Kỳ tích y khoa giữa lằn ranh sinh tử - Bài 5: Hình thành mạng lưới y tế chuyên sâu

PHÓNG VIÊN: Ông có thể điểm lại những dấu ấn có ý nghĩa quan trọng và mang tầm vóc quốc tế gần đây của ngành y tế Việt Nam?

Thứ trưởng TRẦN VĂN THUẤN: Nếu tóm gọn 5 dấu ấn nổi bật, tôi sẽ lựa chọn những thành tựu sau: Trước hết, nước ta đã làm chủ nhiều kỹ thuật y học hiện đại, đặc biệt là ghép đa tạng, phẫu thuật robot, can thiệp tim bào thai, thụ tinh trong ống nghiệm, điều trị ung thư bằng kỹ thuật tiên tiến... Điều này khẳng định của đội ngũ thầy thuốc Việt Nam đã tiệm cận trình độ khu vực, nhiều kỹ thuật ngang tầm quốc tế.

Thứ hai, hệ thống các cơ sở khám chữa bệnh được củng cố, mở rộng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân. Dấu ấn thứ ba là cả nước đạt được bước tiến quan trọng trong chuyển đổi số y tế, hướng tới quản lý sức khỏe toàn dân. Bộ Y tế đã phối hợp với Bộ Công an triển khai Sổ sức khỏe điện tử trên VNeID, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hành nghề, cấp phép khám chữa bệnh, kết nối liên thông kết quả xét nghiệm và triển khai bệnh án điện tử.

Đây là nền tảng để hiện thực hóa mục tiêu 1 người dân - 1 hồ sơ sức khỏe. Thứ tư là đổi mới quản trị bệnh viện (BV) và chuyển đổi tư duy phục vụ từ cung ứng dịch vụ sang phục vụ người bệnh. Thứ năm, Việt Nam trở thành một trong những quốc gia châu Á có khả năng tổ chức ghép tạng với thời gian điều phối nhanh, độ an toàn cao. Gần 10.000 ca ghép tạng được thực hiện thành công, cứu sống nhiều người bệnh hiểm nghèo.

Những dấu ấn trên là minh chứng cho năng lực vươn mình, sự đoàn kết, sáng tạo của đội ngũ cán bộ y tế, khẳng định hiệu quả của việc triển khai đồng bộ các chủ trương, nghị quyết của Đảng về y tế, đặc biệt là Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân (Nghị quyết 72). Các thành tựu này trực tiếp phục vụ người dân, củng cố niềm tin xã hội và khẳng định vai trò của y tế là một trong những trụ cột quan trọng của hệ thống an sinh xã hội.

Ông vừa đề cập đến gần 10.000 ca ghép tạng cứu sống người bệnh. Ông đánh giá như thế nào về sự phối hợp của các lực lượng trong hoạt động hiến - ghép tạng, nhất là ghép tạng xuyên Việt?

Đến năm 2025, cả nước có 30 BV đủ điều kiện thực hiện ghép tạng, 85 BV được đào tạo về vận động hiến tạng và đánh giá chết não, 12 cơ sở được cấp phép hoạt động ngân hàng mô. Trong gần 10.000 ca ghép tạng, có nhiều ca ghép tạng xuyên Việt được triển khai thành công trong thời gian rất ngắn, nhờ phối hợp chặt chẽ giữa ngành y tế, cảnh sát giao thông, hàng không, công tác xã hội và chính quyền địa phương.

Sự phối hợp này cho thấy tinh thần vì người bệnh, kỷ luật và tính nhân văn cao, góp phần tạo nên những hành trình sự sống. Tuy nhiên, 94% ca ghép tạng hiện nay từ người hiến sống, tỷ lệ hiến từ người chết não vẫn còn thấp.

Bộ Y tế đang xây dựng Luật sửa đổi Luật Hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người và hiến, lấy xác, nhằm mở rộng nguồn hiến, hoàn thiện quy định về xác định chết não, chi phí hiến - ghép, quyền lợi người hiến và cơ chế chi trả bảo hiểm y tế. Tôi kỳ vọng hoạt động hiến - ghép mô tạng tiếp tục phát triển mạnh mẽ, minh bạch và nhân văn.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn

Việt Nam đã thực hiện chuyển giao một số kỹ thuật y học tiên tiến cho đồng nghiệp quốc tế. Yếu tố nào tạo nên bước tiến ấn tượng này?

Trước hết là sự lãnh đạo toàn diện của Đảng và Nhà nước đối với công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Nghị quyết 72 nêu rõ: “Sức khỏe là vốn quý nhất của con người, là nền tảng quan trọng nhất cho hạnh phúc của mọi người, cho sự tồn vong của dân tộc và sự phát triển thịnh vượng, bền vững của đất nước. Bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân là mục tiêu, là động lực, là nhiệm vụ chính trị hàng đầu, giữ vị trí ưu tiên trong các chiến lược, chính sách phát triển...”.

Nhờ đó, hệ thống y tế ngày càng được củng cố toàn diện, hướng tới hiện đại, công bằng, hiệu quả và hội nhập quốc tế. Các cơ chế, chính sách, chiến lược quốc gia về y tế tạo nền tảng cho sự phát triển chuyên sâu của ngành.

Cùng với đó là nỗ lực cống hiến và khát vọng vươn lên của đội ngũ cán bộ y tế. Nhiều BV mũi nhọn như: Hữu nghị Việt Đức, Bạch Mai, Chợ Rẫy, Trung ương Huế, Đại học Y Dược TPHCM… đủ năng lực thực hiện các kỹ thuật ngang tầm khu vực. Không chỉ tiếp nhận người bệnh trong nước, các cơ sở này còn đào tạo, chuyển giao kỹ thuật cho bác sĩ đến từ Lào, Campuchia, Myanmar, Malaysia và nhiều quốc gia khác.

Tuy nhiên, chính sách và cơ chế đãi ngộ hiện vẫn chưa tương xứng với trí tuệ và đóng góp của người thầy thuốc, chưa giúp họ yên tâm phát triển chuyên môn, phục vụ người bệnh. Bộ Y tế giải quyết vấn đề này ra sao?

Đây là vấn đề rất được Bộ Y tế quan tâm. Chính sách đãi ngộ với cán bộ y tế hiện nay chưa thật sự tương xứng với cường độ lao động, áp lực nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội mà người thầy thuốc đang gánh vác. Điều này ảnh hưởng đến tâm huyết, động lực cống hiến và khả năng giữ chân nhân lực chất lượng cao trong khu vực công lập.

Thực hiện chỉ đạo của Đảng và Chính phủ, đặc biệt là theo tinh thần Nghị quyết 72, Bộ Y tế sẽ phối hợp với Bộ Nội vụ, Bộ Tài chính nghiên cứu xây dựng cơ chế tiền lương, phụ cấp và chính sách đặc thù cho cán bộ y tế, nhất là ở vùng sâu, vùng xa và lĩnh vực đặc thù như cấp cứu, hồi sức, truyền nhiễm.

Cùng với đó, cải thiện môi trường làm việc, bảo đảm an toàn nghề nghiệp và khuyến khích nghiên cứu, đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn. Mục tiêu là để người thầy thuốc được tôn vinh đúng vị thế, được bảo đảm đời sống vật chất và tinh thần, yên tâm cống hiến cho sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Bộ có chiến lược cụ thể như thế nào để đưa Việt Nam trở thành trung tâm chăm sóc sức khỏe của khu vực, nhất là phát triển y tế chuyên sâu và kỹ thuật cao?

Trước hết, Bộ Y tế sẽ hoàn thiện thể chế và nâng cao năng lực hệ thống y tế; triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035. Bộ Y tế cũng đang xây dựng các đề án then chốt mang tầm chiến lược quốc gia về phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện, phát triển du lịch y tế, phát triển trung tâm y tế chuyên sâu cũng như năng lực hệ thống kiểm nghiệm.

Các đề án này sẽ giúp Việt Nam hình thành mạng lưới y tế chuyên sâu, đồng bộ, có khả năng cạnh tranh trong khu vực, từng bước tạo nền tảng để đón nhận người bệnh quốc tế. Bộ cũng tập trung phát triển nhân lực y tế chất lượng cao theo hướng đồng bộ và hội nhập quốc tế.

Tiếp tục đẩy mạnh cải cách tài chính y tế, trong đó có Đề án miễn viện phí từng bước cho đối tượng chính sách, người yếu thế, mở rộng quyền lợi bảo hiểm y tế và xây dựng cơ chế chi trả mới theo chất lượng đầu ra. Thúc đẩy phát triển y tế tư nhân và hợp tác công - tư để huy động nguồn lực xã hội hóa, tạo điều kiện phát triển các cơ sở khám chữa bệnh kỹ thuật cao.

Cuối cùng, Bộ Y tế được giao ban hành Chiến lược chuyển đổi số y tế đến năm 2030 và Đề án tăng cường nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong khám chữa bệnh và quản lý y tế. Đây là các giải pháp đột phá nhằm hình thành hệ thống y tế thông minh, minh bạch, hiệu quả và kết nối toàn dân.

Triển khai đồng bộ các nhiệm vụ nêu trên, chúng tôi tin tưởng ngành y tế nước nhà có đủ điều kiện để trở thành trung tâm y tế chuyên sâu, hội nhập khu vực Đông Nam Á, khẳng định vị thế nền y học Việt Nam và góp phần thực hiện hiệu quả mục tiêu dân giàu, nước mạnh, hạnh phúc, văn minh.