “xin” những thứ lẽ ra họ được “hưởng”? Nếu chưa có câu trả lời đầy đủ, đó chính là chỗ Nhà nước pháp quyền chưa hoàn chỉnh.
Về phân cấp, phân quyền và tổ chức bộ máy, Tổng Bí thư đề nghị phải trả lời cho được hai câu hỏi: phân cấp những gì, cho ai, đi liền với điều kiện gì và cơ chế chịu trách nhiệm, kiểm tra, giám sát sẽ như thế nào?
Liên quan tới mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Tổng Bí thư Tô Lâm gợi mở: “Mô hình 2 cấp phải thiết kế thế nào để dân không bị xa chính quyền, không bị đứt gãy dịch vụ công? Đừng để tuyên bố tinh gọn bộ máy mà sinh thêm tầng nấc xin - cho ngoài thực tế”.
Điều quan trọng nữa, theo Tổng Bí thư, là chính quyền cơ sở phải có quyền gì, nguồn lực nào cho nhiệm vụ kiến tạo phát triển ở cơ sở. Cần bổ sung hành lang pháp lý cho nhiệm vụ này như thế nào?
Cùng với đó là mối quan hệ giữa 3 cấp chính quyền: Trung ương, tỉnh/thành phố, cơ sở. 3 cấp phải là một chỉnh thể vận hành thông suốt, chia sẻ trách nhiệm và hỗ trợ nhau. Tuyệt đối không phải 3 lớp “chuyền trách nhiệm cho nhau”...
Về mối quan hệ gắn bó hữu cơ giữa Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và nhân dân, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu vấn đề: “Cơ chế nào để Đảng lãnh đạo tuyệt đối, toàn diện nhưng không làm thay, không bao biện, không buông lỏng; Chính phủ quản lý, điều hành theo pháp luật, dám chịu trách nhiệm cá nhân; Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội thực sự trở thành cầu nối tin cậy giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân”? Nếu nói “lấy dân làm trung tâm”, thì phải thiết kế cơ chế để dân có tiếng nói thực chất, có quyền giám sát thực chất, có cơ hội tham gia thực chất vào các vấn đề.
Về vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng trong hệ thống pháp luật và trong điều hành thực tiễn, Tổng Bí thư khẳng định, không thể chỉ nói “tăng cường sự lãnh đạo của Đảng” theo cách chung chung, mà cần làm rõ: Đảng lãnh đạo để bảo đảm mọi chính sách, mọi đạo luật đều thực sự phục vụ nhân dân, phát triển đất nước, giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, giữ ổn định chính trị - xã hội; giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đảng lãnh đạo để chống tư duy cục bộ ngành, cục bộ địa phương, lợi ích nhóm, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí. Đảng lãnh đạo để bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
"Các ĐB góp ý xem trong Văn kiện đã nêu đủ những điều này chưa, đã rõ chưa, chạm đến những điểm yếu còn tồn tại chưa?", Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Về tinh thần đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, đổi mới quản trị quốc gia theo phương châm kiến tạo và vì dân, Tổng Bí thư đề nghị ĐB đóng góp bằng những ví dụ cụ thể từ ngành, địa phương, lĩnh vực mình phụ trách: chỗ nào còn thủ tục rườm rà làm doanh nghiệp nản lòng; chỗ nào người dân bức xúc vì đi lại nhiều lần mà không giải quyết được việc.
Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, Tiểu ban Văn kiện đã nêu 18 điểm mới, những định hướng được coi là đột phá, thể hiện tinh thần dám đổi mới, dám chuyển đổi mô hình phát triển, dám tổ chức lại bộ máy và phương thức vận hành.
“Đề nghị các ĐB giúp trả lời 2 câu hỏi rất quan trọng. Câu hỏi thứ nhất là 18 điểm mới ấy đã đủ tầm chưa? Có điểm nào còn đang ở mức “chủ trương”, “định hướng”, “sẽ nghiên cứu”, trong khi xã hội đang đòi hỏi câu trả lời cụ thể, lộ trình rõ ràng, trách nhiệm rõ người? Câu hỏi thứ 2, theo các ĐB, còn những vấn đề nào chưa được gọi tên đúng mức trong Văn kiện? Còn nút thắt nào nếu không tháo bây giờ thì 5 năm tới chúng ta sẽ phải trả giá đắt hơn?", Tổng Bí thư đề nghị.
Các yêu cầu cụ thể của Tổng Bí thư Tô Lâm
(1) Góp ý vào tính khả thi của thể chế, của pháp luật.
(2) Góp ý vào tổ chức quyền lực Nhà nước, cơ chế kiểm soát quyền lực, cơ chế chịu trách nhiệm cá nhân.
(3) Góp ý vào phân cấp, phân quyền, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, quan hệ giữa ba cấp chính quyền.
(4) Góp ý vào mối quan hệ Đảng - Nhà nước - Mặt trận - các đoàn thể chính trị, xã hội - nhân dân sao cho thật sự gắn bó, thật sự đồng lòng.
(5) Góp ý vào vai trò Đảng cầm quyền trong quản trị phát triển đất nước.
(6) Góp ý để làm rõ và làm sâu thêm các điểm đột phá, không chỉ dừng ở phương châm mà đi vào cơ chế vận hành.
