Kinh nghiệm quốc tế
Tại tọa đàm “Kiến tạo niềm tin số” do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức vừa qua, Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an), cho rằng, để thúc đẩy vai trò của KOL/KOC trong việc bảo vệ an ninh quốc gia cũng như phát triển kinh tế xã hội, Việt Nam đang học hỏi từ kinh nghiệm quốc tế.
Ở Mỹ và châu Âu, tính minh bạch và chuyên nghiệp trong hoạt động của KOL/KOC được coi trọng hàng đầu. Họ phải trải qua các lớp đào tạo để xây dựng nội dung có trách nhiệm. Trung Quốc thì áp dụng chế tài xử phạt nghiêm khắc với những vi phạm. Thái Lan coi KOL/KOC như một nghề cần được đào tạo bài bản và phát triển bền vững.
Bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ VH-TT-DL), cũng dẫn chứng thêm, tại Trung Quốc, KOL/KOC được coi là biểu tượng về các giá trị văn hóa, xã hội và lối sống cho giới trẻ. Việc quản lý KOL/KOC được coi là trọng tâm của nền quản trị văn hóa tư tưởng, cần “quản đúng và dùng đúng”.
Tại thị trường tỷ dân này, KOL/KOC phải minh bạch, không được lẫn lộn giữa quảng cáo và đánh giá cá nhân. Người vi phạm sẽ bị xử phạt rất nghiêm, từ hành chính đến phạt tù, và nặng nề nhất là phong sát (không cho xuất hiện trên mọi phương tiện truyền thông). Thực tế, nhiều KOL/KOC đã bị phong sát kéo dài vài năm hoặc vĩnh viễn, xem như kết thúc sự nghiệp.
Tại Hàn Quốc, việc quản lý KOL/KOC thậm chí có từ sớm hơn. Những người nổi tiếng rất dễ bị khán giả quay lưng bởi họ được coi là tấm gương, hình mẫu cho nhiều người. Việc quản lý KOL/KOC không do cơ quan nhà nước thực hiện mà do các cơ quan truyền thông, đài truyền hình đặt ra quy định để tẩy chay. Trong gần 2 thập niên qua, nhiều người nổi tiếng đã bị tẩy chay từ vài năm đến vĩnh viễn.
Ở nhiều quốc gia khác trên thế giới, các hình thức quản lý KOL/KOC cũng rất đa dạng. Cụ thể, tại Mỹ, Ủy ban Thương mại công bằng Mỹ (FTC) yêu cầu mọi KOL/KOC phải công khai khi nhận thù lao hoặc lợi ích nhận được từ việc quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ; dùng hashtag (dấu thăng - #) để hiển thị rõ ràng việc quảng cáo trong các bài viết, clip.
Nguyên tắc của FTC được áp dụng cho tất cả các nền tảng truyền thông, không giới hạn ở các mạng xã hội phổ biến như Facebook, Instagram hay YouTube. Có một điểm đặc biệt là ngoài các hình thức xử lý như cảnh báo, phạt tiền…, FTC còn có thêm hình thức hướng dẫn công khai, hỗ trợ người vi phạm sửa các sai sót sao cho đúng yêu cầu, góp phần vào sự phát triển chung.
Ủy ban Thương mại công bằng Hàn Quốc (KFTC) cũng ban hành quy định yêu cầu tất cả các nội dung có trả phí phải được gắn nhãn “#ad” (quảng cáo) hoặc “#sponsored” (tài trợ) một cách rõ ràng.
ASA (Cơ quan Tiêu chuẩn quảng cáo) - một tổ chức quản lý ngành quảng cáo tại Vương quốc Anh thì cung cấp tài liệu hướng dẫn chi tiết cách thức hoạt động cho các KOL/KOC, trong đó nêu rõ các sai phạm cũng như chế tài nếu mắc phải.
Từ góc độ nền tảng, ông Nguyễn Lâm Thanh, CEO TikTok Việt Nam lấy dẫn chứng, tại Thái Lan đã phát triển chương trình toàn dân sáng tạo, coi mỗi gia đình là một nguồn quyền lực mềm để nâng cao kỹ năng cho toàn xã hội. Trong khi đó, tại Việt Nam, dù có hàng triệu người hoạt động trên TikTok đã đóng thuế, KOL/KOC vẫn chưa được coi là một nghề, dẫn đến thiếu khung chi trả và thiếu sự chuyên nghiệp.
“Tôi cho rằng, chúng ta cần thay đổi để KOL/KOC có vị trí chính thức, phát triển bài bản, chuyên nghiệp và đóng góp hiệu quả hơn cho xã hội”, ông Nguyễn Lâm Thanh đề nghị.
“Làm sao để đào tạo được đội ngũ KOL/KOC vừa giỏi vừa có trách nhiệm là vấn đề rất cần được quan tâm. Các KOL/KOC trước khi đưa thông tin lên mạng nên lắng lại, tìm hiểu các quy định pháp luật chung và riêng. Và khi đảm bảo tính chính xác rồi mới đưa các thông tin lên nền tảng số. Bên cạnh đó, các bạn cũng cần trau dồi đạo đức nghề nghiệp để vững bước trên con đường sáng tạo nội dung”, bà Phạm Đắc Mỵ Trân, Quyền Trưởng phòng Thông tin điện tử (Sở VH-TT TPHCM), chia sẻ.
Xây dựng niềm tin
Ra mắt Liên minh Niềm tin số và chương trình Tín nhiệm người có ảnh hưởng là hai kết quả tích cực trong khuôn khổ hội nghị “KOL với kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” vừa diễn ra tại Hà Nội. Liên minh Niềm tin số là nơi tập hợp KOL, cơ quan quản lý, nền tảng, doanh nghiệp và báo chí nhằm chống tin giả, quảng cáo kém minh bạch và lan tỏa giá trị tích cực trong cộng đồng.
Trong khi đó, Chương trình “Tín nhiệm Người có ảnh hưởng” nhằm hướng đến việc thiết lập hệ thống đánh giá uy tín và trách nhiệm xã hội của KOL/KOC; giúp công chúng, doanh nghiệp và các nền tảng có cơ sở để nhận diện, hợp tác với những cá nhân thực sự lan tỏa giá trị tích cực và đáng tin cậy.
Theo Trung tá Nguyễn Tiến Cường, việc quy tụ nhiều bên tham gia trong liên minh tạo nên tiếng nói và nỗ lực tập thể chung. Điều này sẽ rất hữu ích và hỗ trợ tích cực cho bất kỳ thành viên nào tham gia. KOL/KOC tham gia vào liên minh, đồng nghĩa uy tín của họ được công nhận chính thức - một đánh giá rất quan trọng đối với những người hoạt động chuyên môn.
“Liên minh cần những thành viên có tinh thần cộng đồng, sẵn sàng đóng góp vì lợi ích chung, mang tính dài hạn và bền vững. Họ sẽ cùng nhau xây dựng một cộng đồng trách nhiệm, có tầm ảnh hưởng và được niềm tin của người dân, doanh nghiệp. Khi liên minh định hình được một cộng đồng như vậy, các thành viên sẽ được hưởng lợi từ những kết quả tích cực này”, Trung tá Nguyễn Tiến Cường nhấn mạnh.
Theo MC Khánh Vy, sự ra đời của Liên minh Niềm tin số là một định hướng tốt cho những nhà sáng tạo nội dung, là cây cầu kết nối KOL/KOC với các nền tảng số. Cô khẳng định: “Tôi nghĩ trách nhiệm của mình là phải chia sẻ những giá trị mình tin tưởng, cảm thấy đam mê, yêu thích tới mọi người”.
Đồng thời, MC Khánh Vy nêu rõ trách nhiệm và nguyên tắc khi hợp tác với các nhãn hàng, trước tiên phải ý thức đó là sản phẩm có giá trị, nhất quán với giá trị bản thân đang theo đuổi. Đặc biệt, trách nhiệm thượng tôn pháp luật cũng như tôn trọng khán giả rất quan trọng.
Vào nửa cuối tháng 8, KLIC - Chi hội Sáng tạo nội dung trên nền tảng số trực thuộc Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) chính thức được giới thiệu. Đây là tổ chức nghề nghiệp tiên phong xây dựng môi trường phát triển bài bản cho những người làm nội dung số.
Theo bà Đào Thị Nương, Chi hội trưởng KLIC, ngay từ đầu KLIC được định hướng trở thành tổ chức nghề nghiệp đầu tiên dành cho KOL/KOC và nhà sáng tạo nội dung có quy mô và văn hóa bài bản nhất, tạo nên bởi 5 giá trị cốt lõi: chính trực - trách nhiệm - tử tế - kết nối - giá trị. KLIC đặt mục tiêu có hơn 3.000 hội viên từ nay tới năm 2030, hơn 10.000 học viên được đào tạo nghề KOL/KOC tại chương trình đào tạo EcomHUB (chương trình đào tạo kinh doanh thương mại điện tử và pháp lý đầu tiên được bảo trợ bởi hai tổ chức là KLIC và VECOM).
Ở khía cạnh đào tạo, bà Ngô Thị Bích Hạnh, Phó Chủ tịch Công ty BHD, cũng tiết lộ, cuối năm nay đơn vị này sẽ ra mắt BHD Academy với mục tiêu hỗ trợ các bạn trẻ biến đam mê KOL/KOC thành một nghề nghiệp bài bản, chuyên nghiệp.
“Một thế hệ KOL/KOC chuyên nghiệp, minh bạch, tuân thủ pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp tăng trưởng, mà còn góp phần xây dựng không gian mạng Việt Nam lành mạnh, an toàn, tin cậy. Chúng tôi kêu gọi các KOL/KOC cần có trách nhiệm minh bạch, công khai các nội dung quảng cáo, tài trợ để tránh gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. Cùng với đó là trách nhiệm kiểm chứng, quảng bá sản phẩm, dịch vụ đã được xác minh nguồn gốc, công dụng, giấy phép sản xuất. Ngoài ra, cần có ý thức, trách nhiệm tuân thủ pháp luật, nghĩa vụ về thuế, kê khai nộp thuế đúng quy định, đồng hành cùng lực lượng chức năng cũng như chủ động khai báo hành vi giả mạo, lừa đảo liên quan đến thương hiệu”, ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Trưởng Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05 - Công an TPHCM), phát biểu.
