Tìm kiếm cơ hội xuất khẩu
Ông Nguyễn Bá Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ xúc tiến thương mại và đầu tư (Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công thương) cho biết, trong 2 năm qua, Cục Xúc tiến thương mại đã phối hợp với hệ thống thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, cơ quan liên quan tổ chức các hội chợ tại Hà Nội. Mỗi kỳ hội chợ thu hút 200-300 chủ thể OCOP, trưng bày sản phẩm 3-5 sao của 34 tỉnh, thành phố. Hội chợ còn tương tác với các đối tác từ Lào, Campuchia, Peru…, thu hút khoảng 20.000 lượt khách tham quan mỗi kỳ, trong đó có nhiều khách du lịch trải nghiệm, mua sắm và giới thiệu sản phẩm đến đối tác quốc tế.
Bên cạnh hội chợ truyền thống, trung tâm cũng triển khai các OCOPEX (hội chợ OCOP xuất khẩu trực tuyến), phối hợp với các sàn thương mại điện tử Alibaba và Amazon.
Theo ông Đào Đức Huấn, Trưởng phòng Quản lý mỗi xã một sản phẩm và du lịch nông thôn (Văn phòng Điều phối nông thôn mới trung ương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường), OCOP là nhóm sản phẩm đặc thù, gắn với giá trị văn hóa Việt Nam, hoạt động xuất khẩu không thể làm theo cách truyền thống mà cần thận trọng, chắc chắn và lâu dài. Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với các bộ, ngành và địa phương tập trung vào 4 nhóm giải pháp.
Thứ nhất, xây dựng hình ảnh, giá trị sản phẩm Việt Nam thông qua các mạng lưới quốc tế. Thứ hai, đưa OCOP tham gia các hội chợ, diễn đàn quốc tế tại Italia, Đức… nhằm lan tỏa văn hóa và sản phẩm. Thứ ba, nâng cao năng lực cho các chủ thể OCOP, nghiên cứu thị trường, cung cấp thông tin về rào cản kỹ thuật và tiêu chuẩn xuất khẩu. Thứ tư, kết hợp OCOP với du lịch, triển khai các tour, tuyến, trung tâm du lịch để khách quốc tế trải nghiệm và mua sản phẩm, mở rộng hình thức xuất khẩu tại chỗ.
Quảng bá văn hóa là mục tiêu chính
Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Lê Anh, giám đốc một doanh nghiệp sở hữu thương hiệu nước mắm, cho rằng, xuất khẩu OCOP không chỉ là bài toán ngoại tệ mà còn là quảng bá văn hóa và sinh kế cộng đồng. Ông đề xuất tăng cường truyền thông, xúc tiến, như sản xuất phim tài liệu về bản sắc văn hóa, giới thiệu nghề thủ công, nông nghiệp theo ngôn ngữ nước sở tại, để sử dụng tại các hội chợ và triển lãm quốc tế. Ông cũng cho rằng, các chủ thể cần xây dựng thương hiệu vững chắc trong nước, nắm rõ tiêu chuẩn xuất khẩu riêng theo thị trường, đồng thời tận dụng tối đa hỗ trợ từ cơ quan quản lý nhà nước.
Theo quan điểm của ông Lê Anh, các chủ thể OCOP cần xác định đầu tư dài hạn, mang tính quảng bá văn hóa và nâng cao sinh kế, thay vì chỉ tính lợi nhuận ngắn hạn, bởi chi phí đầu tư cơ sở vật chất, tiêu chuẩn chứng nhận và tiêu chuẩn quốc tế rất tốn kém; đồng thời, tận dụng tối đa nguồn lực hỗ trợ xúc tiến thương mại, xây dựng hình ảnh thương hiệu tại thị trường trong nước trước khi xuất khẩu ra quốc tế.
Tại tọa đàm, các chuyên gia nhấn mạnh, việc gia tăng xuất khẩu OCOP không chỉ là mục tiêu kinh tế mà còn là chiến lược quảng bá văn hóa. Sự phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và các chủ thể OCOP cùng các giải pháp về chuyển đổi số, xúc tiến thương mại, du lịch kết hợp xuất khẩu tạo ra cơ hội bền vững để OCOP vươn ra thị trường quốc tế.
Theo số liệu nêu tại tọa đàm, đến tháng 9-2025, cả nước đã có gần 17.400 sản phẩm OCOP của hơn 9.300 chủ thể đạt 3 sao trở lên, trong đó gần 130 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia. Nhiều sản phẩm đáp ứng chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, bao bì và tiêu chuẩn môi trường - những tiêu chuẩn quan trọng để tiếp cận thị trường xuất khẩu.
Trong nhóm OCOP 5 sao quốc gia, 48 sản phẩm đã xuất khẩu sang Mỹ, châu Âu, Nhật Bản… Đây là các thị trường khắt khe về chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn thực phẩm và minh bạch chuỗi cung ứng. Các sản phẩm khác đạt 4 sao, 3 sao cũng bắt đầu tiếp cận thị trường quốc tế qua hai kênh: xuất khẩu chính ngạch và xuất khẩu tại chỗ qua du lịch quốc tế.
